سینماسینما، آزاده کفاشی
رسیدن به منطقه و اتاق آرزوها کار ساده ای نیست. راهبلد (استاکر) می خواهد. کسی که بداند نزدیک ترین مسیر همیشه بهترین راه نیست. کسی که بداند وقتی وارد منطقهای شدی که با سیم خاردار از بقیه دنیا جدا شده، دیگر راه برگشتی نیست. نمی توان از نیمه راه منصرف شد و به دنیای همیشگی بازگشت. انگار که سفر به منطقه، نوعی سفر به درون آدم باشد. با هزارتوهایی که می توان در آن گم شد و با تله هایی که می شود تا ابد در آن ها گرفتار شد. سفری که آنچه در آن می بینی و می شنوی و آنچه پیش می آید، شگفتزدهات می کند. سفری که در آن، آدم ها نام ندارند و با شغلشان شناخته می شوند؛ نویسنده، دانشمند و استاکر. و مگر بعد از پرسیدن نام هرکس، چه چیز بیشتر از پیشه او می تواند به شناختنش کمک کند؟
استاکر وقتی وارد منطقه می شود، می گوید به خانه رسیدیم و حالا از همیشه خوشحال تر است. حتی دلش می خواهد مدتی با خودش خلوت کند. برای او منطقه جای خیلی ساکتی است. بدون هیاهوهای دنیای بیرون سیم خاردارها. هنگامی که همراه استاکر و نویسنده و پروفسور وارد منطقه می شویم، همه چیز آرام رنگی می شود. سکوت همه جا را فرا می گیرد. هیچکس دقیقا نمی داند قبلا چه اتفاقی در منطقه افتاده. ولی بقایایی از تیرهای شکسته و ماشین های سوخته در طبیعت هست. بقایای صنعتی و نظامی جامانده از آدم هایی که دیگر می ترسند پایشان را اینجا بگذارند. شاید هم آدم فضایی ها منطقه را به این شکل درآورده اند، شاید هم شهاب سنگ ها. هر چه هست، منطقه جای غریبی است که کنجکاوی نویسنده و پروفسور را تحریک کرده و آن ها را به درون خود کشانده.
مسئله اینجاست که استاکر نویسنده و دانشمند را برای برآوردن هر آرزویی به منطقه نمی برد. موضوع آرزو داشتن نیست. موضوع درونی ترین و ژرف ترین آرزوی هر شخص است. چیزی که شاید از آرزو هم فراتر رود و با واقعیت درونی و ذاتی فرد برابری کند. چه بسیار چیزهایی که فکر می کنیم واقعا می خواهیم، ولی نمی خواهیم و چه چیزهایی که می گوییم نمی خواهیم، ولی خواسته اصلی مان همان است. پنهانش می کنیم، چون لابد شرمنده می شویم. انگار که قرار باشد آدمی را که یک عمر از خودش فرار می کرده و با خود روراست نبوده، در منطقه گیر بیندازند و با خودش روبهرو کنند. استاکر نویسنده و پروفسور را به منطقه می کشاند تا آن ها را با حقیقت خود و روحشان روبهرو کند، ولی مگر نه اینکه یونگ باور دارد «مردم هر کاری هر قدر عبث می کنند تا از مواجه شدن با روحشان پرهیز کنند.» از همان ابتدا که سه نفری قدم به منطقه گذاشتند، استاکر برایشان از خارپشت گفت. استاکری که وقتی پا به اتاق گذاشت و اتاق، آرزویش را برآورده کرد، خودکشی کرد. چون ژرف ترین آرزویش ثروت بود نه نجات برادرش. همین است که نه نویسنده در زندگیاش آدم خوشبختی به چشم دیده و نه حتی استاکر که آدم های درمانده را به امید خوشبختی به منطقه می آورد و با گذراندن از سخت ترین راه ها به آستانه اتاق می رساند. استاکر آدم ها را به مهم ترین لحظه در زندگیشان می رساند و بعد از آن دیگر کاری با آن ها ندارد و سراغی هم از آن ها نمی گیرد، که بداند این مواجه شدن با روح خود و ژرفترین آرزوها ثمری هم برای خوشبختی شان داشته یا نه؟ به نظر نمی آید که جواب این سوال چندان برای استاکر مهم باشد. او به منطقه ایمان دارد. برای کسی که ایمان دارد، جای سوالی باقی نمی ماند. در حقیقت نویسنده و پروفسور هستند که مدام سوال می کنند، بحث می کنند و درنهایت حاضر نمی شوند با خود واقعی شان روبهرو شوند. آن ها هستند که به همه چیز شک دارند. به خوشبختی، به آرزو، به ایمان و به سوءاستفاده از همه این ها. و شاید به همین خاطر است که پروفسور با بمبش می خواهد اتاق را نابود کند تا دیگر شکی باقی نماند. تا دیگر هیچکس مجبور نباشد با ذات خودش روبهرو شود. چه خوشذات باشد و چه بدذات.
ولی مگر این مواجهه چطور اتفاق می افتد؟ اینطور که استاکر پیشنهاد می کند، با مرور گذشته. استاکر در دنیای ذهنی خودش باور دارد وقتی آدمی گذشته اش را مرور کند، مهربان تر می شود و اینجاست که لابد راهی برای مواجه شدن با روحش می یابد. ولی همه که به چنین چیزی باور ندارند! نویسنده و پروفسور در جستوجوی گذشته خود به چه چیزی ممکن است برسند که مهربان تر شوند؟ به شوقی که برای برتریجویی بر دیگران داشته اند، به جایزه های برده و نبرده شان، به شکست هایشان، به انگیزه ای که نداشته اند، یا نگرانی که برای سرنوشت دنیا دارند؟ یا خیلی چیزهای دیگر که هیچوقت با تمام پرگویی شان از آن حرف نزده اند. نه نویسنده و نه پروفسور هیچکدام حاضر نمی شوند داخل اتاق شوند. آن ها ایمانی را که استاکر در جستوجوی آن است، نمی یابند و همانجا در آستانه در می مانند و خسته و درمانده برمی گردند به نقطه شروع. به همان میخانه ای که سفرشان را از آنجا آغاز کرده بودند؛ جایی که همسر استاکر منتظر اوست و با چهره های حیران سه مسافر منطقه روبهرو می شود. میخانه ای که دوباره همه چیز در آن رنگ می بازد. درحالیکه دختر استاکر جایی بیرون میخانه نشسته و سوی دیگری را نگاه می کند.
و اما در همان حال که نویسنده و پروفسور از سفر بینتیجه خود سرخورده شده اند، در همان حال که استاکر از ایمان نداشتن مسافرانی که به منطقه برده بود، ناله می کند و در همان حال که زن استاکر از عشقش به او و خوشبختی توام با دردش می گوید، دختر استاکر سر را از کتابی که می خواند، بلند می کند و با نگاهش لیوانی را روی میز حرکت می دهد. پیش از اینکه صدای قطار بیاید. پیش از اینکه لیوان ها در اثر لرزش زمین جابهجا شوند، او با نگاهش معجزه می کند، بدون اینکه هیچ گاه پایش به منطقه رسیده باشد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «خوشهچینان و من» در مستندات یکشنبه و «ایثار» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- ۲۰ فیلم برتر تاریخ جشنواره ونیز معرفی شدند/ «دایره» در رتبه شانزدهم
- «ساز دهنی» در بخش «ونیز کلاسیک» جشنواره ونیز به نمایش در میآید
- نمایش اثر درخشان تارکوفسکی در جشنواره جهانی فجر
- سکانس طلایی/ نوستالژیا
- همان همیشگی/ نگاهی به فیلم «آنا»
- فیلمی متفاوت نه البته بینقص/ نگاهی به فیلم «گزارش یک قتل»
- گروتسک، مرزها، محدودهها و همپوشانیها/ معرفی کتاب گروتسک فیلیپ تامسن
- واقعا چه کسی این فیلم را ساخت؟/ «مرد سوم» از هر منظری فیلمی متفاوت است
- گوتیک آمریکایی/ نگاهی به فیلم «مادر» ساخته دارن آرنوفسکی
- من اقیانوسی را دوست دارم که تو را آفرید/ نگاهی به فیلم «سولاریس»
- خوشه های خشم/ نگاهی به فیلم «تاریخ خشونت»
- اسلحه ایستوود در دستان فلینی!
- عاشقی کردن در آرامش/ نگاهی به فیلم «رضا»
- امی، رام نشد/ نگاهی به مستند «چیچکا»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
آخرین ها
- در جشنواره فیلم کلاسیک؛ جشن ۳۰ سالگی «داستان عامهپسند»/ بازیگران گرد هم آمدند
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟
- نیکی مظفری و بهنام شرفی همبازی شدند/ رونمایی از پوستر نمایش «مرگ با طعم نسکافه»
- راهیابی«پیچ تاریخی» به جشنواره بینالمللی فیلم مسکو
- ساخت مستند فرمانده لوطی ها آغاز شد
- اکران «قویدل» در هنر و تجربه
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
- والتر هیل با یک فیلم نوآر برمیگردد/ ادامه بزن بزن در ۸۴ سالگی
- سینمای ایران مسافر کره جنوبی شد
- استخدام ۳ قهرمان کشتی کشور در همراه اول