سینماسینما، سامان بیات: تا سال ۱۳۵۸ سه فیلم درباره مراسم حج در ایران پخش شد که فیلم «خانهخدا» (۱۳۴۵) حواشی جالبی به همراه داشت. قصد داریم خیلی کوتاه این حواشی را باهم مرور کنیم.
اولین فیلم درباره خانه خدا در سال ۱۳۰۱ توسط ارنست شودساک (کارگردان مستند علف) ساخته شد که راشهای آن در حادثهای سوخت و اکنون نسخهای از آن در دسترس نیست. در سال ۱۳۱۸ یک کمپانی مصری فیلمی ساخت که در ایران با نام «حج قدیم» معروف شد. سالهای سال گذشت و اولین مستند ایرانی از خانه خدا توسط برادران امیدوار ضبط شد. این دو برادر در سال ۱۳۴۰ با ماشین ژیان از صحرای عربستان گذشتند و برای کامل کردن سفرنامهی خود تصاویری از مکه و زیارت خانه خدا نیز ضبط کردند.
دومین مستند ایرانی در سال ۱۳۴۳ ساخته شد. یعنی همان سالی که جلال آلاحمد به زیارت خانه خدا رفت و «خسی در میقات» را نوشت. این فیلم توسط فردی با نام «عزیز رشکی» ساخته شد. در کتاب خسی در میقات، آلاحمد درباره فیلمبرداری رشکی با دوربین ۱۶ میلیمتری توضیحاتی میدهد. این فیلم یکبار از شبکهای فرانسوی زبان پخش شد و به گفته فرزند آقای رشکی به آلمان فرستاده شد و اصل نوارها هرگز برنگشت. سومین مستند که مهمترین اثر ایرانی درباره خانه خداست حاصل کاری تیمیست. مستند «خانه خدا» (۱۳۴۵) به تهیهکنندگی ابوالقاسم رضایی و کارگردانی جلال مقدم که البته بر سر کارگردانی این اثر بحث و جدلی همیشگی بوده و هست. (برای مثال ابراهیم گلستان -نویسنده گفتارمتن این مستند- معتقد است که کارگردان اثر رضایی ست و مقدم کارگردان نبوده) این اثر برای اولینبار مخالفین مذهبی فیلمها را به سینما کشاند و مذهبیون اعلام کردند این فیلم به نیت فریب دادن مسلمین ساخته شده تا پای مردم به سینماها باز شود. همین امر باعث شد که فردی مذهبی را برای کشتن رضایی بفرستند. او با ضربات قمه رضایی را مجروح کرد و رضایی دلچرکین از این موضوع برای همیشه ایران را ترک کرد. جلال آلاحمد در مقالهای که درباره تجربه نمایش این فیلم نوشته، میگوید: مردم اول که وارد سینما میشدند همدیگر را حاجی خطاب میکردند و حتی گاهی بلند فریاد میزدند «بلند صلوات بفرس». عدهای پس از پایان فیلم برای تبرک به پرده هجوم آورده و پرده را میبوسیدند و معتقد بودند هرکس به تماشای فیلم برود به مقام طواف کعبه نائل گشته و حاجی خطاب میشود. فیلم «خانه خدا» توسط چهار نفر فیلمبرداری شد و همین امر باعث شد که همه مراحل حج (که بعضی اعمال موازی با هم صورت میگرفت) تمام و کمال ضبط شود و تصویری دقیق از زیارت خانه خدا ثبت شود. سینماهایی که این فیلم را پخش میکردند در آن ایام تمامی پوسترهای سینمایی آثار دیگر را از دیوار سینماها کندند و تمام سینما یکپارچه تصاویر خانه خدا و پارچههای مذهبی بود. در ادامه بریدهای از این مستند دیدهنشده را با هم ببینیم.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- ادای احترام جشنواره کرالا به مهرجویی و گلستان
- ابراهیم گلستان؛ هنرمندی که خود یک اثر هنری بود
- پیام کانون کارگردانان سینمای ایران به مناسبت درگذشت ابراهیم گلستان
- ابراهیم گلستان درگذشت
- آثار کیارستمی، شیردل، گلستان، نادری، بنیاعتماد و… در ایتالیا اکران میشوند
- پیشبینی نشریه ددلاین از ۱۵ شانس فهرست اولیه اسکار بینالمللی
- مهدی شامحمدی: اکران آنلاین تاثیری بر تعداد مخاطبان مستند نداشت/ مستند اجتماعی همیشه پر مخاطب است
- بازخوانی یک قتل از پیش طراحی شده/ نگاهی به مستند «ترور سرچشمه»
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- «تا جمعه، رابینسون»؛ رودررویی مجازی دو سینماگر بزرگ از دو موج نو
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- خبرهای تازه از «اکران حقیقت»/ نمایش چهار مستند در بهمن ماه
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد