سینماسینما، حسین سلطان محمدی
هر سال که هفته گرامیداشت دفاع مقدس فرا می رسد، نوعی حسرت فاصله گرفتن از آن دوران، نوعی غبطه خوردن به درک کنندگان آن دوران و نوعی اشتیاق برای درک آن دوران، وجودمان را فرا می گیرد. دورانی که اشتیاق برای حفظ انقلاب و نظام نوپای جمهوری اسلامی، دفاع ذاتی از انسان مظلوم، شور و شعور مقابله با متجاوزان، در آمیزشی از دین و ملیت، سراسر وجودمان را فرا گرفته بود و با گذر از همه تعلقات دنیوی، اعم از جان و مال و خانواده و پست و مقام و درس و …، به حیطه گسترده فعالیت های دفاعی، از خط مقدم در نقاط غربی تا دورترین نقاط در مرز شرقی وارد شده بودیم،فارغ از دغدغه های سن و قواعد اداری تقسیم بندی نظامی، چون موجودیت مان و هویت ملی و مذهبی مان، مورد تهاجم همه دنیای مادی آن روز قرار گرفته بود، از خوارج گونه های مسلمان نما تا دنیای گرفتار در تقسیم بندی های سیاسی آن روزگار و همه می کوشیدند ما را به پذیرش ذلت و سرکوب، وادار سازند. اما آنچه با اشتیاق و در انقلاب مان پذیرفته بودیم و با بله به نظامی جدید در قاموس سیاسی جهان آن روز، درصدد استقرار آن بودیم، نمی گذاشت که ما گامی عقب بگذاریم و شد آنچه شد و جبهه آغشته با کفر و مادیت، بالأخره، عقب نشست و ما از آنچه خواسته بودیم، با الهام از آموزه های دینی مان، کوتاه نیامدیم. اما در گذر این سالها از آن دوران ماندگار، چقدر به ترویج فرهنگ جوشان الهی جاری در گوشت و پوست مردم مان، پرداخته ایم و سهم عناصر تولیدکننده نوستالژی و سهم زنده نگهداشتن آن فرهنگ، چقدر ادا شده است؟ با نگاه به وضعیت فعلی، می توانیم درک کنیم که آن اندیشه و فرهنگ ممدوح برشمرده شده یا مورد نقد و انتقاد قرار گرفته است و سینمای پرمدعای ما، چقدر در وضعیت فعلی، سهم ایجابی یا سلبی داشته و دارد.
در آن دوران، با بضاعت مادی و معنوی موجود در عرصه سینمای مان، آثاری به تولید و نمایش کشیده شد که طبیعی بود بیشتر بر حس برانگیختن برای دفاع، متمرکز باشد. اما بعد از آن دوران و با هر چه فاصله گرفتن از آن، به جای درک مفاهیم اندیشه ای و فرهنگی و مبنایی و زمینه های بروز جنگ و ماهیت دفاعی ما و آنچه از تلاش برای حفظ انسجام داخلی و دفاع یکپارچه انجام شد، شاهد آثاری بودیم که ابتدا بر ظواهر دفاع متمرکز شد و سپس به ادعای نقد و نقض اندیشه آن زمان و نحوه عملکرد پرداخته شد و حتی اقدامات انجام شده، در ظرف محدود نویسندگان و سازندگان آثار، تحلیل و با سوگیری ناقص، به ذهنیت مخالفت با ماهیت جنگ و نه دفاع، پرداخته شد. اما هر آنچه بود و هر آنچه تاکنون شده است، در گذر سالها از آن دوران، باید تنقیح و تحلیل شده و با سرمایه گذاری دقیق و منطقی و به دور از سلیقه های فردی و لحظه ای، پردازش بخش های متنوع فعالیت و اقدامات آن دوران، برای ساخت آثاری که با دیدنش، درک و شعوری بر موجودیت فکری مردمان حال حاضر جامعه مان، افزوده شود و در جان شان بنشیند، به کار گرفته شود. قدرت موجود در سینما و تصویر برای ماندگاری اندیشه و واکاوی علل بروز آن رخدادها، با دقت به کار آید و از توجه به تک دانه های تسبیح گونه عناصر رویدادها، اعم از شخصیت های آن زمان و بازنمایی رویدادهای سخت آن دوران، به این برسد که در سرانجام روایت و در نهان آن، لختی اندیشه و تفکر نسبت به آنچه رخ داد، توزیع و در جان مان بنشیند و اصطلاحا، به نخ تسبیحی دست پیدا کنیم که این دانه ها را در کنار و در ادامه هم برای رسیدن به ساختاری منسجم که کارکرد این تسبیح را نشان دهد، قرار داده است. نکته در فرهنگ برانگیزنده دفاع در آن دوران و عناصر آن فرهنگ است. ما حتی نیازمند اتصال دوران دفاع مقدس با دنیای معاصرمان هستیم و باید بدانیم که همه آنچه برای مقابله با ماهیت نظام و انسجام ملت ما انجام می شود و ادامه دار خواهد بود، از جهت پایبندی ما به آرمان و اصولی است که در جهان مادی ما، نوظهور بوده و بعد از چهل و خورده ای سال، هنوز پذیرفته نمی شود و بشدت برای منکوب کردن این نظام و فرهنگ درون آن، در دنیای مادی تلاش می شود و ما تنها حربه امان، تمسک و پایبندی بر همان اندیشه ای است که زمانی در طی هفت سال، ما را استوار و محکم نگاه داشت و اکنون نیز راهگشای ماست و خواهد بود. اتصال آن دوران به دوران معاصر آحاد جامعه و نسل های جدید، یکی از مهمترین ابعادی است که باید در آثار تصویری صورت گیرد.
سینما با ویژگی هایش، می تواند در این مسیر سهم خود را ادا کند و با پرهیز از افراط و تفریط در پردازش موضوعات و عناصر دوران دفاع مقدس، هم از به فراموشی سپردن آن زمان جلوگیری کند و هم، اندیشه ها را به فرهنگ جاری در آن دوران متوجه و اندیشه مند سازد، که همین، ما را زنده و جاری در سپهر سیاسی و فرهنگی دنیای امروز، نگاه داشته است.
منبع: روزنامه ایران
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- هیچ سروی زیر آب نمی ماند/ نگاهی به فیلم «سرو زیر آب»
- فیض گمنامی/ نگاهی به فیلم «سرو زیر آب»
- در جستوجوی آرامش/ نگاهی به فیلم «سرو زیر آب»
- از چیزهایی که دوست نداری هم باید عکس بگیری / نگاهی به فیلم «تنگه ابو قریب»
- حال و هوای دفاع مقدسی «خندوانه» در سالروز فتح خرمشهر
- گزارش تصویری از عباس کیارستمی در مناطق جنگی
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد