سینماسینما، یزدان سلحشور
«هشت و نیم» فدریکو فلینی فیلم محبوب فهرست نهایی منتقدان جهان از ۱۹۶۳ بوده و هست؛ فیلمی که جدا از مقوله سینما، در حوزه‌های جامعه‌شناسی، روان‌کاوی و فلسفه هم تأثیرگذار بوده است، وارد «فرهنگ پاپ» شده [با آن‌که فیلمِ تماشاگرِ عام‌پسندی نیست] و حتی به نوشتارهای سیاسی و اقتصادی راه یافته! [اگر در یک متن اقتصادیِ مربوط به بورس وال‌استریت یا اُپک، ارجاعی به این فیلم دیدید، حیرت نکنید!] با این همه، اگر صرفا سینما را به عنوان یک سرگرمی دوست دارید یا نه، به عنوان صرفا هنر دوست دارید، سراغش نروید!
به نظر می‌رسد فلینی در این فیلم خواسته از سینما عبور کند و به فراتر از آن دست یابد. آیا فراتر از سینما هم سینماست؟ یا بیشتر از آن، هنر است؟
فیلم بیشتر شبیه «شعبده» است؛ داستان سرراستی ندارد و پر از سکانس‌های غافل‌گیرکننده و به‌یادماندنی است که باعث طولانی شدنِ این فیلم ۱۳۸ دقیقه‌ای شده و در نگاه نخست، اضافه‌اند! یعنی فکر می‌کنید با حذف این سکانس‌ها فیلم چیزی را از دست نمیدهد، اما وقتی حذفشان می‌کنید، جای خالی‌شان را به شما نشان می‌دهند، درست مثل حرف‌ها و حرکاتِ اضافه و ظاهرا بی‌دلیلی که شعبده‌بازی درجه یک مثل هودینی یا کاپرفیلد روی صحنه اجرا می‌کند! [برای منحرف کردن ذهن تماشاگران، صرفاً! و اگر حذف شوند، سحرِ «شعبده» ناپدید می‌شود!]
«فیلم در مورد آنسلمی، کارگردان سینما، در هنگام ساختن یک فیلم است که در طول فیلم درگیر خاطرات گذشته و دوران کودکی خود می‌شود.» اگر فکر می‌کنید این فیلم چیزی بیش از این دو جمله را برای شما روایت می‌کند، سخت در اشتباهید! اما چیزهای خیلی بیشتری را به شما «نشان» می‌دهد. این، رمزِ شعبده است؛ نشان دادنِ چیزهایی که نه در خلاصه روایت است، نه در کلِ روایت.
-این برنامه هودینی چه بود؟
-زنجیرها را باز کرد و فرار کرد!
-آن برنامه کاپرفیلد چه بود؟
-از وسط دیوار چین عبور کرد!
این‌که فلینی را به عنوان فیلم‌سازی معرفی می‌کنند که سینمای شاعرانه‌ای دارد، به خاطر ورود بیانِ شعری به فیلمنامه‌هایش نیست؛ شعر هم، بیش از آن‌که روایت کند، «نمایان‌گری» دارد. [برخلافِ آن‌چه «ناظمان» در همه دوران‌ها می‌اندیشیدند که شعر اوجِ «بیان‌گری» است! خب شاعر نبودند!] «هشت و نیم» بیش از آن‌که شبیه فیلمی با اصول کلاسیک باشد، شبیه اسلحه کمریِ ایستوود در «هری کثیف» دان سیگل است، که به شکلِ غافل‌گیرکننده‌ای به مغز سینمای روایت‌گر شلیک می‌کند! از این نظر، نوعی بیانیه است! این‌که سینمای روایت‌گر هنوز روی پاهای خودش ایستاده، مشکلش از شلیک فلینی نیست! مخاطب، روایت را دوست دارد، مثل قهرمانی که نمی‌خواهد در فیلم بمیرد و همیشه در سکانس پایانی می‌فهمیم که هنوز زنده است!
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «آلمان سال صفر»؛ اعتراض به خودکامگی و تمامیتخواهی
- ناامیدی اسکورسیزی از آینده سینما
- سکانس طلایی/ جاده، شبهای کابیریا، هشت و نیم
- حافظ و فیلم-شعر «جاده»
- همان همیشگی/ نگاهی به فیلم «آنا»
- فیلمی متفاوت نه البته بینقص/ نگاهی به فیلم «گزارش یک قتل»
- گروتسک، مرزها، محدودهها و همپوشانیها/ معرفی کتاب گروتسک فیلیپ تامسن
- واقعا چه کسی این فیلم را ساخت؟/ «مرد سوم» از هر منظری فیلمی متفاوت است
- گوتیک آمریکایی/ نگاهی به فیلم «مادر» ساخته دارن آرنوفسکی
- سندی دیدهنشده از پنجمین جشنواره جهانی فیلم تهران + عکس
- من اقیانوسی را دوست دارم که تو را آفرید/ نگاهی به فیلم «سولاریس»
- خوشه های خشم/ نگاهی به فیلم «تاریخ خشونت»
- مواجه شدن با خود در برابر اتاق آرزوها/ درباره «استاکر» ساخته آندری تارکوفسکی
- عاشقی کردن در آرامش/ نگاهی به فیلم «رضا»
- امی، رام نشد/ نگاهی به مستند «چیچکا»
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- هادی حجازیفر تهیه کننده «صفر پنج» شد/ معرفی بازیگران «بازی استریندبرگ»
- «ساعت ۶ صبح» و «خرچنگ» آنلاین اکران میشوند
- فوت نویسنده سیاسی اهل آفریقای جنوبی؛ آثول فوگارد درگذشت
- نگاهی به فیلم «کندو»/ جهانی بدون ترحم
- اکران نوروزی ۱۴۰۴؛ ترکیب ژانری متنوع و رقابت برای جلب نظر مخاطبان
- گزارش از برلیناله ۲۰۲۵؛ بازتاب چهرهی زنان در سینمای معاصر/ برلیناله، آینهای برای زنان در سینما
- پس از چند سال تعطیلی؛ سینما پارس به فروش گذاشته شد
- آتش و خاکستر؛ توضیحات جیمز کامرون درباره جزئیات «آواتار ۳»
- دریافت اسکار شوقبرانگیز بود/ تصور مردم نسبت به انیمیشن ایران تغییر کرد
- نمایش فیلمهایی به مناسبت ۸ مارس در فرانسه
- وحید آگاه، وکیل دادگستری: اخذ مجوز تولید و پخش از ساترا مبنای قانونی ندارد
- معمای پیچیده یک سریال؛ قسمت چهارم «تاسیان» بدون مجوز، منتشر شده است
- احمد سلگی «یخ بستگی» را در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه میبرد
- پس از ۱۵۰ سال؛ نخستین بزرگداشت جناب دماوندی برگزار می‌شود
- گزارشی از فروش فیلمهای روی پرده؛ یک فیلم کمدی پیشتاز گیشه سینماها/ برنده سیمرغ مردمی ۱۴۰۳ در رده هفتم
- «رها»؛ بازگشت شکوهمند سینمای مستقل اجتماعی
- پس از کسب جایزه بهترین بازیگر زن در اسکار ۲۰۲۵/ پیام مایکی مدیسون ستاره «آنورا»، به دمی مور: «عاشقشم»
- داستان کوتاه/ غلط انداز
- آیا «تاسیان» رفع توقیف شد؟
- نقد «ژن زامبی»، زندگیِ از دسترفته
- ایدههای تازه برای فیلم‌سازی با بودجههای کم
- سعید آقاخانی و مهدی حسینینیا مقابل دوربین بهنام بهزادی میروند
- در آستانه اکران؛ تیزر و پوستر «کوکتل مولوتف» رونمایی شد
- تاثیر جالب برنامه اکنون سروش صحت بر رونق بازار کتاب
- استیج ۱۴ میزبان آثار تانیا پاکزاد می‌شود
- با پیشتازی نمایش موزیکال «ویولنزن روی بام»؛ نامزدهای جوایز تئاتر اولیویه معرفی شدند
- آخرین وضعیت انتشار سریال «تاسیان»
- نمایش «پیوتر اوهه»؛ سیلی نهایی بر صورت مخاطب
- کانون پرورش فکری جزییاتی از تولید انیمیشن برنده اسکار اعلام کرد
- کارگردان «ماریا» اثر جدیدش را جلوی دوربین میبرد
