سینماسینما، معین محبعلیان
هرمنوتیک از لحاظ ETYMOLOGY از واژه هرمس به خدای پیغام گرفته شده است. او را با جهان سمبلیک و آوا و واژگان کاری نیست. دوست دارد سر از کار نظریهها در بیاورد. درام و نمایشنامه و فیلمنامه استخواندار همیشه میدان را برای جولان این مقوله باز کرده است. احساس میکنم لایههای زیرین معنایی SEMANTIC LAYERS در نمایشنامه و فیلمنامه و تعبیرات شخصی خواننده از متن SELF INTERPRETATION امکان وجودی این مساله را زیر ذرهبین قرار میدهد.
اما مساله هرمنوتیک در ترجمه متون نمایشی و مجموعا سینما-تئاتر دیگر موضوعی است. بر طبق دادههای علمی و گفته شنیدههای مستند، جنبش هرمنوتیکی در ترجمه پیرامون گفتمان چهار لایه است. اعتماد، رسوخ، ترکیب و بازگردانی. (رجوع شود به فصلنامه مترجم پاییز ۱۳۸۰)
مترجم در نگاه اول باید به هر آنچه نویسنده بر روی کاغذ آورده و ارتباطات معنایی دیالوگها تن دهد. در گام بعدی که به آن واژهکشی یا معناکشی نیز اطلاق میشود بر مترجم است که در کنه مغز نویسنده پل زده، معنای دیالوگها و پلات درام را استخراج کند. در مرحله ترکیب، جابجایی ساخت و پس و پیش کردن جملهها که بنده به آن پایهبندی دیالوگ میگویم مرحلهای است که ترتیب و تغییر صورت نوشتاری دیالوگها در ابتدا در ذهن مترجم به وقوع میپیوندد و سپس باید دل را یکدل کرده به روی کاغذ بیاورد و در مرحله آخر هم تازه کارش آغاز میشود. مرحلهای که اگر کمی پا پس بکشد و خستگی را در کارش دخیل کند فاتحه نویسنده، فیلمنامه، نمایشنامه و … را با هم میخواند. باور کنید کار بسیار دشواری است. نثر روان و البته دراماتیک، همسویی و حرکت کردن عجیب و غریب با نویسنده، تازه همه مشکلات نحوی، معنایی، ادراکی، کم و کاستیهای فرهنگی به کنار، اصول دیالوگنویسی، گرهگشایی و هزار پیچ و خم را ضمیمه داستان کنید. حال بنده پس از این چهار مرحله به پشتوانه تجربههای شخصی در ترجمه متون نمایشی و مقالات مرتبط رکن پنجم و البته مهجوری به آن اضافه میکنم و نام ذات اکت نمایشی (توضیح صحنه در فیلمنامه و نمایشنامه) و ترجمه از اکت به سوی دیالوگ را برایش برمیگزینم. ترجمه نمایشنامه و فیلمنامه با توضیح صحنه و توضیح سکانس شروع میشود. قالب بسیار مهمی که متاسفانه اکثر مترجمان تازه کار از کنارش میگذرند و تصور میکنیم که اکت فقط چند عدد خط و خطوطی فضایی مکانی است که بسان مقرنسهای شبستانی است که مقدمات ورودمان را به تالار نمایش فراهم میکند. در حالی که نمیدانیم او همان صاحب خانه است که برای پای گذاشتن به حریم نمایشیاش در ابتدا باید قفلش را باز کرد. درک درست از فضا و زمان اکت در این رکن حائز اهمیت است. مسلما اگر مترجم در حین خواندن اکت نمایشی قبل از ترجمه صندلی سمت راست صحنه و در منتهی الیه چپ را در ذهنش جابجا ببیند این معکوس بینی رد پایش تا آخر اثر دیده میشود. نمایشنامه و فیلمنامه منسجم امکان بازگشت و جبران خطا را در کشاکش متن به مترجم نخواهد داد. چون در جانش مهندسی فضا نهفته است. نکته دیگر چرخش زبان مترجم از اکت به دیالوگ است که بعضا با رجیسترهای رسمی به محاورهای یا کتابتی به گفتاری تغییر میکند. مترجم تازه کار روانش زیر بار این تغییر فضا بهم میریزد و باید بیاموزد تا ذهنش را خط کشی کند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- کتاب «نمایشگان: مجموعه مقالات نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه پژوهی ایران» رونمایی شد
- بررسی مشکلات فیلمنامهنویسی درگفتوگوی کیوان کثیریان با شادمهر راستین و مهران کاشانی/ سانسور مشکل اساسی سینمای ایران
- انتشار دو نمایشنامه از علیرضا نراقی
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- مریم بیات درگذشت
- راهیابی فیلمنامه «یکشنبه» به بخش نهایی فستیوال «۱۳ ترسناک»
- انتشار فراخوان دَهمین دورهی انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران
- چهلمین کتاب ایوب آقاخانی منتشر شد
- انتشار نمایشنامه آیلتس ۶.۵ به دو زبان فارسی و انگلیسی
- آیین اختتامیه «چهار راه» نیمه اسفند برگزار میشود
- نامزدهای مسابقه نمایشنامهنویسی جشنواره تئاتر فجر اعلام شد
- حداقل دستمزد نگارش فیلمنامه اعلام شد
- «نمای نزدیک»/ نقش عنصر کشمکش در شخصیتپردازی
- “نمای نزدیک”/ دشواریهای کار فیلمنامهنویسی!
- «کوچه ژاپنیها» و «عنکبوت» مجوز ساخت گرفتند
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فوت خواننده پیشکسوت موسیقی نواحی گیلان/ ناصر مسعودی درگذشت
- نگاهی به فیلم «بیسر و صدا»؛ ایده خلاقانه، مسیر اشتباه
- حقایقی درباره بازمانده ساخته سیف الله داد/ماجرای توقیف فیلم بازمانده به دلیل حجاب!
- «رابین هود»؛ افسانهی شیرین مرد شریف قانون شکن!
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
آخرین ها
- ماجرایِ ظریفِ وزارت خارجهی سوئیس
- فیلم-کنسرت «هری پاتر»و «ارباب حلقهها» به آخرین اجرای پاییزی رسیدند
- پوستر «باد زرد – ونگوگ» رونمایی شد
- مولف بودن در آینه مکتب نقد عمیقگرا
- نگاهی به فیلم سینمایی «سامی»؛ دوربین به مثابه سمفونی برای سفری طولانی
- معرفی برندگان هیئت ملی نقد آمریکا ۲۰۲۵/ «یک تصادف ساده»؛ بهترین فیلم بینالمللی/ «نبردی پس از دیگری» ۵ جایزه گرفت
- ۱۵ اثری که برای فهرست اولیه اسکار فیلم بینالمللی شانس بالاتری دارند
- تأملی بر حضور نوری بیلگه جیلان در جشنواره جهانی فیلم فجر؛ داور غایب
- بیانیه کانون کارگردانان سینما درباره بازداشت سینماگران در مهمانی خصوصی
- واکنش رضا کیانیان به گزارش تاریخ سه هزار ساله زیر چرخ لودرها
- اعلام مستندهای دو بخش از نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»
- واکنش کانون کارگردانان سینمای ایران به حکم جعفر پناهی
- شروودِ تالار وحدت؛ جایی که ماهان حیدری قهرمانان آینده را پیدا میکند
- تورج اصلانی داور جشنواره ترکیهای شد
- سروش صحت و علی مصفا «بیآتشی» را روایت کردند
- سام درخشانی هم استعفا داد
- نمایش موزیکال «رابین هود» / گزارش تصویری
- حلقه منتقدان فیلم نیویورک منتخبان ۲۰۲۵ خود را اعلام کرد/ «نبردی پس از دیگری»، بهترین فیلم شد؛ پناهی، بهترین کارگردان
- جشنواره جهانی فیلم فجر۴۳؛ در ایستگاه پایانی «درس آموختهها» بهترین فیلم شد/ جایزه ویژه داوران به کارگردان ژاپنی رسید
- «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به چین میرود
- گاتهام ۳ جایزه به «یک تصادف ساده» داد/ «نبردی پس از دیگری» بهترین فیلم جوایز مستقل نیویورک شد
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- مصائب افزایش سن ، از جولیا رابرتز تا نیکول کیدمن
- تام استاپارد؛ نویسندهای که جهان را از نو صحنهپردازی کرد
- نگاهی به فیلم «پارتنوپه»؛ زیبایی از دست رفته
- توقیف سکوی پخش «بازمانده» پس از انتشار ویدیوی بدون مجوز
- «سمفونی باران» کلید خورد
- «ناتوردشت» به باکو میرود
- از جدال اندیشه تا لبخند روی ردکارپت
- گفت وگو با کارگردان مستند «مُک» به بهانه حضور آن در جشنواره سینما حقیقت
