سینماسینما، امین نصیری
نام: Tokyo story
کارگردان: yasujiro ozu
سال: ۱۹۵۳
داستان توکیو شاهکار بلامنازع یاسوجیرو ازو کارگردان نامدار ژاپنی است، فیلمی ساده و باشکوه که اثر چشمگیری هم بر دیگر فیلمسازان می گذارد. بعضی آثار آنچنان پیرنگ سوزناک ندارند اما بیشتر از بسیاری از فیلم هایی که کاملا محسوس تراژیک هستند مخاطب را درهم می شکنند. هر چه راجع به مباحث اخلاقی و انسانی داستان توکیو بگوییم کم گفته ایم و در طول سالیان گذشته هم بسیار راجع به آن صحبت شده. اما بیایید بررسی کوتاهی کنیم که ازو چگونه محتوایش را در چارچوب یک الگوی سبکی حساب شده و دقیق عرضه می کند و آن را در تقابل با قواعد سینمای کلاسیک قرار می دهد. وقایعی که در الگو های رایج برای پیشبرد قصه ضروری و اساسی هستند در داستان توکیو حذف می شوند یا به تعویق می افتند. در داستان توکیو رویدادهایی که بنظر بی اهمیت، و بیش از حد ساده و معمولی جلوه می کنند در مرکز فیلم قرار می گیرند و ازو بر روی آنها می ایستد و مکث می کند. درواقع وقایعی که به لحاظ روایی و دراماتیک مهم تلقی می شوند برای ازو اهمیتی ندارد و او با حذف آنها تاکید می کند اینها نباید برای تماشاگر هم مهم باشد. ما در پیرنگ شاهد یه سری اتفاقات ساده و روزمره هستیم که با جزئیات فراوان و نسبتا کش دار به نمایش درمیآیند اما همه اینها در حال مطرح کردن مفهوم به شدت دردمندانه و اومانیستی ازو هستند. این ریتم کند، زمان های ساکن و مرده و بی جنبشی که در داستان توکیو وجود دارد(که باید مخاطب هوشیارش را به فکر فرو برد)دلیلش بی توجهی فرزند به والدین است که موجب می شود آنها در دیدار از فرزندانشان سفری بانشاط را تجربه نکنند بلکه از سوی پسر و دخترشان مانند یک مزاحم با آنها برخورد شود و کمترین حس عاطفی و احساسی میان آنها به وجود آید. این رابطه ی سرد و غم انگیز و نگاه طرد گونه ای که دو فرزند به پدر و مادرشان دارند باعث رقم خوردن لحظاتی بیش از حد ساده و شاید حتی کسل کننده می شود که موجب خلق سکانس هایی غیرمنتظره و ساختارشکنانه میشود، دقایقی که از منظر سینمای کلاسیک مردود و بی ارزش است. برای مثال می توان به سکانس های گفت و گو مادربزرگ با عروس اش، بازی مادربزرگ با نوه اش، مطرح کردن گلایه های پدربزرگ نسبت به فرزندانش با یک مرد و حضور پدربزرگ و مادربزرگ در چشمه آب گرم اشاره کرد. همچنین ازو کارکرد سببی مکان ها را تقلیل می دهد و به مکان به عنوان ذاتی مستقل و به شکلی مجزا از سیر علت و معلول قصه نگاه می کند. تدوین تداومی در داستان توکیو عمدا رعایت نشده و حتی کارکرد معمول نماهای معرف هم در حداقل اطلاعات دهی قرار دارد. دشوار است برای این ساختار سبکی معنای آشکار و یا تلویحی در نظر گرفت اما چون به کرات از آن استفاده می شود می توان گفت ازو سعی می کند نگاه ما را در مسیر یک اصلاح و دوباره دیدن قرار دهد و رفته رفته توجه مان را معطوف بر دریافت و درک نوع تازه ای از کنش داستانی کند. ازو رابطه ای میان مکان و زمان برقرار می کند که تماشاگر را دعوت می کند به شیوه دیگری بنگرد. برای مثال می توان به صحنه های چشمه آب گرم و دکوپاژ منحصربفرد ازو در صحنه های خارجی و پیوند نامتعارف اش به صحنه داخلی اشاره کرد. دکوپاژ خاص ازو در صحنه های داخلی که مانند چشمان فردیست که بر روی تشکچه تاتامی نشسته(یعنی در ارتفاع ۱متری سطح زمین) برگرفته از زیست مردمانش بوده که اکنون بر دوربین او تاثیر گذاشته. ازو بر تنش میان اعضای خانواده مخصوصا فرزندان با والدین تمرکز می کند، که در واقع مصداق های تنش میان ژاپن کهنه و نو، سنت و غرب گرایی است. بطور کلی در سینمای ازو گفت و گو به سکوت و کنش به طبیعت معنی می دهد. ازو به دو شکل از طبیعت بی جان در آثارش بهره میبرد. اول به عنوان نماهایی مستقل و کم جان که در اثر ظاهر می شوند که میتوان مانند یک سری مجموعه تصاویر فارغ کننده به آن ها نگریست. دوم طبیعت بی جانی که بعد از کنش و رویدادی پر التهاب می آید و مشخصا حاوی معنا و وزن است. باید گفت که نگاهی اینچنین انسان گرایانه، معنوی و باعظمت به یقین دغدغه شخص ازو بوده به همین خاطر ثمره ای خالصانه و کم سابقه در تاریخ سینما داشته. با دیدن داستان توکیو حقیقتا می توان اظهار کرد گامی بلند به سوی انسانیت برداشته شده است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- روزهای سینمای ژاپن در خانه هنرمندان ایران
- ویم وندرس رئیس هیات داوران جشنواره فیلم توکیو شد
- مرور فیلمهای سینمای معاصر ژاپن ادامه دارد/ «هیچکس نمیداند» در پانصدمین سینماتک خانه هنرمندان ایران
- کیتانو؛ سینماگری که عامدانه از اسلوبها فرار میکند
- مرور سینمای معاصر ژاپن در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- سکانس طلایی/ بعد از ظهر پائیزی
- نمایندگان کانادا و ژاپن در اسکار ۲۰۲۱ معرفی شدند
- در جایگاه یک «استاد»/ تحلیل سکانس درگیری ریشقرمز با محافظان + ویدئو
- کوجی فوکادا در مرکز توجه جشنواره توکیو/ تجلیل از کارگردان نامدار ژاپنی
- ستاره «داستان توکیو» و بازیگر محبوب اوزو درگذشت
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود