سینماسینما، محمد تقیزاده
فیلمِ سفارشی و فیلمساز حکومتی از شاخصترین برچسبهایی است که از سوی مخالفان، به فیلم بدون قرار قبلی و بهروز شعیبی زده شد. نکته قابل توجه درباره این رویکرد این است که اولا در همه دنیا سفارشدهنده و اتاقفکرهایی برای طراحی محتوا و حتی ساختار فیلمها وجود دارد و برچسب سفارشی را دیگر به عنوان یک انگ یا وصله ناجور نمیتوان به فیلمها الصاق کرد. ثانیا اینکه صرف سفارش گرفتن یک پروژه نمیتواند شاخصه خوبی برای سنجش یک اثر هنری باشد و این کیفیت فیلم است که گویای سفارشیشدن و پروپاگاندا بودن فیلم است.
بدون قرار قبلی به اندازه و بدون زیادهگویی در مسیری درست قصه میگوید و شخصیت اصلی نیز تدریجی و براساس یک فرآیند منطقی و باورپذیر تحول مییابد. در این مسیر برخی آدام و رسوب آئینی و ملی نیز تبلیغ میشود اما نکته مهم این است که این تبلیغات محتوایی فیلم در قالب درام حل شده و از ساختار فیلم بیرون نمیزند. برای نمونه حضور در مرقد امام رضا(ع)، جنبه شعاری و کلیشهای پیدا نکرده و فیلمساز تنها از ظرفیتهای معنوی و عرفانی این جغرافیا برای پیشبرد قصه و تحول تدریجی شخصیتاش استفاده میکند. این اتفاق در فیلمهای فرنگی میتوانست در مکانی همچون کلیسا اتفاق بیفتد و در فیلم شعیبی با توجه به اعتقادات مذهبی و آشنایی مخاطبین با حرم و جغرافیای مرقد امامرضا(ع)، برخی رویدادها در آن مکان رخ میدهد. بحث کودک اوتیسمی که بهانه دیگر مخالفان فیلم برای سفارشی بودن فیلم است نیز تا حد زیادی قابل توضیح و توجیه است: کاراکتر کودک اوتیسمی در قالب درام فیلم بدون قرار قبلی حل شده و شخصیتپردازی این کودک در داستان فیلم به خوبی تعریف و تبیین میشود و برخلاف فیلمهای مشابه که تنها برای حمایت از کودکان سرطانی یا خاص، مقاطع کوتاهی از فیلم (بدون هیچ خط و ربطی به کلیت قصه) به آنها اختصاص مییابد، در بدون قرار قبلی شاهد شخصیتپردازی یک کودک اوتیسمی در دل درام هستیم. لحظه دویدن کودک در محوطه حرم، گویی برای برخی از مخاطبان تداعیگر شفایافتن به جهت حضور در حرم امام رضا(ع) است و از این جهت فیلم را مورد نقد و نکوهش قرار دادند، این در حالی است که در چند سکانس قبلتر شخصیت نقش الهامکردا جمله مهمی به پگاهآهنگرانی میگوید که وقتی مادر و پدر حالشان خوب باشد، حال بچهها نیز خوب است؛ این سکانس دویدن کودک در حرم دقیقا به حال خوب مادر مربوط میشود و فرضیه شفایافتن وی، فرضیه درستی به نظر نمیرسد.
در فیلم بدون قرار قبلی، ایران و ایرانیبودن هویتمند تصویر شدهاند و فیلمساز توانسته در دل درامی دقیق و پرکشش، مناسبات مختلف فرهنگی، مذهبی و فردی و اجتماعی طیفهای مختلف مردم ایران را به نمایش درآورد و نکته مهم در این پرداخت نیز رعایت اندازه و عدم اجرایی اغراقآمیز و کلیشهای از موقعیتها و افراد است. وجه تمایز بدون قرار قبلی با آثار مشابه این چنینی با درونمایههای ایرانی و مذهبی، در رعایت اندازه و پرهیز از کلیشه و اغراق سازندگان است چراکه به نظر میرسد قصه و شخصیتها و باورپذیری آنها اولویت نخست سازندگان در طراحی و تولید فیلم بوده است.
در مقابل، صفاتی چون کلیشهای، سفارشی، قابلپیشبینی و غیرسمپاتیک که به فیلم بدون قرار قبلی از سوی منتقدان نسبت داده می شود، فیلم در درجه اول قصهگو است و در درجه دوم به دنبال ترسیم یک شخصیت باورپذیر است که در طول یک سفر اودیسهوار دچار تحول و دگرگونی میشود و فیلمساز تلاش خود را کرده که بدون هیچ ادعا، زیادهگویی و خودنمای و اغراق فیلمهای ایدئولوژیک داستان اصلی و پیرنگهای مرتبط آن را به تصویر درآورد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- بهروز شعیبی: قهرمان زن به قصه عمق میبخشد/ فیلمسازی برای توجه بهتر به روابط انسانی
- گفتوگو با علیرضا رئیسیان درباره مهمترین رویداد سینمایی کشور؛ جشنوارهای که انحصاری بود
- چه بودیم و چه شد!
- چرا سیمرغ فیلمنامه حذف شد؟/ نامه سرگشاده کانون فیلمنامهنویسان به رئیس سازمان سینمایی
- تضاد معنایی و ساختاری/ نگاهی به فیلم «آغوش باز»
- پر زرق و برق/ نگاهی به فیلم «آغوش باز»
- توضیح خزاعی درباره اشتباه خواندن دعای تحویل سال: فسیلهای سیاسی مرا تخریب کردند!
- فیلم سروش صحت بدون حتی یک نامزدی/ کاندیداتوری جشنواره فیلم فجر در قبضه ارگانیها
- بالاخره در روز هشتم جشنواره اتفاق افتاد؛ معرفی داوران چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
- احتمال حضور «بیبدن» در سودای سیمرغ جشنواره فجر
- آنچه اصل است، عشق است/ نگاهی به فیلم «آغوش باز»
- اتفاق عجیب در جشنواره فیلم فجر؛ شکست رکورد سانس فوقالعاده با چه فیلمهایی؟
- افخمی: «بی بدن» را به جای «صبح اعدام» وارد مسابقه کنید
- اعتراض خانواده مقتول به «بی بدن»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد