رگ رگ است این آب شیرین، و آب شور…
معرفی کتاب: «فیلم کوتاهی درباره دیگران»
سینماسینما، نیوشا صدر – معرفی کتاب «فیلم کوتاهی درباره دیگران»، مکالمه با ژانکلود کارییر درباره سینما و مکالمه با عباس کیارستمی درباره ژان کلودکارییر، پدیدآورنده: محسن آزرم
کتاب «فیلم کوتاهی درباره دیگران» که محسن آزرم نام آن را از یکی شعرهای سارا محمدی اردهالی وام گرفته است، با گفتوگویی با عباس کیارستمی درباره کارییر، که با وجود همکاری با فیلمسازان برجسته متعددی همچون گدار، فورمن و اُشیما همچنان بیشترین آوازهاش بهخاطر نوشتن فیلمنامههای بونوئل است، آغاز میشود. گفتوگویی که در آن کیارستمی شاید بیش از بسیاری دیگر از گفتوگوهایش (قاعدتا بین آنهایی که من خواندهام)، میانِ واژهها، موقعیتها و در حواشی پرسه میزند و با این پرسه در پیرامون، آرامآرام چنان شفاف، دقیق، زیبا و با بسیاری از جزئیات در ذهن خواننده به موضوع کلامش جان میبخشد که تصور میکنی بسیار بیش از آنچه به زبان آورده، دریافتهای و آنچه مقصود اوست، با تمامی جهانش در برابر توست.
کیارستمی از اولین دیدارش با کارییر پس از نمایش «کلوزآپ» میگوید و از تصویری که از او در ذهن دارد. از کودکی و شیرینی وسیعی که در اوست، از غنای وجودی که آثارش را ماندگار کرده است، از دوستیشان، از داوری مشترکشان در جشنواره بمبئی که انگار در قالب رئالیسم جادویی روایتش میکند، از بازی کارییر در «کپی برابر اصل» و از چند و چون علاقهشان به همکاری و نوشتن فیلمنامهای مشترک. و این بابی است که به واسطه آن چیزهایی نیز درباره چگونگی دیالوگنویسی و شخصیتپردازی در آثار خودش بگوید، درباره اینکه چگونه تلاش میکند دنیا را به لمس مجدد زندگی دعوت کند، از اینکه چقدر «رها کردنِ بیسلاح و بیپرسش تماشاگر و گروگان گرفتن او در سالن تاریک» را دور از شرافت میداند، از تعهد به سینما بگوید و از اهمیت زندگی. مصاحبهکننده با چنین آغازی در کتابش، به سراغ گفتوگو با کارییر میرود. گفتوگویی که دنبال کردنش به سفری پرماجرا مانند است.
کارییر با طنز شیرینی که در کلامش تنیده و جزء لاینفک آن است، از چگونگی آشنایی و کار با بونوئل در عنفوان جوانی میگوید، از بحثهایی که دائما به گرسنگی و خوردن غذایی مشترک منجر میشد، از چند و چون نوشتن زندگینامه بونوئل و برنامه منظم روزانهای که برای این کار داشتند، از خلقیات او، از علاقهاش به نظم، از پیری و بیحوصلگیاش، از قاعدهای که برای نوشتن زندگینامه او وضع کرده بودند تا بر اساس آن، به خاطرهها، همانطور که بونوئل آنها را در ذهن دارد، وفادار بمانند و به دنبال زوایای دیگر واقعه و موضوعات فراموششده نگردند و از تکیه کلام تلخ و مورد علاقه بونوئل میگوید که آرزو میکرد «کاش زنده بمیرد». از روزهای موج نو حرف میزند، از اینکه گدار حساسیت عجیبی داشت که همیشه دقیقا همان راهی را برود که دیگران نمیروند. از کموکیف علاقهاش به ژاک تاتی میگوید و خاطرات جذاب زمان ساخته شدن «میل مبهم هوس» را روایت میکند. تکتک کلماتی که کارییر درباره اقتباس در سینما میگوید، آغشته به طعمی است که در هیچ کتاب فیلمنامهنویسیای نمیتوان یافت. اشارههایش بسیار راهگشا و در عین حال شگفتآور و جذاباند. او توضیح میدهد که چگونه با کمک گرفتن از صدای ضبطشده ژرار دوپاردیو توانستند به شخصیتی از سیرانو دو برژراک برسند که در قالب دوپاردیو بنشیند، چیزی که پیش از این و صرفا با خواندن نمایشنامه و تصویر کردن آن در ذهن به نظر غیرممکن میرسید. یا از قرض گرفتن دانههای گندمی متعلق به قرن هفدهم از موزه تاریخ طبیعی پاریس و کاشتن آن در چند هکتار زمین در مجارستان میگوید که بیشتر به یک قصه شگفتانگیز شباهت دارد. اما به دلیل تعهد هنرمندان برای خلق یک اقتباس خوب، تعهدشان به سینما، از دل قصه بیرون جسته و به حقیقت پیوسته است.
گفتوگو ادامه مییابد و در انتها دوباره به عباس کیارستمی میرسد. کارییر میگوید چقدر از اینکه جزو اولین کسانی بود که در فرانسه درباره کیارستمی نوشت، خوشحال است، از روزی میگوید که همراه با گدار به تماشای فیلم کیارستمی نشستند، از «طعم گیلاس» میگوید، از اینکه بعضی از فیلمهای کیارستمی جزو فیلمهای درسی بچه مدرسهایهای فرانسه است و…
زمانی که کتاب را بار دیگر و به قصد نوشتن این مطلب مرور میکردم، هر بار که به نام عباس کیارستمی برمیخوردم، فکر میکردم تداعیهایی که اکنون با این نام همراه شده، تا چه حد نسبت به نخستین بار خواندنش دگرگون شده است. نام کیارستمی برایم و برای بسیاری دیگر اکنون یادآور حسرتی استخوانسوز است و یادآور خشم و استیصال… خشمی که نمیگذرد و به اندوه بدل نمیشود. کیارستمی آنگونه مرد که تکیه کلام بونوئل بود، «زنده مرد» و این همه زندگی که در مرگ او بود، چنان سرشار است که نمیگذارد مرگ کیارستمی بشود مرگِ یکی از هزاران.
این روزها، با رفتن کیارستمی، دنیا آشکارا هولناکتر و انسان آشکارا بیپناهتر شده است؛ شاید از فرط بیپناهی است که ذهنم دائما به اسطوره روی میآورد و این شعر مثنوی شبانهروز در سرم میچرخد که:
نیکوان رفتند و سنتها بماند/ وز لــئیمان ظلم و لعنتها بماند
رگرگ است این آب شیرین، و آب شور/ در خلایق میرود تا نفخ صور
قرار بود این نوشته معرفی کتاب باشد انگار… کجا بودیم؟ چاپ دوم «فیلم کوتاهی درباره دیگران»، کتابی که قطعا با نخواندنش چیزهای زیادی را از دست خواهید داد، سال ۱۳۹۳ توسط انتشارات زاوش به بازار کتاب عرضه شده است.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نمایش «طعم گیلاس» در قزاقستان
- در بخش ۱۰ فیلم برتر؛ «کلوزآپ» عباس کیارستمی در جشنواره ایدفا اکران میشود
- کیارستمی در آثار خود بیشتر به دنبال راه حل بود/ فرم برای کیارستمی همیشه اهمیت داشت
- نشست «بررسی ارتباط میان کتاب و سینما»؛ کیانوش عیاری: نمیدانم اگر سینما نباشد باید چه کار کنم؟
- معرفی نامزدهای دریافت گیلاس طلای جشنواره فیلم عباس کیارستمی
- افسون «کلوزآپ»/ یادداشت محمد حقیقت به مناسبت زادروز عباس کیارستمی
- در مراسم نکوداشت «عباس کیارستمی» مطرح شد: کیارستمی آبرودار واژه کار بود/ فیلمسازی کیارستمی در مسیر عکاسی او است
- رونمایی از پوستر اولین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی
- باشگاه سینمایی «جاده ابریشم» برگزار میکند؛ بزرگداشت عباس کیارستمی در پاریس
- معرفی هیات داوران اولین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- هوتن شکیبا: دوست داشتم به جای همایون ارشادی در «طعم گیلاس» باشم
- تمجید هانکه از سینمای بیهمتای کیارستمی
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد