سینماسینما، سید رضا صائمی:
شاید اولین مولفهای که از مستند «اورسن ولز صحبت میکند» به ذهن متبادر میشود، ایرانی بودن آن است. عکس و فیلمهای آرشیوی درباره اورسن ولز از مصاحبههای معروف اورسن ولز با خبرنگاران و سینماگران بزرگ، جلسات دانشگاههای سینما، جلسات پرسش و پاسخ، مصاحبههای تلویزیونی، آرشیوهای شبکههای خبری و غیرخبری، مستندهای ساختهشده از او، نگاتیو آثار گمشده یا نیمهکاره، شوهای تلویزیونی، آرشیو آکادمی اسکار و جشنواره کن، آرشیو مجله تایم، مجله لایف، مجله کایه دو سینما و عناصری از این دست به مثابه مصالح داستانی و محتوایی مستند استفاده میشود تا کارگردان از طریق تدوین و روایتی که از زندگی حرفهای و شخصیاش میکند، تصویری از این شخصیت مهم تاریخ سینما را که فیلم «همشهری کین» او همواره بهعنوان یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما شناخته میشود، به نمایش بگذارد. تصویری که البته میتواند برای علاقهمندان او و آثارش هم تازگی داشته باشد، به این معنا که در این مستند، مخاطب با ابعادی از شخصیت اورسن ولز آشنا میشود که شاید کمتر درباره آن دانسته یا شنیده است. درواقع مستند اورسن ولز یک پرتره متفاوت است که کارکرد آشناییزدایی دارد، در عین اینکه مخاطب را با یکی از شخصیتهای بزرگ تاریخ سینما آشنا میکند. این مستند را میتوان نوعی کتاب تصویری دانست که از طریق فصلبندیهای گوناگون به ابعاد مختلف زندگی و شخصیت اورسن ولز پرداخته است. «روبان رویا»، «شکسپیرین»، «اهمیت ولز بودن»، «اُ مثل اورسن ولز» و «جنس سوم»، عنوان فصلهای مختلف این مستند است که در هر کدام از این بخشها، یک بعد از زندگی فردی و حرفهای او مورد بازخوانی قرار میگیرد. اگرچه خوانش همایون اسعدیان از متن مستند با طمانینه و صحیح صورت میگیرد، اما کاش از یک دوبلور بهویژه دوبلورهای فیلمهای خود اورسن ولز برای خواندن نریشن استفاده میشد تا تاثیرگذاری بر مخاطب بیشتر میشد و خود اثر نیز شمایل سینماییتری به خود میگرفت.
در «اورسن ولز صحبت میکند» برخلاف غالب مستندهای پرتره که شخصیتهای پیرامونی درباره شخصیت اصلی حرف میزنند، این خود شخصیت اصلی است که بیشترین حجم از دیالوگهای اثر را به خود اختصاص داده و این ویژگی در عنوان خود مستند نیز تعبیه شده است. به نوعی میتوان این مستند را روایت اورسن ولز حقیقی از اورسن ولز حقوقی هم دانست. ضمن اینکه دیدگاههای دیگران درباره سوژه مستند نیز از درون آرشیوهای موجود استخراج شده است و بر مبنای همین ویژگیها میتوان آن را یک مستندپرتره آرشیوی دانست که نوعی قاعدهشکنی را در درون خود میپروراند. نکته دیگری که این اثر را جذاب میکند، شخصیت چندسویه و حتی پارادوکسیکال خود ولز است که در قالب و قاعده مشخصی جای نگرفته و چنانچه در فیلم میبینیم، مثلا هم در ستایش دیکتاتورها فیلم ساخته، هم چریکها. از سوی دیگر مخاطب در تماشای فیلم با وجوه کمیک و طنازانه اورسن ولز نیز آشنا میشود. در عین اینکه ما با وجوه مقتدرانه و چه بسا سرسخت و کلهشق ولز نیز مواجه میشویم که او را به انسانی چندبعدی و پررمزوراز بدل میکند. درنهایت میتوان گفت همه این عناصر و مولفههای شخصیتی و آنچه از اورسن ولز بهعنوان یک انسان و کارگردان میبینیم، روایتگر یک نابغه سینمایی است که بازخوانی و رمزگشایی از خود او فارغ از فیلمهایش، میتواند برای مخاطب، بهویژه علاقهمندان سینمای کلاسیک، جذاب باشد.
قطعا یکی از ویژگیهای مهم «اورسن ولز صحبت میکند» به مثابه یک مستند، تدوین آن است، بهطوریکه هویت و بافت ساختاری اثر را میتوان تدوینمحور دانست. مستندساز نه از طریق فیلمبرداری و گفتوگو با شخصیت یا شخصیتهای فیلم، که به واسطه تدوین فیلمهای آرشیوی، نریشن و متنی که برای روایت آن انتخاب کرده، به تولید مستند دست میزند. درواقع این فیلم، یک مستند آرشیوی تدوینمحور است که اطلاعات گوناگونی از اورسن ولز بهعنوان یکی از کارگردانهای بزرگ تاریخ سینما ارائه میدهد و از طریق چینش مواد آرشیوی به بازنمایی و بازتولید سوژه میپردازد. «اورسن ولز صحبت میکند» را میتوان یک مستند آموزشی دانست که تماشای آن علاوه بر کارکرد شناختی نسبت به یک کارگردان مولف، درسهایی از سینما، فیلمسازی و رمز و رازهای آن ارائه میدهد.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- از ارادت تا نفرت/ نگاهی به فیلم «مرد سوم»
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- «ساز دهنی» در بخش «ونیز کلاسیک» جشنواره ونیز به نمایش در میآید
- از همه عجایب، تعجب نکنید!/ درباره انتخاب صد فیلم برتر تاریخ سینما از سوی مجله سایت اند ساند
- سکانس طلایی/ نشانی از شر
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- هشتاد سالگی اکران فیلم؛ اورسن ولز «همشهری کین» را بهترین فیلم تاریخ نمیدانست
- سکانس طلایی/ مرد سوم
- واقعا چه کسی این فیلم را ساخت؟/ «مرد سوم» از هر منظری فیلمی متفاوت است
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد