پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، پویا عاقلی‌زاده*

همان‌گونه که سینما در آغاز راه خود به ثبت زندگی مردم عادی می‌پرداخت، جشنوارۀ امسال DMZ نیز بر جوهره زندگی روزمره تمرکز دارد -نه از خلال بازیگران، بلکه با حضور واقعی انسان‌های معمولی- در سادگی چشمگیر و ملموس. در دنیای آشفته امروز، جایی که پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی اغلب، زیبایی لحظه‌های ساده زندگی را پنهان می‌سازد، سینما پناهگاهی برای نگریستن فراهم می‌سازد.

فیلم‌های این جشنواره که دوربین خود را به سوی قاب‌هایی ظاهراً خالی، اما آکنده از روح طبیعت خیره‌کنندۀ کره جنوبی می‌چرخانند، روایت‌هایی از تجربه زیسته‌ی نسل‌های گذشته و خانواده‌های امروزی دارد. این نگاه انسان‌گرایانه راه را برای سفری هنری هموار می‌سازد، سفری سرشار از امید به بازسازی.

به عنوان عضوی از هیأت داوران فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم، از ایران، در فیلم‌های این جشنواره با مواجهه‌ای نو روبه‌رو شدم؛ مواجهه‌ای که می‌تواند جنگ‌ها و دشمنی‌ها را پایان دهد، مرزها را از بین ببرد و به مردمان در هر سن و سال و از هر شهر و روستایی امکان دهد تا زیبایی را در آرامش و صلح تجربه کنند.

همچنین در فیلم‌های امسال شاهد رویکردهای نوآورانه‌ای در تکنیک‌های روایت بودم. برخلاف برخی از فیلم‌های داستانی کره‌ای، این مستندها دارای تدوین با ریتم کندی بودند که گرچه انتخابی آگاهانه از سوی کارگردان است، اما گاهی باعث احساس یکنواختی در زمان نمایش می‌شود. در سوی دیگر، دوربین با دقت به ثبت زندگی روزمره مردم کره می‌پردازد، به‌ویژه جزئیات ساده‌ای چون برگ‌ها و گل‌های کوچک. تمرکز بر مردم کره همان‌گونه که هستند، بدون قضاوت یا ارزیابی، نوعی بزرگداشت سبک زندگی آنان است. موسیقی دراماتیک نیز عنصری است که می‌کوشد کمبود درام را جبران کند، رویکردی برگرفته از سنت فیلم‌های مهیج کره‌ای.

برنده جایزه فیپرشی (FIPRESCI) امسال، فیلم «فراتر از اکنون، نایئین» (Beyond Now, Nyein)، شایستۀ تقدیر در جشنوارۀ DMZ است؛ زیرا بر مفاهیم فرامرزی و خلع‌سلاح نظامی تأکید دارد. این فیلم با روایتی تأثیرگذار داستان زوجی را بیان می‌کند: زنی مهاجر از میانمار و مردی کره‌ای که می‌کوشد به او در کشورش یاری رساند. رویکرد فیلم در استفاده از جلوه‌های ساده برای پیشبرد روایت چشمگیر است؛ از گرافیک‌های ابتدایی برای نمایش پیامک‌ها بهره می‌برد تا تنها با یک مکان‌نما (cursor) چشمک‌زن، تعلیقی کوتاه اما شدید ایجاد کند.

برخلاف داستان غم‌انگیز سربازی که چهره‌اش تنها در پایان آشکار می‌شود، عنوان فیلم به آینده‌ای اشاره دارد که پس از آگاهی از مرگ عزیز معنا می‌یابد. فیلم دو ملت و دو فرهنگ را با مفهومی جهان‌شمول – انسانیت – به هم پیوند می‌دهد. فیلم تأکید می‌کند که مکان اهمیتی ندارد؛ آنچه اهمیت دارد توانایی حمایت از کسی است که دوستش داری، به‌ویژه در دوران جنگ. در این روایت، مرد کره‌ای زندگی‌اش را وقف مأموریت معشوق خود می‌کند: پاسداری از انسانیت در میانه جنگ.

اگرچه زن نمی‌تواند به کشورش بازگردد و در نبرد شرکت کند، اما با پشتیبانی روحی از هم‌وطنانش، به آن‌ها نیرو و اراده‌ای تازه می‌بخشد تا با پشتکار به آرمان خود برسند.

عنوان «فراتر از اکنون، نایئین» زن مهاجر را به زمانی رهنمون می‌سازد که رنج و درد جنگ سرانجام به بار می‌نشیند. فیلم تماشاگر را به مسیری اندیشمندانه به سوی آینده هدایت می‌کند و امیدی عمیق به روزی در دل می‌کارد که همۀ ما در آرزوی آن هستیم.

*عضو هیئت داوران جایزه فیپرشی، جشنواره DMZ کره جنوبی (سپتامبر ۲۰۲۵)