سینماسینما، امین نصیری
سینمای آلفرد هیچکاک از همان ابتدا تا فیلمهای متاخرش همواره با تعلیق آمیخته بوده، تعلیقی که در دوران فیلمسازی هیچکاک با کیفیتهای گوناگونی ارائه شده و فراز و نشیبهایی داشته اما اساس تعریفی که او از تعلیق ارائه داده تحسین برانگیز است و کماکان مخاطبان سینما را میخکوب و مضطرب میکند؛ لذا کندوکاو در آن برای شیفتگان هیچکاک در جهت کشف و فهم سویهای از عناصر فرمال او ضروریست. پرندگان از برجستهترین آثار کارنامهی هیچکاک در زمینهی تعلیق است و روزنهی مناسبی برای ورود به تفکرات و جهان بصری این استادِ گرانقدر است و بخش مهمی از ارزشهای سینمایی او را آشکار میکند. سینمای هیچکاک در وهله اول سرگرم کننده است اما در همین قلمرو سرگرم کننده نیز میتوان رگههای هنر حقیقیِ سینما و همچنین هراسهای آدمی را در آن جستجو کرد. هیچکاک در «پرندگان» (۱۹۶۳) از نظر فضاسازی خارقالعاده عمل میکند و با نسبتی که بین شخصیت و محیط برقرار میکند در ساختن فضا و اتمسفری معین نیز موفق ظاهر میشود. اجزای گوناگون پرندگان آنقدر هموژن و یکدست است که به سختی میتوان خللی به آن وارد کرد و بین آنها نوعی اتحاد، تناسب و هارمونیِ بینظیر دیده میشود. عدهای شاید در حین تماشای پرندگان با سوالاتی از این دست مواجه شوند که: این پرندهها از کجا آمدهاند؟ به چه دلیل آمدهاند؟ انسان چه کرده که با هجوم کشنده این پرندگان مواجه شده؟ هیچکاک باهوشتر از آن است که به این سوالات مستقیما پاسخ دهد و مطمئنا پرندگان هم پاسخی نخواهند داد و تماشاگرانی که به دنبال پاسخ این سوالات هستند تا به انتها سرگشته خواهند ماند. پرندگان تنها تلنگری هستند برای انسانها، انسانهایی که باید حد و حدود خود را به یاد آورند و بر درماندگی خود آگاهی یابند و بدانند ممکن است روزی _مانندِ پرندهها در ابتدای فیلم_ در قفس گرفتار شوند. در ابتدای فیلم این انسانها هستند که بر پرندگان سلطه دارند اما در ادامه این سلطهگری دچار تغییراتی میشود و ما شاهدِ عجز انسانی در مقابله با پرندگانی هستیم که مانندِ کابوسی هولناک به انسانها یورش میبرند.
نوع پرداخت هیچکاک در این سکانس چنان کلاس درسی است که نکات فراوانی میتوان از آن آموخت. هیچکاک پله به پله تعلیق را ایجاد، و با کش دادنِ زمان برای مخاطب او را دچار دلهره میکند به مرور این دلهره را به اوج میساند و تشدیدش میکند. ملانی روی نیمکت مینشیند و هیچکاک یک نمای مدیوم از او میگیرد، در حالی که تماشاگر لحظهای یک کلاغ را میبیند که پشت سر او بر روی تکیهگاهی مینشیند. تعلیق آغاز میشود. این تنها نمایی است که ملانی و کلاغها در یک قاب دیده میشوند و تا لحظاتی بعد هیچکاک فقط برش میزند و ملانی و کلاغها را جداگانه نمایش میدهد تا با هر برش تشویش مخاطب افزایش پیدا کند. مخاطب از موضوع وحشتناکی باخبر شده که کاراکتر هنوز نمیداند. تعداد پرندگان پشت سر ملانی لحظه به لحظه بیشتر میشود و دوربین بعد از هر نمایی که از پرندگان میگیرد به ملانی نزدیکتر میشود تا تشویش تماشاگر را تقویت نماید. ملانی گاه مضطربانه به مدرسه نگاهی میکند (یک نوع بیقراریِ خفیف و جزئی در چهره او دیده میشود) و نماهایی که از او گرفته میشوند نسبت به پرندگان طولانیتر هستند و اینجاست که زمان شروع به کش آمدن میکند چون کاراکتر از خطر اطلاعی ندارد بلکه تماشاگر از آن آگاهی دارد و این فرایند ادامه مییابد تا بالاخره او یکی از کلاغها را میبیند و زمانی که مسیر پرواز آن را دنبال میکند متوجه خیل عظیمی از آنها میشود و برشی که سپس هیچکاک در نمای کلوزشات از چهرهی او نشان میدهد، چهرهای که ترسیده اما سعی میکند افسار خود را از دست ندهد. نکتهی دیگری که باید به آن اشاره کرد صدای سرود خواندن بچههاست که در ابتدا حتی دلپذیر بنظر میرسد اما در ادامه افزون بر اینکه به خطری که بچهها را تهدید میکند اشاره دارد، به خدمت جهان اثر هم در میآید و با اختلاط آن با تصویر کارکرد حسیاش دگرگون میشود و در راستای اجرایی کردن تعلیق هیچکاکی عمل میکند و صحنه را نیرو میبخشد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «یک میخ و چند کت» در مستندات یکشنبه و نسخه مرمت شده «دردسر هَری» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- «پرندگان» هیچکاک در نمایش خانگی به مناسبت گرامیداشت ششمین دهه ساخت فیلم
- «سرگرمی آدمکش» هیچکاک ترجمه و منتشر شد
- از همه عجایب، تعجب نکنید!/ درباره انتخاب صد فیلم برتر تاریخ سینما از سوی مجله سایت اند ساند
- گوهرهایی ناب که جایی در سینمای محبوب فرهادی نداشتند/ درباره انتخابهای آقای کارگردان در ویدئو کلوب «جی ام»
- صدای سنج / چرا هیچکاک باید «مردی که زیاد میدانست» را از نو میساخت
- زمانی که دست سرنوشت به در میکوبد تا کابوس را به بیداری آورد
- برشهای کوتاه/ در ستایش Long Take
- من خود سورئالیسم هستم/ درباره سالوادور دالی
- سکانس طلایی/ طناب
- سکانس طلایی/ ام را به نشانه قتل بگیر
- انتشار نسخه ویژه نابینایان فیلم «پرندگان» هیچکاک با صدای پانتهآ پناهیها + تیزر
- برشهای کوتاه/ پلانهایی از «ربهکا» هیچکاک در برابر مینی سریال «ربهکا» اوبراین
- برشهای کوتاه/ صحبتهای آلفرد هیچکاک درباره اهمیت تصویر در سینما
- معرفی بهترین فیلمهای «معمایی» تاریخ سینما / فرهادی با سه فیلم در میان ۱۰۰ فیلم برتر
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز