جلالی فخر درباره کلیت آثار حاتمی می گوید: آنچه از فیلم های آقای حاتمی در ذهن من تثبیت شده، دنیای اصیل، شاعرانه و شرقی است. او در جست وجوی ریشه ها و رابطه ها بود. انسان را در پیوند با گذشته و اجزا و اشیای پیرامون می دید. اشیا از نگاه او ماهیت ارتباطی داشتند و فقط اجسام بی جان نبودند. آنها در کنار آدم ها دنیا را کامل می کردند. در کل احساس لطیف، آرام و توام با اندیشمندی حاصل تماشای آثار حاتمی بود و هست.
به جلالی فخر می گویم، آثار حاتمی شرقی بود و کاملا ایرانی اما این آثار هیچ گاه در دنیا به نمایش درنیامدند که اگر به نمایش درمی آمدند حتما مورد توجه قرار می گرفتند همان گونه که فیلم های هندی که ریشه در فرهنگ این کشور دارند در دنیا با استقبال روبه رو می شوند، می گوید: شاید به این دلیل است در زمانی که آقای حاتمی فیلم می ساخت، عرضه فیلم های ایرانی در جهان درست و نظام مند نبود و کسی یا کسانی پیگیرش نبودند. سینمای ایران با فیلم های آقای کیارستمی به جهان عرضه شد و دنیا با آثار این کارگردان بود که سینمای ایران را شناخت. از طرفی درک فیلم های حاتمی برای بیننده ای که تاریخ و پیشینه ایران را نمی شناسد، چندان جذاب نیست چون او آثارش را با نگاهی به گذشته و تمدن ایرانی ساخته است. ریزه کاری هایی در فیلم های او وجود دارد که فقط کسانی با آنها ارتباط برقرار می کنند که اهل مطالعه باشند و تاریخ ایران را بشناسند.
می گویم، برخی معتقدند که فیلم های حاتمی می تواند باعث جذب گردشگر به ایران شود و توریسم را تقویت کند. می گوید: بله! می توان از این ظرفیت هم استفاده کرد. بعد از فوت آقای شجریان خیلی از مردم دنیا او و موسیقی ایرانی را شناختند. فیلم دلشدگان یکی از بهترین فیلم های ایرانی است که پیوند تاریخ ایران با موسیقی را به نمایش می گذارد. عرضه این فیلم در کشورهای دیگر می تواند تاثیر زیادی در آشنا کردن جهانیان با فرهنگ و هنر ایرانی داشته باشد یا فیلم «مادر» که نگاهی کاملا انسانی و بسیار ظریف به روابط بین آدم ها در فضایی کاملا ایرانی دارد؛ فضایی که باز هم با توجه به گذشته ایران و فرهنگ ما ساخته شده است. همه اینها می تواند برای مردم دیگر کشورها جذاب باشد فقط بستگی به این دارد که همتی باشد و خواسته ای که از این ظرفیت ها استفاده کند.
مرحوم حاتمی در یکی از مصاحبه هایش در زمان پخش سریال هزاردستان گفته بود: «من قالی می بافم…».جلالی فخر درباره این نگرش حاتمی در ساخت آثارش می گوید: او نگاه بسیار ظریفی داشت و به همه جزئیات توجه کرده و آنها را در آثارش نشان می داد؛ درست مثل قالیبافی که تار به تار از روی نقشه و با دقت قالی می بافد. هر پلانی که حاتمی ثبت می کرد همه جزئیات پیرامون را در برداشت از رنگ و نور بگیر تا میزانسن و چیدمان. آثار او مینیاتورهایی هستند با دقت رسم شده اند. او دقیقا می دانست که مانند یک بافنده قالی ایرانی باید همه جزئیات را در نظر بگیرد تا اثرش مانند قالی ایرانی ماندگار و زیبا از کار دربیاید.
می گویم دنیا عوض شده و مدرنیته جای سنت های ما را گرفته است. اگر آثار حاتمی را قالی ایرانی بدانیم، همان گونه که جوان امروزی اتاقش را با فرش های مدرن فرش می کند، دیگر به تماشای آثار حاتمی هم روی خوش نشان نمی دهد. شاید نسل ما آخرین نسلی باشد که آثار حاتمی را دوست دارد و برای او ارزش زیادی قائل است. جلالی فخر می گوید: من خوشبینم و نشانه هایی به بازگشت به سنت ها و تمدن ایرانی را در نسل جوان می بینم. کافه ها را ببینید به سمت چیدمان و دکور ایران قدیم می روند. حتی پوشش و لباس ها هم ردی از گذشته را بروز می دهند. در شبکه های اجتماعی، جوان ها از فرهنگ قدیم به عنوان نوستالژی یاد می کنند. همه اینها نشان می دهد جوان ها از بیقراری و آشفتگی دنیای مدرن خسته شده اند و آن سوی دنیای جدید و جذابیت هایش در پی آرامش هستند. همین ها ثابت می کند فیلم های زنده یاد حاتمی در میان نسل جوان جای خود را باز کرده و آنها هم به اندازه من و شما از تماشای این آثار لذت ببرند.
مرگ در آثار زنده یاد علی حاتمی ریشه در اصالت شرقی و ایرانی او دارد. عرفان شرقی هرگز به مرگ نگاه منفی و سیاه نداشته و ندارد. اسلام هم دینی است که به مرگ نگاهی بسیط دارد. مرگ پایان نیست و بعد از مرگ است که روح، جسم را ترک کرده و به ماوراء می رسد، سلوک برزخی را آغاز می کند تا کامل شده و به نور که همان خداست، برسد. مرگ بخشی از سلوک روح انسان است و او را به مرحله ای دیگر می برد؛ پس نباید از مرگ ترسید. این رویکرد را در اشعار بزرگانی چون مولوی، سعدی و حافظ هم می توان دید. همین نگاه به مرگ در آثار زنده یاد حاتمی هم وجود دارد. نگاه او به مرگ و آرامش پس از آن در فیلم «مادر» به زیبایی تمام به تصویر کشیده شده است؛ مادری که صاحب چند فرزند است، زمان فرا رسیدن مرگ خود را حس می کند. از سرای سالمندان به خانه قدیمی خودش برمی گردد، همه را دور هم جمع کرده و آنها را به آشتی و صلح با هم فرا می خواند و خودش هم در آرامش تسلیم فرشته مرگ می شود.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- یکی از یادگاریهای علی حاتمی در موزه سینما/ دفترچه دیالوگهای «حاجی واشنگتن» + عکس
- حسن فتحی ، علی حاتمی و تحریف تاریخ
- گرامیداشت یاد علی حاتمی در برنامه سینماتک خانه هنرمندان/ نعمتالله: پا جای پای سنتهای فیلمسازی علی حاتمی گذاشتهایم که پیش میرویم
- علی حاتمی و ایرانِ آرمانی
- علی حاتمی اعتقاد داشت جلال مقدم،اکبر عبدی و فرامرز صدیقی صداهای قابل توجهی ندارند
- علی حاتمی از کسی تقلید نکرد
- معیریان در آستانه روز ملی سینما با موزه سینما مطرح کرد/ حاتمی میگفت عبدالله اسکندری و جلالالدین معیریان شمس و مولانا هستند
- خانه ایرانی، خانواده ایرانی، مادر ایرانی در «مادر» علی حاتمی
- انتشار گفتگویی منتشرنشده از محمدعلی کشاورز/ هر فیلمی که بازی میکنم خودم را محاکمه میکنم که آیا کاری که کردم درست بوده
- فاطمه معتمدآریا از حضورش در سینما گفت/ نقش دختر لر برایم هدیه الهی بود/ بازی نکردن در «مادر» تنها افسوسی است که دارم
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش چهاردهم
- برشهای کوتاه/ تصاویری از نقشآفرینی بهروز وثوقی در فیلم طوقی
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش دوازدهم
- ما قدرشناسانِ سنّت مهرجویی
- برشهای کوتاه/ اپیزود «خلیفه و اعرابی» از مجموعه «داستانهای مولوی»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
آخرین ها
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»