سینماسینما، محمد تقیزاده
در لغتنامه معنی کلمه تالان اینچنین آمده است: تالان: تاراج، چپاول، دزدی، غارت، لاش، نهب، یغما. مستند نیمهبلند «تالان» نیز سندی تصویری درباره همین غارتها، چپالها و دزدیهاست. رویکرد فیلمساز که البته از فهم بالای اجتماعی و سیاسیاش آمده است، طوری نمایان کرده است که در این بحران، دزدی، اهمال یا بیتفاوتی انگشت اشاره به یک فرد، نهاد، دولت و حتی حکومت و سیستم سیاسی متمرکزی نشانه نرفته است و هر دو سیستم سیاسی حکومتی معاصر حاکم بر کشور (پهلوی و جمهوری اسلامی) را مسبب این کاستیها دانسته است و از طرف دیگر، دولت یا نهاد خاصی را مسبب و مقصر اصلی این معضل فلجکننده اتلاق نکرده است. با همین تمهید هوشمندانه هم خود و جهتگیری فیلمش را معطوف و محبوب حزب یا گروهی نشان نداده و به نوعی دشمنتراشی نکرده است. از طرف دیگر، یک عزم ملی و همگانی را برای حل و مرتفع کردن این بحران چند ده ساله فرا خوانده و این پیام صریح و روشن را هشدار داده است که مشکل کمآبی و بیآبی مشکل فرد، گروه یا حاکمیت نیست و مشکل همه کسانی است که خواسته یا ناخواسته در این سرزمین زندگی میکنند.
مزیت و ویژگی مثبت دیگر فیلم «تالان» موضوع فوکوس و تمرکز است. فیلمساز در تمهیدی هوشمندانه و آگاهانه یک شهر یعنی خراسان را به عنوان مهمترین شهر ایران که دچار معضل کمآبی است، انتخاب کرده است و همه اطلاعات و پژوهشهای خود را معطوف به این استان وسیع و البته گرم و خشک کرده، تا از طرفی از انحراف و پراکندهگویی پرهیز کند و همه جوانب و اطراف یک استان را واکاوی کند و از طرف دیگر، استان محل زندگی خود را انتخاب کند تا شناخت و آگاهی بیشتری نسبت به مناطق، افراد، موقعیتها و مشکلاتش داشته باشد و به عبارتی، با همزیستی با موضوع و لمس واقعی آن به سراغ ساخت و پژوهش آن رفته است.
«تالان» مستندی گفتوگومحور است که به فراخور موقعیتها به مناطق پراهمیت و کلیدی هم سری زده و حالوهوای آنجا را نیز برای روشن شدن بیشتر موضوع برای تماشاگر به تصویر کشیده است؛ درگیری نیروهای انتظامی با مردم بر سر حفر چاهها و قناتها و از آن طرف کشته شدن چند نفر برای اعمال نکردن دستور نیروهای امنیتی در کنار نمایش ترک خوردن زمین و واکاوی دلایل و تاثیرات آن از مهمترین و بهیادماندنیترین لحظات فیلم است که هرگز از ذهن مخاطب پاک نخواهد شد. در این بخش نیز فیلمساز سعی کرده با انتخاب افراد آگاه، مستقل و متخصص شائبه هرگونه منفعتطلبی و حمایت از نهاد یا سازمانی را رد کند و بیش از هر چیز منافع ملی و مردم را به عنوان اصلیترین غایت فیلم در نظر بگیرد.
مردم و منافع آنها مهمترین خاستگاه مستند «تالان» است و شاید دلیل توفیقاتی که فیلم در جشنواره مستند سینما حقیقت و جشن خانه سینما و بعدتر اکران عمومی کسب کرده است، همین خلوص و همدلی با مردم سرزمینش است که در کنار ملاحظات فنی و تخصصی گروه فیلمسازی تاثیر زیادی در همذاتپنداری و نزدیک کردن مخاطب با فیلم داشته است. چراکه شمار فیلمهایی که با این مقصد ساخته و نمایش داده میشود، کم نیستند، ولی اکثرا یا به دلایل دریافت بودجههایی که از نهادها گرفتند، یا به دلیل یکسونگری به موضوع کمآبی نتوانستند توفیق چندانی کسب کنند و دلیل توفیر «تالان» با آثاری مشابه همین استقلال و تمرکز روی موضوع مورد نظر است.
«تالان» الگویی دایرهوار را برای ساختار روایی خود انتخاب کرده است و از موریانهها که مشغول تدریجی خوردن سازههای چوبی هستند، برای شروع و پایان خود استفاده میکند. موریانهها موجوداتی موذی هستند که در تاریکی و با سرعت بسیار کم بنیان یک سازه ساختمانی را میبلعند و از این طریق بنیان و شیرازه یک مجتمع را نابود میکنند. استعاره افرادی که آبهای زیرزمینی را برای مصارف کشاورزی، صنعتی و سایر مصارف شخصی به نحوی غیرقانونی و نامشروع چپاول میکنند، مثال همین موریانههاست که با کمبود و نابودی آب ریشه و بنیان یک اجتماع و تمدن بشری را از هم میپاشانند.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- چهار فیلمنامه پروانه ساخت سینمایی گرفتند
- مهدی شامحمدی: اکران آنلاین تاثیری بر تعداد مخاطبان مستند نداشت/ مستند اجتماعی همیشه پر مخاطب است
- بازخوانی یک قتل از پیش طراحی شده/ نگاهی به مستند «ترور سرچشمه»
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- خبرهای تازه از «اکران حقیقت»/ نمایش چهار مستند در بهمن ماه
- غریبههای آشنا/ تاملی بر فیلم «هارمونیهای ورکمایستر» ساخته بلا تار
- صنوبرهایِ شیرین، در همنوازیِ عشق
- مستندهای بخش مسابقه اصلی «ایدفا» معرفی شد
- شهرت یا آرامش / مستند «مزرعه کلارکسون»؛ پیچوخمهای مزرعهداری
- یک هشدار زیبا / مستند «سالی که جهان تغییر کرد»؛ حال خوش طبیعت وقتی انسان در قرنطینه بود
- قدیمیترین تصاویر عزاداریها و مجالس آذری زبانها در مستند «صادق الوعد»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
آخرین ها
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»