علی نعیمی (منتقد)
نتایج نظرسنجی مرکز تحقیقات و سنجش افکار صداوسیما که پس از ایام نوروز منتشر شد، مبین این است که در نوروز سال ۹۵ برنامههای ترکیبی مفرح و سرگرم‌کننده گوی سبقت را در جلب و جذب نظر مخاطبان تلویزیون از رقبای نمایشی ربوده‌اند.
این جمله خبری درون خود یک نکته مثبت و صدها نکته منفی دارد. برنامههای ترکیبی کم‌خطرترین راه ارتباط با مخاطبان است. به‌خصوص آنکه این برنامه‌ها در تلویزیون دولتی ایران ضبط‌شده روی آنتن می‌روند و خبری از اتفاقات هیجان‌انگیز یک برنامه زنده تلویزیونی نیست.
برنامه‌سازی در صداوسیمای ایران مبتنی بر یک خط رسمی شکل گرفته است. تئوری جذب مخاطب و رقابت با شبکه‌های فارسی‌زبان برای نگه‌داشتن مخاطبان پای شبکه‌های داخلی، استراتژی شکست‌خورده تلویزیون در این سال‌هاست. به این معنا که رسانه عریض و طویل صداوسیما با بیش از صدهزار پرسنل رسمی، کادری، اداری و پیمانکاری به جای آنکه پیش‌رونده باشد و با برنامه‌هایش نقطه عطف کارهای تلویزیونی را رقم بزند و از موقعیت سوبسید و آنتن ارزانی که در اختیار دارد، برندهای مهم رسانه‌ای درست کند، عده‌ای کارمند خط‌کش‌به‌دست را پای شبکه‌های ماهواره‌ای گذاشته است و نعل‌به‌نعل برنامههای تلویزیونی آن‌ور‌آبی را با حفظ تمامی شئونات و خطوط قرمز داخلی روی کاغذ پیاده می‌کند و روی آنتن میبرد. نتیجه آن یک موقعیت پارادوکسیکال عجیب و غریب است. یک رسانه که تا همین چند وقت پیش نشان‌دادن آلات موسیقی را جزء خطوط قرمز پررنگ خود گذاشته بود و حجم موسیقی‌های سازمان صداوسیما را به پایین‌ترین حد خود رسانده بود، برای آنکه از رقیب لندن‌نشین خود عقب نیفتد، با همان ترکیب برنامه‌سازی معجونی را روی آنتن میبرد که نه مجری برنامه را می‌توان آزادانه جلوی دوربین دید و نه برنامه مسابقه‌محور، رنگ‌و‌بویی از رقابت دارد.
یکی از حسن‌های مدیریت صداوسیما که باید در اشل دولتی آن و مدیریت فرهنگی در سینما و تئاتر و کتاب هم رعایت شود، ثبات حضور یک مدیر برای ایجاد فضای مناسب جهت قوام‌یافتگی یک محصول فرهنگی است. امری که هرچند در صداوسیما تا حدی رعایت می‌شود اما مدیریت سیاست‌زده و یکدست یک دهه اخیر تلویزیون، فرصت‌های سرگرمی‌سازی را یکی پس از دیگری از دست داده است، تا جایی که اصول برنامه‌سازی در سازمان صداوسیما با تعاریف تازه‌ای روبه‌رو شده است. تلویزیون در سال‌های اخیر و به‌خصوص از زمان تصدی عزت‌الله ضرغامی سیاست یک بام و دو هوای خود را به سیاست چکشی و ضربه‌ای تغییر داده و سرعت صفروصدشدن افراد در تلویزیون آن‌قدر زیاد است که نمی‌توان روی تأثیرپذیری آن در طولانی‌مدت امیدوار بود. در این سال‌ها اگر برنامههای ترکیبی مثل «به خانه برمی‌گردیم» و «خانواده» که سابقه هر دو به بیش از دو دهه می‌رسد، توانسته‌اند به راه خود ادامه دهند، در پایین‌ترین سطح تأثیرپذیری در جامعه حضور داشته و در حالی بخشی از بودجه برنامه‌سازی را به خود اختصاص می‌دهند، که بود و نبود آنها روی آنتن تلویزیون هیچ تفاوتی ندارد. به تعبیر دیگر سیاست جذب مخاطب در حالی رویکرد خودش را از دست داده است که تأثیرپذیری جای خود را به بی‌تفاوتی داده و نتیجه آن آنتن زنده‌ای است که در آن چند کارشناس درباره موضوعاتی صحبت می‌کنند که نمونه بهترش را مخاطب در شبکه‌های ماهواره‌ای دیده است.
برنامه خندوانه یک مثال خوب درباره اصول سرگرمی‌سازی است که ابتدا تأثیرپذیر و در سری جدید رویکردی جامعه‌گریز به خود گرفته است و مغلوب نگاه ممیزی مدیران بالادستی شده است. یک اشاره کوچک به دکور این برنامه شاید خیلی چیزها را جلوی رویمان بگذارد. در سری قبلی برنامه که در پاییز و زمستان سال گذشته روی آنتن رفت، مخاطبان حاضر در برنامه در یک دکور کوچک و جمع‌وجور و خودمانی و با چیدمانی که همگی روبه‌روی هم و در مقابل دید مجری قرار گرفته بودند، حضور داشتند. مدلی که گرمی و حضور مخاطب و تأثیرپذیری از نگاه او در جای‌جای برنامه حس می‌شد. نگاه کمیت‌گرای مدیران تلویزیون و حس همگانی‌کردن یک برنامه مردمی در سال جدید، دکور برنامه را طوری طرح‌ریزی کرد که اگرچه مخاطبان بیشتری در برنامه حاضر می‌شوند اما دور و بی‌اثر در گوشه‌ای از تصویر هستند. در این سال‌ها مدیران تلویزیون نسبت خودشان با مردم را جز در موارد ضروری مشخص نکرده‌اند. این مدل را در برنامه «دورهمی» متأسفانه بیشتر شاهد هستیم. مخاطبان در گوشه‌ای از تصویر حضور دارند که کل تصویر تاریک است و چهره‌ها مشخص نیستند. شاید حلقه مفقوده در همین نوع نگاه به برنامه‌سازی است. اینکه تلویزیون احساس می‌کند می‌داند چگونه می‌تواند مخاطبانش را پای برنامه‌هایش نگه دارد؛ در‌حالی‌که اصلا مردمان روزگار خودش را خوب نمی‌شناسد. نخ تسبیح این ماجرا در این است؛ یک رسانه دولتی که بودجه خود را از مردم می‌گیرد، از آنها فرسنگ‌ها فاصله گرفته است.
منبع: روزنامه شرق
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سروش صحت و کتاب باز با سالن پر در کانادا؛ آقای تلویزیون! کی ضرر می‌کند، من یا تو؟
- کانون کارگردانان سینما بیانیه داد؛ نمایش خانگی تعطیل خواهد شد/ هشدار کانون کارگردانان سینما به مجلس
- سرنوشت «کلاه قرمزی» در انتظار «جناب خان»؟
- رفتار غیرمرسوم صداوسیما در قبال یک سریال نمایش خانگی
- آیا سیر تطور نمایش خانگی، کابوسی برای تلویزیون و سینماست؟
- مهران مدیری، دُبی، علی کریمی و باقی ماجرا
- شبکه نسیم فعلا کنداکتورش را بدون «دورهمی» بست
- نگاهی به چند مجموعه ماندگار مذهبی؛ چرا این سریالها مدام تکرار می‌شوند؟
- سلیم غفوری قائممقام معاون سیما شد/ صادق یزدانی حکم گرفت
- آینده مبهم «خندوانه» از نگاه رامبد جوان
- آیا وزارت ارشاد همچنان پای مواضع خود میماند؟
- تلویزیونی که مهرهسوزی می‌داند
- واکنش کارگردان «دینامیت» به نامه ساترا؛ من همچنان به صحت این نامه شک دارم/ این نامه تفرقه برانگیز است
- واکنش تهیهکننده «یاغی» به نامه ساترا/ این نامه تلاشی برای محدود کردن پلتفرمهای داخلی است
- رامبد جوان و پله فوتبالیست افسانهای
نظر شما
پربازدیدترین ها
- رونمایی از پوستر «زال و رودابه» در آستانه جشنواره فیلم فجر
- یادداشتی برای فیلم «رها»/ جامعه ناکارآمد و پدرهای بیخاصیت
- حاشیههای جشنواره فیلم فجر/ از دست دادن رضا بابک با مرضیه برومند تا سوءاستفاده از صدا و تصویر شکیبایی
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
آخرین ها
- بخش زیادی از انتقاداتی که در برنامه هفت مطرح می شود به خود افخمی بر می گردد
- برخی نهادهای حاکمیتی و ارزشی ، از برند سازی برای مسعود فراستی چه هدفی را دنبال می کنند ؟
- چهارگانه صدرعاملی کامل شد/ عاشقانه آرام میان دو غریبه آشنا
- «توقیف»؛ روایتی صریح از ممیزی در آثار هنری
- پنجمین روز جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- افتتاح دومین دوره بورسیه نخبگان علمی توسط همراه اول
- «یوزفکا» روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو میرود
- رونمایی از پوستر «ژن زامبی» همزمان با معرفی بازیگران و عوامل
- برنده اسکار در داوری نخل طلا؛ ژولیت بینوش رئیس هیات داوران جشنواره کن ۲۰۲۵ شد
- درباره «شمال از جنوب غربی» و «چشم بادومی»/ غلبه نگاه سادهانگاره و طرح مساله با راهحلی نشدنی
- ادب مرد به ز دولت اوست
- «آبستن» و آیندهای درخشان برای کارگردانان فیلم
- یادداشتی بر دو فیلم «رها» و «آبستن»/ زخمهای ماندگار و ماندگاری زخمها
- «بچه مردم»؛ فیلمی که به دیگران جوالدوز میزند، اما از زدن سوزن به خودی باز میماند
- حرفهای تازه رییس اسبق سازمان سینمایی؛ ایوبی: پشتم را خالی کردند/ دولت باید پایش را عقب بکشد
- چهارمین روز جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- حاشیههای سومین روز جشنواره فیلم فجر؛ از مشکل حل نشدنی صدای برج میلاد تا حضور نوزادان در سینمای رسانه
- آموختههایی از پشت صحنه «صد سال تنهایی»/ آیا مارکز از نتیجه اقتباس راضی می‌شد؟
- پروانه نمایش برای فجر صادر شد؛ «قاتل و وحشی» در جشنواره اکران می‌شود
- یادداشتی بر «بچه مردم» و «اسفند»/ از روایت دلنشین و شیرین تلخیها تا فیلمنامه چشم اسفندیار
- سومین روز جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- اندر احوالات هوش مصنوعی
- در سومین روز جشنواره فیلم فجر؛ بهرام رادان از هیات داوران جشنواره خارج شد
- آغاز دور جدید حراج شمارههای رند همراه اول
- تنور سرد روز دوم جشنواره فیلم فجر/ چرا باید هر فیلمی سر از جشنواره دربیاورد؟
- نقد «صنم» و «آنتیک»/ از چرایی حضور یک فیلم در جشنواره تا اثری که محترم ماند
- «رگهای آبی»؛ با فروغ، رزومهای برای باران
- واکنش پوریا شکیبایی به سوءاستفاده از صدا و تصویر پدرش در افتتاحیه جشنواره فیلم فجر
- اختتامیه جشنواره بینالمللی تئاتر فجر / گزارش تصویری
- چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر برگزیدگانش را شناخت
