تاریخ انتشار:1396/11/06 - 13:07 تعداد نظرات: ۰ نظر کد خبر : 78385

سینماسینما، منیژه بهارلو:

فیلم با گزاره آشنایی در ذهن مردم آغاز شده است؛ رشوه یا اصطلاحا تلکه کردن دستفروش‌‏ها از سوی شخصیت اول روایت، که یک مأمور «سد معبر» شهرداری تهران است. و در ادامه به بلندپروازی این شخصیت و تداوم دوگانگی این اندیشه با موضوع حفظ خانواده پرداخته شده است.

سعید روستایی به عنوان فیلمنامه‏‌نویس در این فیلم مطرح است. فیلمنامه‌‏نویسی که در نخستین تجربه کارگردانی و فیلم «ابد و یک روز»، با نوع نگاهش به جامعه آشنا شده‏‌ایم. وی بظاهر خانواده‌‏های جنوب شهر یا پایین دست اجتماع را در ترکیبی از سلامت و تلاش و درگیری ناخواسته با آسیب اجتماعی می‏‌داند. در فیلم خودش، اعتیاد را در حالی در کاراکتر نوید محمدزاده گذاشته که او هم به سلامت خانواده توجه داشت و در فیلمنامه این فیلم، سابقه مشروب خواری را در حامد بهداد در حالی قرار داده که بسیار مشتاق برقراری سلامت خانواده است. و البته این موضوع را نمی‌‏شکافد که چگونه همه خانواده در سلامت هستند و این عضو موردنظر، به یکی از معضلات اجتماعی، آلوده است و با مصائبش دست به گریبان. در فیلم «سد معبر»، در انتهای فیلم گفته می‏‌شود قاسم سابقه مشروب خواری داشته؛ اما نمی‌‏گوید که چگونه و چرا نرگس، هشت سال به پای این زندگی مانده است، در حالی که در بخش‏‌های گوناگون داستان نشان داده شده که عصبی است، درگیری ایجاد می‏‌کند، متهم به رشوه گرفتن است و البته بلندپروازی بی‏‌پشتوانه دارد. یعنی شخصیتی در داستان است که علت کاریزما بودنش برای همسرش، باز نمی‏‌شود! همان‏طور که مشخص نمی‏‌شود چرا برای خانواده‏‌اش هم حکم عقل کل و راهبر را دارد و همه مطیع حرف‌‏ها و طراحی‌‏های او هستند! جالب است که حتی برادرزن دربرابر درخواست قاسم برای انتقال ۸۰ میلیون تومان سهم‌‏الارث نرگس، مقاومتی ندارد و بعد از واریز آن، به خواهرش خبر می‌‏دهد!

در این داستان، ذهنیت عقوبت شدن برای خوردن مال دیگران، بکرات در بخش‌‏های گوناگون مطرح می‏‌شود اما بجز شخصیتی که جدی معتقد بود (با بازی نادر فلاح) و خواست از ذهنیت برداشتن مال دیگران برگردد، برای کسی دیگر عقوبتی جدی جز چند صحنه عصبانیت و درگیری لفظی، نشان داده نمی‌‏شود. نه برای قاسم و نه دوستش که پیشنهاد می‌‏دهد دلارها را به کار بگیرند. انگار فقط نادرفلاح به خاطر ۲۴ ساعت تأخیر در بازگرداندن مال مردم باید آن گونه عقوبت می‏‌شد و شاید هم او را آن‌چنان در جراحت بردیم تا کسی دیگر به فکر این مباحث اعتقادی بنیانی نیفتد! پدر قاسم هم که مرتب گفت استخاره کردم و خوب نیومد، دربرابر لفاظی و حاضرجوابی قاسم کوتاه آمد و به پای امضای سند آمد. در سینما که مدعی هستیم در بازنمایی روابط اجتماعی و نشان دادن نواقص به تصویری اصولی‏‌تر از زندگی می‏‌رسیم، در این فیلم و برای این نقیصه خوردن مال دیگران، بی خیال واژه استخاره که مبنای دینی دارد، در عرف روابط اجتماعی چه پاسخ و راهکاری در فیلم بود؟ هیچ! چون در انتهای فیلم و در دو سکانس آخر، نرگس به ادامه زندگی پرداخت و قاسم هم با گفتارش به بیننده رساند که در پایان بظاهر باز روایت، او به بازنگرداندن آن پول، معتقد است.

فیلم از چند جهت، تجربه‏‌های آشنایی در بازی گرفتن و طراحی صحنه داشت. جدا از بازیگری محسن کیایی که تکرار چند تجربه سینمایی او بود، انتخاب حامد بهداد و باران کوثری برای چنین نوع کش‌مکشی از روایت، ما را با کمترین تفاوتی به یاد فیلم «هفت ماهگی» انداخت و البته تمهید انتخاب شغل دوخت لباس عروس برای نرگس، «سارا»ی مهرجویی را بازآفرینی کرد. در هر دو مثال پیشتر به نمایش درآمده و البته فیلم «سد معبر»، زن در موضع ضعف ولی ماندگار در زندگی توصیف شده است، همان‏طور که اخیر در «لیلا» برایمان مجددا یادآوری شده است. اگر این ویژگی زن ایرانی است، دیگر اندیشه شورش در کاراکترهای زن در سینمای ایران را باید تجربه‏‌ای وارداتی دانست!

نکته آخر درباره این فیلم، به شغل کاراکترهای فیلم بازمی‏‌گردد: مأموران سد معبر شهرداری. بنا بر تجربه ذهنی همه ما، شغلی پر از درگیری و نیازمند بی‏‌رحمی در برخورد با دستفروشانی است که عمدتا از سر ناچاری به این کار روی آورده‌‏اند. بنابراین وقتی پدر نرگس، داماد با سابقه مشروب‌خواری‏‌اش را با توصیه یا هر روشی، به این مجموعه کاری معرفی کرده، باید بپذیریم که می‏‌دانسته چه کسی را برای چه شغلی معرفی کرده است. نرگس هم می‌‏داند ذاتا شوهرش چگونه است. بنابراین موضوع خرید خانه و رفتن از این منزل بهانه کاملی برای روایتی نبود که در ادامه به فشار روانی برای لغو معامله کامیون یا انداختن جنین برسد. تنها می‏‌ماند این وسط شهرداری که واقعا همه نیروهای رفع سد معبرش، با این نوع سابقه اخلاقی، در جامعه به حرکت درمی‏‌آیند، که تجربه ذهنی ما نشان می‏‌دهد، گزاره قابل تأملی برای پذیرش این احتمال است.

لینک کوتاه

مطالب مرتبط

نظر شما


آخرین ها