سینماسینما، سید رضا صائمی:
شاید اولین مولفهای که از مستند «اورسن ولز صحبت میکند» به ذهن متبادر میشود، ایرانی بودن آن است. عکس و فیلمهای آرشیوی درباره اورسن ولز از مصاحبههای معروف اورسن ولز با خبرنگاران و سینماگران بزرگ، جلسات دانشگاههای سینما، جلسات پرسش و پاسخ، مصاحبههای تلویزیونی، آرشیوهای شبکههای خبری و غیرخبری، مستندهای ساختهشده از او، نگاتیو آثار گمشده یا نیمهکاره، شوهای تلویزیونی، آرشیو آکادمی اسکار و جشنواره کن، آرشیو مجله تایم، مجله لایف، مجله کایه دو سینما و عناصری از این دست به مثابه مصالح داستانی و محتوایی مستند استفاده میشود تا کارگردان از طریق تدوین و روایتی که از زندگی حرفهای و شخصیاش میکند، تصویری از این شخصیت مهم تاریخ سینما را که فیلم «همشهری کین» او همواره بهعنوان یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما شناخته میشود، به نمایش بگذارد. تصویری که البته میتواند برای علاقهمندان او و آثارش هم تازگی داشته باشد، به این معنا که در این مستند، مخاطب با ابعادی از شخصیت اورسن ولز آشنا میشود که شاید کمتر درباره آن دانسته یا شنیده است. درواقع مستند اورسن ولز یک پرتره متفاوت است که کارکرد آشناییزدایی دارد، در عین اینکه مخاطب را با یکی از شخصیتهای بزرگ تاریخ سینما آشنا میکند. این مستند را میتوان نوعی کتاب تصویری دانست که از طریق فصلبندیهای گوناگون به ابعاد مختلف زندگی و شخصیت اورسن ولز پرداخته است. «روبان رویا»، «شکسپیرین»، «اهمیت ولز بودن»، «اُ مثل اورسن ولز» و «جنس سوم»، عنوان فصلهای مختلف این مستند است که در هر کدام از این بخشها، یک بعد از زندگی فردی و حرفهای او مورد بازخوانی قرار میگیرد. اگرچه خوانش همایون اسعدیان از متن مستند با طمانینه و صحیح صورت میگیرد، اما کاش از یک دوبلور بهویژه دوبلورهای فیلمهای خود اورسن ولز برای خواندن نریشن استفاده میشد تا تاثیرگذاری بر مخاطب بیشتر میشد و خود اثر نیز شمایل سینماییتری به خود میگرفت.
در «اورسن ولز صحبت میکند» برخلاف غالب مستندهای پرتره که شخصیتهای پیرامونی درباره شخصیت اصلی حرف میزنند، این خود شخصیت اصلی است که بیشترین حجم از دیالوگهای اثر را به خود اختصاص داده و این ویژگی در عنوان خود مستند نیز تعبیه شده است. به نوعی میتوان این مستند را روایت اورسن ولز حقیقی از اورسن ولز حقوقی هم دانست. ضمن اینکه دیدگاههای دیگران درباره سوژه مستند نیز از درون آرشیوهای موجود استخراج شده است و بر مبنای همین ویژگیها میتوان آن را یک مستندپرتره آرشیوی دانست که نوعی قاعدهشکنی را در درون خود میپروراند. نکته دیگری که این اثر را جذاب میکند، شخصیت چندسویه و حتی پارادوکسیکال خود ولز است که در قالب و قاعده مشخصی جای نگرفته و چنانچه در فیلم میبینیم، مثلا هم در ستایش دیکتاتورها فیلم ساخته، هم چریکها. از سوی دیگر مخاطب در تماشای فیلم با وجوه کمیک و طنازانه اورسن ولز نیز آشنا میشود. در عین اینکه ما با وجوه مقتدرانه و چه بسا سرسخت و کلهشق ولز نیز مواجه میشویم که او را به انسانی چندبعدی و پررمزوراز بدل میکند. درنهایت میتوان گفت همه این عناصر و مولفههای شخصیتی و آنچه از اورسن ولز بهعنوان یک انسان و کارگردان میبینیم، روایتگر یک نابغه سینمایی است که بازخوانی و رمزگشایی از خود او فارغ از فیلمهایش، میتواند برای مخاطب، بهویژه علاقهمندان سینمای کلاسیک، جذاب باشد.
قطعا یکی از ویژگیهای مهم «اورسن ولز صحبت میکند» به مثابه یک مستند، تدوین آن است، بهطوریکه هویت و بافت ساختاری اثر را میتوان تدوینمحور دانست. مستندساز نه از طریق فیلمبرداری و گفتوگو با شخصیت یا شخصیتهای فیلم، که به واسطه تدوین فیلمهای آرشیوی، نریشن و متنی که برای روایت آن انتخاب کرده، به تولید مستند دست میزند. درواقع این فیلم، یک مستند آرشیوی تدوینمحور است که اطلاعات گوناگونی از اورسن ولز بهعنوان یکی از کارگردانهای بزرگ تاریخ سینما ارائه میدهد و از طریق چینش مواد آرشیوی به بازنمایی و بازتولید سوژه میپردازد. «اورسن ولز صحبت میکند» را میتوان یک مستند آموزشی دانست که تماشای آن علاوه بر کارکرد شناختی نسبت به یک کارگردان مولف، درسهایی از سینما، فیلمسازی و رمز و رازهای آن ارائه میدهد.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- از ارادت تا نفرت/ نگاهی به فیلم «مرد سوم»
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- «ساز دهنی» در بخش «ونیز کلاسیک» جشنواره ونیز به نمایش در میآید
- از همه عجایب، تعجب نکنید!/ درباره انتخاب صد فیلم برتر تاریخ سینما از سوی مجله سایت اند ساند
- سکانس طلایی/ نشانی از شر
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- هشتاد سالگی اکران فیلم؛ اورسن ولز «همشهری کین» را بهترین فیلم تاریخ نمیدانست
- سکانس طلایی/ مرد سوم
- واقعا چه کسی این فیلم را ساخت؟/ «مرد سوم» از هر منظری فیلمی متفاوت است
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش