سینماسینما: نیما بهدادی مهر در مجله نماوا نوشت:
هر فرد را باید در هویتی مستقل سنجید. وحیده محمدیفر اعتبار خود را نه صرفا به واسطه پیوند با داریوش مهرجویی بلکه برآمده از شخصیت هنریاش به دست آورد هرچند هم مسیری با مهرجویی و پیوند عمیق فکری و درونی با او سببساز اشتهار بیشتر وی نیز شد، اما به وضوح میتوان روحیه ملایم و لطافت درونی محمدیفر را در سناریوهای نگاشته شدهاش مشاهده کرد.
به واقع ترکیب نگاه روان شناختی و مادرانه وحیده با نگرش فلسفی و همراه با شوخطبعی و حظ انگاری (شورآفرینی و سرخوشی) بصری داریوش، فیلمهایی را به یادگار گذاشت که فرای ارزشهای سینمایی باید از منظری انسانی به آنها نگریسته شود. در عین حال نکته مهمی که باید به آن اشاره داشت تقدیری تلخ بود که انتظار داریوش و وحیده را میکشید و چه بسا هاتفی غیبی از قبل تراژدی زیبا دشت را برای آن دو توضیح داده بود که جای جای خاطره بازی با فیلمهایشان، نهیبی بر همین تقدیر شوم بود. از کابوس وایرال شده حمید در «هامون» با مضمون سلاخی شدن در سردابهای قرون وسطایی تا یغمای عمارت مریم در فیلم «بانو»، از سکانس گریستن جمعی درون تاکسی در فیلم «پری» تا خودخوری و تنهایی «سارا» و «لیلا»، از تراژدی زنان فیلم «بمانی» تا فروپاشی آرمانهای نسل جوان در «سنتوری» و «لامینور».
داریوش و وحیده بیشتر سرایندگان نغمههایی حزین و واقعی از زیست ملتهب بودند به گونهای که حتی سکانسهای شوخانگیز در فیلمهای «مهمان مامان»، «نارنجی پوش» و «چه خوبه که برگشتی» رد آن غم شعورمندانه را نمیشورد. به بهانه تراژدی رخ داده برای داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر، چند فراز مهم از کارنامه فیلمنامهنویسی این بانوی سناریست را با هم مرور میکنیم.
«بمانی»/ انسجام پرداخت به تراژدی
فیلم تلخ «بمانی» علاوه بر آنکه بازتابی از یک تراژدی اجتماعی بود تلاش داشت تا برخی از رفتارهای نکوهیده برآمده از سنتهای اشتباه و غلظت بالای تعصبات قومیتی نسنجیده را با شعوری سینمایی به مخاطبان تبیین کند.
انسجام پرداخت به روایت سه بانوی این فیلم (دلارام، نسیم و بمانی) که برتافته از اجرای دلسوزانه مهرجویی بود، در عین حال بیشتر به قوام سناریوی نگاشته شده مشترک از سوی وحیده محمدیفر و داریوش مهرجویی برمیگشت و بحرانهای اجتماعی پدید آمده برای زنان (بریده شدن سر به چاقوی تعصب و خودسوزی) به خوبی در این فیلم بازتاب یافت.
«مهمان مامان»/ آبروداری جمعی
سینمای مهرجویی در نگاهی ساده ترکیبی از دو نگرش بود. التهابی در پس زمینه که گاه با نسیمی از سرخوشی برای لحظاتی محو میشود، اما همچنان رد آن التهاب باقی میماند. از این منظر، «مهمان مامان» یکی از مهمترین فیلمهای سینمایی در زمینه ارتباط منسجم التهاب و نشاط در زیست اجتماعی ایران است. لحظه لحظه این فیلم، نبوغ فیلمنامهنویسان در پیوند منسجم التهاب، اضطراب، نشاط، همیاری و همراهی اعضای آن خانه ساده را نشان میدهد. فیلمنامهنویسانی که سفره آبروداری مامان عفت را به یک آزمون انسانی و اجتماعی بدل میسازند تا هر فرد با تیک زدن سهم خود در این کنکور شرکت کند.
به این دلیل از آن مهمانی به عنوان کنکور یاد کردم که هر فرد در آن خانه به سهم خود گوشهای از کار را گرفت و هفت خان پراضطراب مهمانی، با گذر از همه آن التهابها سپری شد. پسرخاله و تازه عروس، به سفرهای پر رنگ مهمان شدند، آدمهای آن خانه شبی شاد با لحظاتی کوتاه از تنش و غم و اضطراب در کنار هم سپری کردند، یادی از جادوی سینما شد، مهمان نوازی و شرافت و دل دریایی یدالله و عفت با همه نداریها به یک کلاس درس مهم اجتماعی بدل شد و «مهمان مامان» به سان آدرسی سینمایی درآمد که برای بازتاب بزرگیهای پنهان شده یک ملت میتوان همواره به آن ارجاع داد.
«سنتوری»/ فروپاشی یک نسل
آوای علی در فضا میپیچد، چه حزنی دارد این صدا، چه تلخ میخواند و چه غم مینوازد موتیف سنتور در زیر آن صدای حزین. علی بلورچی نماد یک نسل است؛ نسل جوانان ایران. نسلی پر از شور و شعور، پر از طراوت و سخاوت، پر از بلوغ و نبوغ. علی فریاد این نسل بود که صدایش در فیلم «سنتوری» اگرچه در سالنهای سینما نپیچید اما سی دی اش دست به دست چرخید و مهمان خانه جوانان شد.
همه اوج و فرود او را دیدند، از عرش به فرش رسیدنش را مشاهده کردند، گریستند با آن صدای جگرسوز که هانیهاش را میخواست، اما با صندلی خالی او مواجه میشد.
علی با کنسرتهایش به شهرت رسید، با اعتیادش زمینگیر شد و با بازپروری خود در کمپ بار دیگر به همان خواننده بدل شد که هانیه در توصیفش گفته بود: از همه جای تهران برای شنیدن صداش مییومدن اما چه شد آن صدا، مجوزهایش را ندادند و او آواره شهری شد که خراب و وحشی بود. (نقل به مضمون)
«سنتوری» یک شورش تمام عیار سینمایی از سوی مهرجویی بود که با همراهی وحیده محمدیفر یک سناریوی سوزناک اجتماعی را در بازتاب صدای جوانان به فیلم تبدیل کردند اما با توقیف آن، گویا مهرجویی نیز از ذوق و طبع سینمای همیشگیاش دور شد.
«لامینور»/ مبارزه نادی
آخرین فیلم مهرجویی و واپسین یادگاری وحیده محمدیفر بانوی فهیم عرصه فیلمنامهنویسی، بازانگاری مجددی بر رویکردها نسبت به آرزوهای دختران ایران بود. نادی نمادی از نسل امروز بود که میخواست برای هدفش بجنگد و برای همین منظور در مقابل پدر سنتی ایستاد، موسیقی را دنبال کرد، جشنی برپا کرد، حتی باران و طوفانی که بساط مهمانی نافرجام او را برچیدند نیز نتوانست در عزم او خللی ایجاد کند و او در کنار خیابان بساط نواختن سنتور را پهن کرد و همگان حتی پدرش که مخالف موسیقی بود نیز در صف آن مخاطبان خیابانی قرار گرفتند.
آری، ماه روشنی که از پشت آن ابرهای تیره بیرون آمد نوید روزهای بهتری را به نادیان ایران میداد و این تصویرسازی سینمایی همراه با امیدواری همواره از داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر به یادگار خواهد ماند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- بزرگداشت بیتا فرهی و یادبود داریوش مهرجویی در پاریس
- یادی از داریوش مهرجویی در بیستوپنجمین نشست ماهانهی «مستندهای ایرانشناسی»
- نمایش مستند «ساختن فیلم گاو» در پاریس
- صدور رای پرونده قتل داریوش مهرجویی و همسرش/ متهم ردیف اول به قصاص محکوم شد
- «تناقض»؛ روایتی از قتل داریوش مهرجویی و چند هنرمند دیگر
- ختم رسیدگی به پرونده قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- تعیین وقت در پرونده داریوش مهرجویی/ صدور رای غیابی برای تتلو
- آشنایی با دکتر سناریو با درآمد هفتهای ۳۰۰ هزار دلار
- صدور کیفرخواست متهمان پرونده قتل مهرجویی و همسرش
- ادای احترام جشنواره کرالا به مهرجویی و گلستان
- پرونده قتل داریوش مهرجویی به دادگاه مطبوعات رسید/ هیات منصفه «رکنا» را مجرم دانست
- ادامه تحقیقات درباره قتل داریوش مهرجویی/ کیفرخواست نیمه اول آذر صادر میشود
- تشویق طولانی مسعود کیمیایی در «بازنمایش قصه ترانههای ماندگار»/ کیمیایی از غم نبود مهرجویی گفت
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
آخرین ها
- بازگشت مهران مدیری با یک سریال و شروعِ پیشتولید «پایتخت»
- تایید حکم ۸ سال حبس برای رسولاف
- فیلم کوتاه «یک روایت دقیق» در جشنواره ایتالیایی
- در برنامه خط فرضی مطرح شد؛ سیاست و جنسیت، دوایر ممنوعه اصلی در فیلمهای کمدی
- فراخوان چهاردهمین دورهی جوایز ایسفا منتشر شد
- جایزه نتپک به «گیج گاه» رسید
- حضور «باگ» در جایزه آکادمی دانشجویی اسکار
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- اعضای سومین دوره هیات مدیره صنف تماشاخانههای ایران مشخص شدند
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم