سینماسینما، علی اصغر کشانی:
فاتح دلها، اعجوبهها، یکه بزن، حسین آژدان، جوجه فکلی، زیر بازارچه و حسن فرفره تنها هفت اسم از ۵٣ اسم از فیلمهایی بودند که رضا صفایی با آن کارنامه پر تنوع، بر برخی از فیلمهایش گذاشت. نامگذاری فیلم آنطور که اهل فن از گذشتههای دور گفتهاند، گاه تضمین کننده نیمی از فروش فیلم در دوران رونق سینما در ایران بوده است.
پیدا کردن نام فیلم پروسه سهل و ممتنعی به نظر میرسیده که بیشک ارزش مدتها وقت گذاشتن و فکر کردن برای انتخابش را داشته است. با این زاویه دید به نظر میرسد، بعضی اسمهای تک کلمهای یا ترکیبی که صفایی برای فیلمهایش انتخاب کرده، شاید با هدف قدرت تاثیرگذاری و ماندگاری در ذهن تماشاچی انتخاب شده باشد، مثل زرخرید، قادر، یکه بزن، بیگانه، رامشگر، رفاقت، جنجال، جدایی، کابوس و قیام. به گمانم نام بعضی از فیلمهای دوره اول او مثل قفس طلایی، خشم و فریاد، پرتگاه مخوف، زنگ خطر، جهنم زیر پای من و تعقیب خطرناک عمدتا از نامهای رایج اوایل دهه چهل که تحت تاثیر موفقیت و فروش بالای فیلمهای ساموئل خاچیکیان و فضای فیلمهای معمایی و جنایی آن دوره انتخاب شده، اسم گذاری شده اند. در عوض از نیمه دهه چهل و با موفقیت گسترده گنج قارون، تغییر آشکاری در انتخاب نام برای بسیاری از آثار آن دوران(کی دسته گل به آب داده، چاکر شما کوچولو، خانم عوضی گرفتین، هیچکی بابا نمیشه، شوخی نکن دلخور می شم) اتفاق می افتد، نامهایی که جدیت، طمطراق، رسمیت و تحکُم پیشین را ندارند و خیلی خودمانی، مفرح، بی تکلف و بانمک هستند، اتفاقی که صفایی در بطن آن قرار دارد و باعث تغییر آشکاری برای او در نامگذاری فیلمهایش می شود: شوخی نکن دلخور می شم، یکه بزن، لوطی قرن بیستم، تعطیلات داش اسمال، گُلنسا در پاریس، پسران قارون و پا توکفش من نکن از جمله این نامهاست.
برخی اسمها در فیلمهای صفایی هم اسمهایی است که مشخص است بر مبنای اشتیاق و علاقه تماشاچیان به موضوعات محبوب زمانه و حال و هوا و فضای بخصوص دوران نامگذاری شده است که از طرف او هم انتخابهای هیجان انگیزتری به نسبت دیگر انتخابها در پیشانی فیلمهایش به چشم میآید. نامهایی مثل قربون زن ایرونی، آتشپاره شهر، معشوقه، زیبای جیب بُر و مرد افکن. این نوع نامگذاریهای حساب شده، جدای از ارتباط تماتیک با درونمایه فیلمهای او، شامل انتخابهای منحصر به فرد او بر اساس شخصیتهای محبوب مردم در آن دوران هم میشود. مثل انتخاب نام فیلم مثلا بر اساس شخصیت نعمتالله آغاسی که پیش و پس از او نوذری(ایوالله و خیلی هم ممنون)، کسایی(نعمت نفتی و خدا قوت) و صادق پور(فراش باشی) نامگذاری های درخشانی برای فیلمهای با بازی او کرده بودند و صفایی با انتخاب اسم یکی خوش صدا یکی خوش دست، فاتح دلها و بنده خدا در میان آنان قدرت نمایی می کند.
دو فیلم او حسین آژدان، حسن فرفره و علی سورچی هم بر اساس سنت لقب گذاری اهالی کوچه و محلههای آن دوران بر یکدیگر (علی بی غم، حسن دینامیت، احمد چکمه ای، غلام زنگی و…) انتخاب شدهاند که جذابیتهای نسبی برای صفایی در اسم گذاری فیلم به حساب می آیند. نامگذاری صفایی برای چرخه فیلمهای جاهلی هم منحصر به فرد است، نامهایی چون جوجه فکلی، فقط آقا مهدی می تونه و جاهل و رقاصه نشان از هوشمندی او و توجه اش به تماشاچی عام دارد. البته صفایی هم به مانند برخی فیلمسازان، نامگذاریهای ناامید کنندهای در کارنامهاش دارد: عشق و خشونت، عبور از مرز زندگی، شکوفههای امید، میخک سفید و فرار از زندگی پس از سالها انگار بیش از اندازه لوس و رمانتیک به نظر میرسند. در مجموع نامگذاری فیلمهای صفایی با وجود سرعت او در تولید فیلم که گاه به کارگردانی پنج شش فیلم در سال میرسید، چیزی جز هوشمندی و درایت او در توجه به سلیقه انبوه تماشاچی که برای دیدن فیلمهایش میخواست پا به سینما بگذارد به نظر نمیرسد و این بیشک ستودنی است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- بازنشستگی را باید پذیرفت!
- برگزاری کارگاههای آموزشی اصغر فرهای در تورنتو
- ناراحتی محمدحسین مهدویان از شنیده نشدن صدای رنج مردم سردشت پس از ۳۲ سال
- خاطره علی ملاقلیپور از دعوا سر صحنه یک فیلم، ۱۶ سال پیش
- غلامرضا جنتخواهدوست، کارگردان پیشکسوت دفاع مقدس درگذشت
- بازگشت داریوش مهرجویی پس از شش سال به سینما/ «لامینور» ادامهای بر «سنتوری»؟
- پروژه مشترک جدید ایران و اروپا به زودی آغاز میشود
- نمایش مستند «نسیان» در بازار فیلم کن
- «تگزاس ۲» در صدر/ گزارش فروش هفتگی سینمای ایران
- تذکر کتبی برای گالری آریانا، برگزارکننده نمایشگاه «آن دیگری»
- جرج کلونی، بنیانگذار یک کمپانی خودروسازی میشود
- حضور یک کارگردان و دو فیلم ایرانی در جشنوارهای اسپانیایی
- مرکز باربیکن لندن میزبان مانی حقیقی
- از کمدی، که خوب میفروشد تا شکست دهنمکی در گیشه/ مروری بر فروش فیلمهای روی پرده
- نخستین آمار از فروش اکران نوروز/ «رحمان ۱۴۰۰» از رقبا پیشی گرفت
نظر شما
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
آخرین ها
- فراخوان چهاردهمین دورهی جوایز ایسفا منتشر شد
- جایزه نتپک به «گیج گاه» رسید
- حضور «باگ» در جایزه آکادمی دانشجویی اسکار
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- اعضای سومین دوره هیات مدیره صنف تماشاخانههای ایران مشخص شدند
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید