سینماسینما، ترجمه: فریبا جمور
نمایش فیلم سینمایی «پیرپسر» ساخته اکتای براهنی در جشنوارههای خارجی، فرصتی بود تا این اثر از نگاه اهالی مطبوعات و منتقدان در رسانههای کشورهای میزبان نقد شود؛ نگاه فیلم به موضوع مردسالاری، ارتباط پدر و پسران، نقش زن در فیلم و مواردی از این دست در کنار بحثهای فنی چون نوع فیلمبرداری و طراحی صحنه از جمله مواردی بود که در این نقدها مورد توجه قرار گرفت.
در ادامه مروری بر این نوشتهها صورت میگیرد:
اسکرین دیلی/ وِندی آید
وندی آید در نقد خود بر فیلم «پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی (برنده جایزه اسکرین بزرگ روتردام) آن را درامی خانوادگی و نفسگیر توصیف میکند که به شکلی عریان به پدرسالاری سمی، اعتیاد و خشونت در دل یک خانواده فروپاشیده در تهران میپردازد. او اشاره میکند که براهنی در دومین فیلمش با الهام از آثار داستایوفسکی (برادران کارامازوف و ابله) روایتی طولانی اما پرکشش خلق کرده که با دیالوگهای تیز و بازیهای درخشان جان میگیرد؛ بهویژه حضور مسحورکننده لیلا حاتمی در نقش زن مطلقه و بازی سهمگین حسن پورشیرازی در نقش پدر. به گفتهی آید، فیلم با تصویر بیپرده از مواد مخدر، فحشا و مردسالاری ویرانگر، چهرهای از ایران به نمایش میگذارد که بهندرت روی پرده دیده میشود، و با طراحی صحنه شاهکار و پایانی خونین و پرتنش به اوج میرسد.
Dirty Movies/ نقد زنده از جشنواره TIFF رومانی
فیلم «پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی در بخش مسابقه رسمی بیستوسومین جشنواره TIFF رومانی به نمایش درآمد. این نقد آن را روایتی بلند از پدری خودکامه و دو پسرش میداند که در فضایی آلوده از تحقیر، مردسالاری و خشونت، بر سر عشق زن جوانی (لیلا حاتمی) به نبرد میافتند. هرچند فیلم با طراحی صحنه شلخته، روابط بیمار و شخصیت پدر (با بازی حسن پورشیرازی) تصویری تلخ از پدرسالاری و سوءاستفاده ارائه میدهد، اما به گفتهی منتقدان، روایت به تدریج دچار تکرار، کشدار بودن و شخصیتپردازیهای تخت میشود؛ بهجز رعنا که شخصیتی چندلایه و پرکشمکش میان عشق و معیشت است. فیلم با وجود فیلمبرداری چشمنواز و لحظاتی تأثیرگذار، در نهایت به پایانی پرخشونت و قابل پیشبینی میرسد که بیش از آنکه تکاندهنده باشد، به نظر طولانی و اغراقآمیز جلوه میکند.
The Reviews Hub
فیلم «پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی در جشنوارهی لندن بریز ۲۰۲۴ به نمایش درآمد. این نقد آن را پرترهای تیره و نفسگیر از پدری خودکامه (با بازی پرقدرت حسن پورشیرازی) میداند که با دو پسرش در کشاکش دائمی خشونت، تحقیر و سلطه قرار دارد تا اینکه ورود همسایهای زن (لیلا حاتمی در نقش رعنا) مسیر ماجرا را تغییر میدهد. فیلم بیش از سه ساعت طولانی است و در بخش پایانی به ملودرامی کشدار و قابل بازبینی تبدیل میشود، اما در عین حال تقابل نسلها و دو نوع مردانگی ــ خشونت عریان غلام در برابر لطافت و روشنفکری علی (با بازی حامد بهداد) ــ را بهخوبی برجسته میکند. هرچند شخصیتپردازی رضا (محمد ولیزادهگان) سطحی به نظر میرسد، براهنی موفق میشود اثری تکاندهنده و تلخ دربارهی پدرسالاری بیمهار و محدودیتهای آزادی حتی برای مردان در سایهی چنین پدری خلق کند.
گازتِلی / آراش ناهندیان
آراش ناهندیان در نقد منتشرشده در سایت گازتِلی دربارهی «پیرپسر» (به کارگردانی اکتای براهنی) مینویسد این فیلم مطالعهای شخصیتمحور و نفسگیر است که جایگاه براهنی را بهعنوان فیلمسازی توانمند و مورد توجه تثبیت میکند. ناهندیان بر این باور است که بازی مسحورکنندهی حسن پورشیرازی در نقش غلام، ستون اصلی اثر است؛ پدری بیرحم و هولناک که با سلطه و تحقیر، زندگی پسرانش را خرد میکند. فیلم با شخصیتپردازی دقیق و پرداخت به نشان دادن تقابلهای نسلی – بین خشونت ناپالایش غلام و روشنفکری لطیف علی با بازی حامد بهداد – موفق میشود روایتی تلخ و مؤثر بسازد که بیش از آنکه متکی به داستان باشد، بر روانشناسی شخصیتها و تنشهای درونیشان بنا شده است.
آن اسکرین نیویورک/ لوسی استرنباخ
لوسی استرنباخ در نقد خود بر «پیرپسر» (به کارگردانی اکتای براهنی) که در جشنواره فیلم ایرانی نیویورک به نمایش درآمده، این اثر را روایتی گزنده از یک خانواده پدرسالار میداند که حول رابطهی پرتنش غلام (با بازی حسن پورشیرازی) با دو پسرش علی (حامد بهداد) و رضا (محمد ولیزادهگان) و همچنین حضور زن مطلقهای به نام رعنا (لیلا حاتمی) شکل میگیرد. او توضیح میدهد که فیلم با الهام از دوران نوجوانی براهنی در انقلاب ایران و حتی عنوانی برگرفته از نمایشنامهای بریتانیایی قرن هفدهم، شکافهای نسلی، مردانگیهای بیمار و سلطهجوییهای پدرانه را در قالبی معاصر بازنمایی میکند. استرنباخ با اشاره به صحنههای نمادین مانند پلکان نورانی یا بالا و پایین رفتن کیسههای پول، جدال قدرت و آزادی رعنا را با غلام برجسته میکند و تأکید دارد که فیلم با وجود نمایش عریان خشونت، این پرسش را مطرح میسازد که آیا برای درک اثرات ویرانگر پدرسالاری باید الزاماً شاهد بازنمایی خشونت بود یا نه.
دانشگاه UCLA
فیلم «پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی در تاریخ ۲۱ ژوئن ۲۰۲۵ در سالن بیلی وایلدر به نمایش گذاشته شد. این اثر دوم براهنی بهعنوان درامی خانوادگی و سترگ معرفی میشود که در عین حال مطالعهای دقیق از استبداد و خشونت است. داستان بر زندگی دو برادر ناتنی متمرکز است که همراه پدری سلطهگر و تباه در عمارت فرسودهای گیر افتادهاند؛ پدری که روزهایش را در اعتیاد، فحشا و شکنجه روحی فرزندانش میگذراند. ورود زن جوانی به نام رعنا (با بازی لیلا حاتمی) این تعادل بیمارگونه را برهم میزند و جدالهای پنهان خانواده را به سطح میآورد. براهنی با بازیهای پرکشش لیلا حاتمی، حامد بهداد و حسن پورشیرازی، تنش را به تدریج بالا میبرد تا فیلم در اوج خود به نقطهای شگفتانگیز و تکاندهنده برسد؛ جایی که ارادهها به محک گذاشته میشوند، مرزها شکسته میشوند و رازها برملا میگردند.
جشنواره فیلم روتردام (IFFR) / بیانیه هیئت داوران
فیلم«پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی در سال ۲۰۲۴ موفق شد جایزهی معتبر ویپرو بیگ اسکرین جشنواره بینالمللی فیلم روتردام را از آن خود کند. هیئت داوران در بیانیهی خود این اثر را از آغاز تا پایان «گیرا و تأثیرگذار» توصیف کردند و بر توانایی آن در پرداخت تمهایی چون پدرسالاری، زنستیزی، عشق، خشونت و تراژدی تأکید داشتند. به گفتهی آنان، فیلم نمونهای درخشان از قصهگویی است که با دیالوگهای پرجزئیات و پرتنش، دقت در طراحی صحنه و اوجگیری تدریجی هیجان، تجربهای نفسگیر خلق میکند و در پردهی پایانی با انفجاری تکاندهنده به اوج میرسد. هیئت داوران همچنین بازیهای قدرتمند بازیگران اصلی از جمله حسن پورشیرازی، حامد بهداد و لیلا حاتمی را ستودند و آن را پرترهای خیرهکننده از خانوادهای در آستانه فروپاشی دانستند.
Middle Eat Eye/ جوزف فهیم
فیلم«پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی در جشنواره بینالمللی فیلم روتردام بهعنوان مهمترین کشف سینمای ایران در سال ۲۰۲۴ معرفی شد. این نقد آن را «کثیفترین و درخشانترین فیلم جریان اصلی ایران» مینامد؛ ملودرامی خانوادگی و خفقانآور که بر غلام (با بازی حسن پورشیرازی)، پدری هیولاوار و سلطهجو، و دو پسر سرخوردهاش متمرکز است. حضور رعنا (لیلا حاتمی)، زن مطلقهای اغواگر که واحد بالای خانه را اجاره میکند، موازنه قدرت را برهم میزند و جدالی پرخشونت را میان پدر و پسران شعلهور میسازد. منتقد تأکید میکند که برخلاف آثار هنری-خانهای مرسوم، در این فیلم هیچ قهرمان یا قربانی شریفی وجود ندارد؛ همه شخصیتها، از پدر تا پسران و حتی رعنا، گرفتار فساد، خشونت و منافع شخصیاند. «پیرپسر» با نمایش بیپرده مصرف مواد، فحشا، خیانت و روابط پنهانی، تصویری بیسابقه از طبقه متوسط ایران ارائه میدهد؛ جامعهای سرشار از نفرت، ابتذال فرهنگی و خشونت فروخورده. با وجود زمان طولانی (۱۹۰ دقیقه)، فیلم که برنده جایزه اصلی بخش بیگ اسکرین نیز شد، بهعنوان یک «سوپاپرای لذتبخش» ستایش شده که نشان میدهد سینمای جریان اصلی هم میتواند به اندازه سینمای هنری، روشنگر و جسور باشد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «پیرپسر» در آینه مکتب نقد عمیقگرا
- «پیرپسر»؛ پیرمرد پرحاشیه
- درباره فیلم «پیر پسر»؛ پدر خانه را ویران کرد
- «پیر پسر» قاچاق شد/ پرداخت خسارت سنگین در انتظار منتشرکننده فیلم
- «پیرپسر»؛ سفری وارونه در اساطیر و روان انسان
- مقایسه غلام باستانی در «پیرپسر» با هری لایم در «مرد سوم»
- «پیرپسر»؛ شتاب کردم که آفتاب بیاید، نیامد
- نقد «پیرپسر»/ خانه، بازیگر برگزیدهی این نماست!
- نگاهی به «پیرپسر» و تطابق آن با جهان سینمای کیارستمی/ اول به پیرامون، بعد به دوردستها
- «پیرپسر» و جذابیتهای پنهان
- تطبیق جهان تاریکِ داستایفسکی و جهان تاریکترِ براهنی
- یک چالش عجیب در پایانبندی یک فیلم؛ تنش بین سازندگان «پیر پسر» و «قاتل و وحشی» بالا گرفت
- «پیرپسر»؛ دیکتاتورهایی با مغزهای کوچک زنگزده
- کدام فیلم ایرانی برای معرفی به اسکار ۲۰۲۶ شانس بیشتری دارد؟
- «پیرپسر» نگاهی دیگر
پربازدیدترین ها
- فوت خواننده پیشکسوت موسیقی نواحی گیلان/ ناصر مسعودی درگذشت
- نگاهی به فیلم «بیسر و صدا»؛ ایده خلاقانه، مسیر اشتباه
- حقایقی درباره بازمانده ساخته سیف الله داد/ماجرای توقیف فیلم بازمانده به دلیل حجاب!
- «رابین هود»؛ افسانهی شیرین مرد شریف قانون شکن!
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
آخرین ها
- ماجرایِ ظریفِ وزارت خارجهی سوئیس
- فیلم-کنسرت «هری پاتر»و «ارباب حلقهها» به آخرین اجرای پاییزی رسیدند
- پوستر «باد زرد – ونگوگ» رونمایی شد
- مولف بودن در آینه مکتب نقد عمیقگرا
- نگاهی به فیلم سینمایی «سامی»؛ دوربین به مثابه سمفونی برای سفری طولانی
- معرفی برندگان هیئت ملی نقد آمریکا ۲۰۲۵/ «یک تصادف ساده»؛ بهترین فیلم بینالمللی/ «نبردی پس از دیگری» ۵ جایزه گرفت
- ۱۵ اثری که برای فهرست اولیه اسکار فیلم بینالمللی شانس بالاتری دارند
- تأملی بر حضور نوری بیلگه جیلان در جشنواره جهانی فیلم فجر؛ داور غایب
- بیانیه کانون کارگردانان سینما درباره بازداشت سینماگران در مهمانی خصوصی
- واکنش رضا کیانیان به گزارش تاریخ سه هزار ساله زیر چرخ لودرها
- اعلام مستندهای دو بخش از نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»
- واکنش کانون کارگردانان سینمای ایران به حکم جعفر پناهی
- شروودِ تالار وحدت؛ جایی که ماهان حیدری قهرمانان آینده را پیدا میکند
- تورج اصلانی داور جشنواره ترکیهای شد
- سروش صحت و علی مصفا «بیآتشی» را روایت کردند
- سام درخشانی هم استعفا داد
- نمایش موزیکال «رابین هود» / گزارش تصویری
- حلقه منتقدان فیلم نیویورک منتخبان ۲۰۲۵ خود را اعلام کرد/ «نبردی پس از دیگری»، بهترین فیلم شد؛ پناهی، بهترین کارگردان
- جشنواره جهانی فیلم فجر۴۳؛ در ایستگاه پایانی «درس آموختهها» بهترین فیلم شد/ جایزه ویژه داوران به کارگردان ژاپنی رسید
- «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به چین میرود
- گاتهام ۳ جایزه به «یک تصادف ساده» داد/ «نبردی پس از دیگری» بهترین فیلم جوایز مستقل نیویورک شد
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- مصائب افزایش سن ، از جولیا رابرتز تا نیکول کیدمن
- تام استاپارد؛ نویسندهای که جهان را از نو صحنهپردازی کرد
- نگاهی به فیلم «پارتنوپه»؛ زیبایی از دست رفته
- توقیف سکوی پخش «بازمانده» پس از انتشار ویدیوی بدون مجوز
- «سمفونی باران» کلید خورد
- «ناتوردشت» به باکو میرود
- از جدال اندیشه تا لبخند روی ردکارپت
- گفت وگو با کارگردان مستند «مُک» به بهانه حضور آن در جشنواره سینما حقیقت
