سینماسینما؛ روزنامه هم‌میهن در مطلبی درباره تصمیمات ساترا درباره وضعیت دوبله نوشت: ساترا اعلام کرد دوبله‌های کارتونی باید بر اساس برخی موازین انجام شود.
برای فهم اهمیت و ضرورت دوبله در سینما می‌توان آن را با جایگاه ترجمه در حوزه کتاب و اندیشه قیاس کرد. دوبله و ترجمه هر‌دو ابزارهایی هستند که امکان دیالوگ و دیالکتیک بین دو فرهنگ و زبان را فراهم و نقش مهمی در ارتباط بین ملت‌ها ایفاء می‌کنند. دوبله را می‌توان به‌نوعی ترجمه گفتاری دانست که در بستر یک موقعیت بصری رخ می‌دهد. به همین دلیل دوبله چیزی فراتر از ترجمه است. فهم این تفاوت را می‌توان با مقایسه فیلم دوبله شده با فیلم زیرنویس‌شده درک کرد. در دوبله به‌غیر از برگرداندن واژه‌ها و جملات و دیالوگ‌ها، احساسات، عواطف و هیجانات آمیخته با آن کلام هم باید منتقل شود. از این‌رو دوبله نسبت به ترجمه از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. از جمله اینکه دوبله باید به‌جز ترجمه واژه‌ها و دیالوگ‌ها، لحن و لهجه و اصطلاحات گفتاری را هم رعایت کند تا بتواند به جهان فرهنگی و تاریخی و جغرافیایی یک فیلم وفادار باشد و دست به تحریف آن نزند. انتشار خبری مبنی بر «نظارت بر دوبله‌ها و رعایت برخی موازین»، این نگرانی را به‌وجود می‌آورد که شاید دوبله نیز زیر تیغ سانسور برود.
مصوبه‌ای در جهت سانسور دوبله؟
جزئیات جلسه‌ی دوشنبه که با حضور مدیران ساترا، معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر ایران صدا، دبیر شوراهای تخصصی انتشارات سروش و مدیرعامل رسانه کارتونا در سالن نشست‌های ساترا برگزار شد می‌تواند نگاه دقیق‌تری بدهد که دیدگاه مسئولان به دوبله‌های آتی کارتونی قرار است به چه صورت پیش برود. چهارمین برنامه «صمیمانه» با حضور مدیران ساترا، معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر ایران صدا، دبیر شوراهای تخصصی انتشارات سروش و مدیر عامل رسانه کارتونا در سالن نشست‌های ساترا برگزار شد. در این گردهمایی مهدی خبره، مدیرعامل رسانه کارتونا در رابطه با خبر منتشر‌شده مبنی بر رعایت اصول دوبله براساس رده سنی افراد و موازین اخلاقی گفت: «ما در رسانه خود، امکاناتی همچون رده‌بندی سنی را لحاظ کرده‌ایم و بر این اساس افراد زیر چهار سال و بالای این سن محتوای مناسب و مختص‌به‌خود را استفاده می‌کنند. روان‌شناسان ما در رسانه کارتونا محتواهای موجود در رسانه را از نظر روحی و روانی مورد بررسی قرار می‌دهند تا تاثیرات منفی روی کاربر کودک نداشته باشد.» سبحان اکرامی در خصوص نظارت بر دوبله کارتون‌هایی که برای رده سنی کودکان است، گفت: «فکر می‌کنم اگر قرار به نظارت بر دوبله است باید روی کارتون‌هایی صورت بگیرد که قرار است برای رده سنی کودکان پخش شود چون شوخی‌هایی در برخی کارتون‌ها انجام می‌شود که مناسب رده کودکان نیست.»
پروسه ترجمه و دریافت مجوز
برای اشراف بیشتر نسبت به اینکه پروسه ترجمه چطور انجام می‌شود تا به‌دست دوبلورها و بعد، مدیر دوبلاژ برسد، سبحان اکرامی، دوبلور جوان و البته باتجربه در این حوزه در گفتوگو با «هم‌میهن» توضیحاتی را بیان کرد: «برای بررسی دقیق‌تر موضوعی به نام سانسور یا نظارت صحیح روی دوبله، باید فرآیند آن را توضیح دهم. دو مدل پروسه ترجمه وجود دارد؛ ترجمه در سازمان صدا‌و‌سیماست که خود سازمان مترجم دارد و در گام نخست، مترجم فیلم را ترجمه می‌کند و سپس مطالبی که خط قرمز سازمان است توسط ویراستار، ویراش می‌شود. در پایان، مدیر دوبلاژ، ویرایش پایانی را انجام می‌دهد و متن نهایی به‌دست دوبلورها می‌‍رسد. بیرون از بحث سازمانی، مدیران دوبلاژ خودشان مترجم را انتخاب و در مورد فیلم با مترجم صحبت می‌کنند و در ادامه دوبله صورت می‌گیرد».
اما سوالی که در ادامه پیش می‌آید این است که فرآیند دریافت مجوز یک فیلم، سریال یا کارتون بعد از پایان دوبله به چه صورت است؟ اکرامی در این‌باره می‌گوید: «قبلا کارهایی که دوبله می‌شد یکبار بازبینی می‌شد و بعد مجوز پخش می‌گرفت اما در حال حاضر پلتفرم‌ها خودشان یک مجوزی دارند و بر اساس تعهدی که امضا کرده‌اند قوانین را رعایت می‌کنند چون کارهای دوبله‌ی سریال و فیلم‌ها در پلتفرم‌ها چنان زیاد است که فرصت بازبینی پیش نمی‌آید.»
پایبندی به اصالت متن؟
بعد از جلسه‌ای که به میزبانی ساترا برگزار شد این نگرانی به‌وجود آمد که شاید تغییرات مدنظر مسئولان امر، منجر به سانسور بیش از اندازه شود. بد نیست گریزی داشته باشیم به گذشته که تا چه میزان دوبلورها باید ملاحظاتی را رعایت می‌کردند تا بر اساس رعایت ممیزی‌های لازم، دوبله انجام شود. منوچهر والی‌زاده، پیشکسوت دوبله‌ی ایران در گفتوگو با هم‌میهن می‌گوید قبلا ممیزی خاصی وجود نداشت و بر اساس ترجمه‌ای که در اختیار دوبلور قرار می‌گرفت، کار پیش می‌رفت: «در گذشته که اینطور نبود نظارت شدیدی وجود داشته باشد که به قول معروف از بالا به ما بگویند فلان حرف را دوبله نکن. البته طبعا قوانین جمهوری اسلامی ایران و ممیزی‌های لازم را خودمان بر اساس تجربه رعایت می‌کردیم». سبحان اکرامی نیز نظر مشابه صحبت‌های استاد والی‌زاده را مطرح می‌کند: «من به مترجم می‌گفتم دقیقا متن را ترجمه کند و البته دوبله را بر اساس تجربه و رعایت ممیزی‌ها تغییر می‌دهم. چون باید در گام نخست متوجه شوم چه اتفاقی در فیلم رخ داده که بتوانم به‌صورت صحیح آن را در دوبله بیان کنم.»
تاثیر دستورالعمل جدید بر دوبله
دوبله بر اساس رعایت موازین اسلامی ایرانی چه تاثیری می‌تواند بر آینده دوبله ایران بگذارد؟ هرچند در گام نخست قرار است بر روی کارتون‌ها برخی ملاحظات اجرایی شود اما باتوجه به اینکه محتوای قانونی و مکتوب چنین دستورالعملی منتشر نشده، مشخص نیست تا چه میزان دست دوبلورها و البته مترجم‌ها در ادامه‌ی راه باز است. اکرامی که سابقه سال‌ها مدیر دوبلاژی را در کارنامه خود دارد از تاثیر چنین مصوبه‌ای بر دوبله‌های آتی می‌گوید: «باید دید هر دستورالعملی که مصوب می‌شود هدفش چیست. هر موضوعی که پروتکل نداشته باشد و صرفا قیاسی باشد پایان خوشی ندارد. به‌طور مثال همین موضوعی که شما اشاره کردید قرار است چطور اجرایی شود؟ کلمات یا جملات خاصی به‌صورت مکتوب ابلاغ می‌شود یا صرفا قرار است سلیقه‌ای اجرا شود؟ فکر می‌کنم چنین مسئله‌ای یک کار شعاری باشد تا یک کار اصولی و حرفه‌ای. دوبله‌ی ما در حال حاضر بسیار ضعیف است و صنعتی به نام صنعت دوبله نداریم. من به‌شخصه تلاش کرده‌ام آنچه که در فیلم اتفاق می‌افتد را دوبله کنند. بارها حتی رخ داده اگر کلمه رکیکی در ترجمه است دوبلور کلمه را طوری بیان کرده که مفهوم را به مخاطب برساند و مستقیما کلمه رکیک نیز گفته نشود. فکر می‌کنم تمرکز مسئولان امر بیشتر باید بر بالا بردن سطح کیفی دوبله باشد. دوبله در کشور ما یک شوخی است؛ به این جهت که دوبلور دقیقه‌ای بین ۷ تا ۱۵ هزار تومان یا بین ۲۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان برای هر فیلم دریافت می‌کند. در این دوبله شما نمی‌توانید انتظار کیفیت داشته باشید. این سازمان‌هایی که پشت تولیدات قرار می‌گیرند چرا روی کیفیت کارها و افزایش درآمد دوبلورها هزینه نمی‌کنند؟ مردم در سبد فرهنگی‌شان پول اشتراک نمی‌دهند. به همین دلیل پلتفرم‌ها مجبور هستند هزینه اشتراک را پایین بیاورند. پس بنابراین باید دوبله ارزان‌تر و بی‌کیفیت بخرند. مسئله مهم‌تر این است که اگر قرار است نظارت باشد، افرادی که کیفیت کاری‌شان پایین است اشراف کافی نسبت به چنین مسائل تخصصی ندارند.» دوبله چنان اهمیتی دارد که تغییرات برخی جملات اگر طرفا مربوط به مسائل فرهنگی جامعه نباشد می‌تواند آسیب جدی به فیلم یا کارتون بزند. دوبله نه‌فقط به متن دیالوگ‌های یک فیلم یا سریال، که باید به جهان دراماتیک اثر هم وفادار باشد. جهانی که گرچه خیالی است اما از واقعیت‌های تاریخ و جغرافیایی که اثر در آن ساخته‌شده، تاثیر پذیرفته است. حال باید دید جلسه‌ای که به میزبانی ساترا برگزار شد آیا در حد نظارت بر دوبله‌های کارتونی باقی می‌ماند یا قرار است آغازی باشد بر نظارت بیشتر بر این حوزه.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نمایندگان جدید وزارت ارشاد در شورای صدور مجوز ساترا معرفی شدند
- تاکید بر اهمیت کپی رایت فیلمهای خارجی؛ طغیان تهیهکنندگان علیه پخش آگهی در پلتفرمهای نمایش خانگی
- بررسی «ازازیل» و «انجمن اشباح» در شورای صدور مجوز ساترا
- مدیر پلتفرم فیلیمو خبر داد؛ دریافت ابلاغیه شکایت صداوسیما به دلیل پخش فوتبال و «جوکر» و چند سریال
- توضیح روابط عمومی ساترا درباره برنامه عادل فردوسیپور در آپارات
- گزارشگری فردوسیپور ممنوع شد؟/ مدیرعامل فیلیمو فایل صوتی منتشر کرد
- توضیح روابط عمومی ساترا درباره توقیف برنامه سروش صحت
- مالکیت معنوی «کتاب باز» برای صداوسیما است؛ توقیف برنامه سروش صحت پس از انتشار اولین قسمت
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفه‌ای به پلتفرم‌ها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- بزرگداشت نصرالله مدقالچی برگزار شد؛ صدای ماندگاری که امپراطور دوبله ایران است
- بزرگداشت نصرالله مدقالچی در کانون ادبی زمستان برگزار می شود
- صدور مجوز برای ۴ طرح سریال نمایش خانگی
- همه صداهای لورل و هاردی در بیست و سومین قسمت «صداهای ابریشمی»
- اطلاعیه شورای ورزش سازمان صداوسیما در پی حواشی اخیر
پربازدیدترین ها
- با امضای بیانیهای؛ ۱۵۷ نفر از فعالان هنری خواستار آزادی نوید میهندوست شدند
- پاسخ متقابل سعید مستغاثی به امیر اثباتی؛ اما به تخممرغهایش نیاز دارم!
- رونمایی از پوستر «زال و رودابه» در آستانه جشنواره فیلم فجر
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- واکنش امیر اثباتی به حرفه‌ای سعید مستغاثی/ سینمای ایران گرفتار و قربانیِ همین شوراهاست
آخرین ها
- جوایز بخش تبلیغات اهدا شد/ غیبت چهرههای شاخص سینما در افتتاحیهی جشنواره فیلم فجر
- ترکیب داوران جشنواره برلین تکمیل شد
- بستههای ویژه همراه اول بهمناسبت دهه فجر ۱۴۰۳
- هنرمندان فعال در تئاتر خیابانی جوانانی دغدغهمند هستند
- ۹۰ نفر دیگر از فعالان هنری خواستار آزادی نوید میهندوست شدند
- سعید مستغاثی دوباره به امیر اثباتی جواب داد؛ حکایت دفتر کارگاه چرخ طیاره و دستیارش
- نشست خبری جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- پاسخ دوبارهی امیر اثباتی به جواب سعید مستغاثی؛ گفتوگو ادامه دارد
- پاسخ سعید مستغاثی به یادداشت علی زرنگار؛ حکایت پوری فِش فِشو و نگهبانی از دایی جان ناپلئون
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ بزرگداشت بابک، والی‌زاده و الوند در افتتاحیه جشنواره
- در نشست خبری جشنواره فیلم فجر مطرح شد؛ جشنواره نباید محل تنبیه کسی قرار گیرد/ سیمرغ اقتباسی باز میگردد؟
- علی زرنگار کارگردان «علت مرگ: نامعلوم»: آقای مستغاثی در حدود تخصصتان سخن بگویید
- رئیس سازمان سینمایی مطرح کرد: پیشنهاد تغییر تاریخ جشنواره جهانی فجر/ ضرورت بازنگری در آییننامههای صدور مجوز
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ داوران مسابقه سینمای ایران معرفی شدند
- «علت مرگ: نامعلوم»؛ این هفت نفر و دنیایشان
- رونمایی رسمی از سامانه مدیریت هوشمند حملونقل همراه اول در نمایشگاه خودرو تهران
- پاسخ متقابل سعید مستغاثی به امیر اثباتی؛ اما به تخممرغهایش نیاز دارم!
- فیلم جدیدی به جشنواره اضافه نمیشود/ خروج فیلم نیکی کریمی از جشنواره فجر
- آغاز طرح ویژه فروش سیمکارت جوانان همراه اول با شمارههای جذاب
- با امضای بیانیهای؛ ۱۵۷ نفر از فعالان هنری خواستار آزادی نوید میهندوست شدند
- رونمایی همراه اول از بستههای ویژه عید مبعث به همراه هدایای دیجیتال
- واکنش امیر اثباتی به حرفه‌ای سعید مستغاثی/ سینمای ایران گرفتار و قربانیِ همین شوراهاست
- زندهباد سینما/ مروری بر کارنامه مصطفی کیایی
- امضای تفاهمنامه همکاری بین همراه اول و بانک شهر
- رونمایی از پوستر «زال و رودابه» در آستانه جشنواره فیلم فجر
- به کارگردانی دیوید آیر؛ برد پیت، بازیگر و تهیه کننده یک اکشن ماجراجویی می‌شود
- «چیزهای کوچک اینچنینی» بررسی می‌شود
- انتشار اثر عکاس ایرانی در کتاب فرانسوی
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ اعلام نامزدهای مسابقه تبلیغات سینمای ایران
- نشست خبری جشنواره موسیقی فجر / گزارش تصویری
