سینماسینما، عباس اقلامی
گاهی واداشته میشوی دل به جاده خاکی بزنی برای ادامهی زندگی. دل بدهی به راهی که ترجیح و انتخاب تو در زندگی نبوده و هرگز گمان نمیکردی روزی از این راه، راهی شوی برای رفتن از خانه. پناه پناهی، در جاده خاکی از همین نوع راهی شدن گفته است. راهی شدن از سر اجبار و ضرورت.
فیلم، روایتی آشناست برای تماشاگر ایرانی. پناهی سوژهای را روی پرده برده که تماشاگرش وقتی به اطراف خود نگاه میکند، سرنوشت بیش از یکی را، مشابه سرنوشت فریدِ جاده خاکی سراغ دارد. یک خانوادهی چهارنفره راهی سفری شدهاند به سمت مرز تا پسر بزرگ خود را به دست قاچاقچیهای انسان بسپارند تا به آن سوی مرز ببرند. و همین آشنایی سوژه با شرایط زیستهی تماشاگر، فیلم را بی نیاز کرده از اینکه دلیلی ارایه دهد برای چرایی این مهاجرت. هر کس دلیل خود را دارد!
فیلم، یک فیلم جادهای، که خیلی هم خودش را درگیر داستان گویی به شیوه ی کلاسیک سینمایی نکرده، است. بیشتر به لحظهی اکنون سفرش و حال جاری مسافرانش اتکا دارد. در سفری که در یک ماشین اعضای خانواده را در آن راهی مرز کرده است، هر چند دقیقه یک خرده داستان را پیش میکشد که همه در خدمت یک کل قرار دارند که گذران ساعتهای یک خانواده برای راهی کردن پسر بزرگشان به سوی دیگر مرز است و آن هم آنطور که پدر میگوید به شیوهای مطمئن!
پناهی در فیلم به قاب ها توجه ویژه ای نشان داده. قابهای بستهای که از جمله دوتاییهای خانوادگی در آن قرار گرفته که دوتایی مادر – پسر و پدر – پسر آن از بهترین های فیلم با دیالوگهایی شنیدنی و نشانهدار فیلم شده است. البته قاب ها همه هم متکی به حضور کاراکترها در قاب نیست. از قاب دیدنیای که گذر ماشین از صحراهایی که افق تا افق را یکدست در اختیار خود گرفته تا قاب زیبایی از یک پنجره در قهوهخانهای بین راهی که چهار تکه است و پشتش سیم خاردار کشیدهاند و یکی از این چهار قسمت، سیم خاردارش پاره و کنار زده شده است که یکی از صریحترین بیانهای تصویریِ متکی به نشانه در راهی شدن این خانواده به سفری طولانی برای گذر دادن پسر از مرز است.
جاده خاکی پناه پناهی در تعریف یک جمله ایاش، میتواند تماشاگر را منتظر تماشای فیلمی تلخ و گزنده کند اما پناهی با کاربرد طنزی به اندازه و متکی به هم بیان و هم بدن، زهر دقایق تلخ یک خانواده در روز مهاجرت فرزند را تا حدودی که خواسته، گرفته است. بازی حسن معجونی با آن طنز کلامی که از او سراغ داریم، در نقش پدری که پایش شکسته و با عصایی روبان بسته، که نشان از بزک کردن ناتوانیها، پای بسته بودنها و تلخیهایش میتواند باشد، کَند شده و جا میماند؛ کنارش رایان سرلک (پسر کوچک خانواده) با شیطنتها و طنازیها و کنجکاویها و حاضرجوابیهای کلافه کننده اما به جایش؛ و البته بازی پانتهآ پناهیها در نقش مادری که همزمان مضطرب است و آرام، گریه میکند و میخندد و پسر را همراهی برای رفتن میکند و میگوید نرو؛ به خواست فیلمساز در حفظ تعادل تلخی و طنز فیلم کمک کرده است و در خدمت این مهم قرار دارد.
فیلم هرچند برای بیان رفتن ساخته شده، اما نتوانسته از تعلق خاطرش به خاک و خانه بگذرد. از بوسههای گاه و بی گاهِ پسر کوچک بر خاک، تا آنجا که پسرِ مهاجر، کلافه از دل نگرانیهای مدام مادر به او پرخاش میکند که؛ اصلا جمع کنید برید خونهتون! تا آن قاب دوتایی با پدر که در یکی از صریحترین بیانها به پدر میگوید؛ نگران خانهام!
جاده خاکیِ پناه پناهی، روایت روزی از زندگی است که می روی تا نباشی در جایی که دیگر جای تو نیست. چرایی اش هم مهم نیست. مهم این است وقت رفتن شده؛ تو بخواهی یا تو نخواهی! روایت روزهایی که تمام نما در این بده بستان کلامی مادر و پسر آمده که وقتی مادر میگوید؛ میرسه روزی که به این روزها مون میخندیم، پسر که دارد همه چیزش را، خانهاش را، میگذارد و میرود، با این پرسش به مادر پاسخ میدهد که؛ نمیفهمم اگر یه روز همه چی هم درست شده باشه، به چی این روزهامون میخندیم؟!
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- برای آنکه رفت… برای آنکه ماند…/ نگاهی به فیلم «خرس نیست»
- دو فیلم ایرانی مورد علاقه باراک اوباما
- جایزه آندره بازن به «جاده خاکی» تعلق گرفت
- «جاده خاکی» نامزد جایزه فیلم مستقل بریتانیا شد
- مثل تماشای دریا/ نگاهی به فیلم «جاده خاکی»
- اختصاصی سینماسینما/ پانتهآ پناهیها با «جاده خاکی» جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کرافت استونی را به دست آورد
- اما سفر نیست علاجِ این درد/ نگاهی به فیلم «جاده خاکی»
- فیلم «جاده خاکی» در فرانسه روی پرده رفت/ آمار تماشاگران
- سینماسینما/ آمار تماشاگران فیلمهای خارجی و ایرانی در فرانسه در سال ۲۰۲۱/ صدرنشینی «اسپایدرمن، راهی به خانه نیست»
- دو جایزه از جشنواره فیلم دریای سرخ عربستان برای «جاده خاکی»
- جایزه بهترین فیلم جشنواره بینالمللی فیلم سنگاپور به «جاده خاکی» رسید
- نمایش سه فیلم از ایران در جشنواره دریای سرخ عربستان
- اسکار آمریکای جنوبی به «جاده خاکی» رسید
- هایده صفییاری داور جشنواره شبهای سیاه تالین شد
- پیام تبریک کانون کارگردانان به پناه پناهی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
آخرین ها
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان»
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور