سینماسینما، مریم سپهری
«زنبورک در گام مینور»؟ عجیب نیست؟! خنده دار به نظرتان نمی رسد؟ انگار به جای دوئت (دو نوازی) پیانو و ویولون سل، که ترکیب متعارفی در عالم موسیقی است، بگوییم دوئت تمبک و ترومپت! ساز ایرانی زنبورک آوایی شوخ و سرخوشانه دارد و گام مینور اصطلاحی است متعلق به موسیقی کلاسیک غربی، که بیش از هر چیز جدیت و فاخر بودن را به ذهن متبادر می سازد. پس چه چیز این دو عنصر را به هم پیوند می دهد؟ پاسخ را در پایان فیلم خواهید یافت. «زنبورک در گام مینور» مستند پرتره پروفسور حمید نفیسی، استاد و پژوهشگر و نویسنده نامدار در رشته مطالعات سینما و رسانه، و واضع ترم «سینمای لهجه دار» در ادبیات بین المللی مطالعات سینما و رسانه است. دکتر نفیسی در سال های دهه ۱۳۵۰ استاد مدرسه عالی تلویزیون و سینما بود و با نگارش کتاب دو جلدی «فیلم مستند» مرجعی بی بدیل برای علاقه مندان ایرانی سینمای مستند پدید آورد. وی پس از انقلاب به آمریکا مهاجرت کرد. عمده کتاب ها و مقالات وی پیرامون مفاهیم دیاسپورا، غربت و تبعید و سینما و رسانه های مهاجران شکل گرفته و تازه ترین اثر ایشان، کتاب چهار جلدی «تاریخ اجتماعی سینمای ایران»، که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، همچون کتاب «فیلم مستند» یک اثر مرجع است، با این تفاوت که دایره مخاطبان این کتاب که به زبان انگلیسی نگاشته شده، منحصر به فارسی زبانان نیست و تمامی سینماشناسان جهان را در بر می گیرد.
نفیسی همانجور که از حصار مرزها فراتر رفته، در قالب کلیشه ای یک استاد خشک و عبوس دانشگاهی هم نمی گنجد: داخل جعبه پیتزا نان بربری می گذارد (جلوه دیگری از ایرانی و فرنگی بودن توامان او)، رو به دوربین به شکلی طنزآمیز دیالوگ معروف رابرت دنیرو در فیلم «راننده تاکسی» را تقلید می کند، و به سنت همشهریهای اصفهانی اش گاه دوچرخه سواری می کند.
نفیسی فیلمساز را به چشم محرم و خودی و آشنا میبیند و سفره دلش و خاطراتش را برایش میگشاید. من با فراست از ایشان خواستم تا بخشی از گفتار متن را به زبان فارسی و بخشی را به زبان انگلیسی قرائت کند تا سرشت خاص او را، که دل در گروی هر دو فرهنگ دارد، آشکار سازد. برش های فیلم که دو فضای اصفهان و شیکاگو را بدون نماهای رابط و انتقالی به هم پیوند می زند، گویی ترجمان این ایده است که هم نفیسی به رغم چند دهه غربت در ذهن خانواده اش حضوری پابرجا دارد و هم خانواده در ذهن او.
در شرایطی که در مراکز دانشگاهی ایران بهشدت نیازمند متفکر و تئوریسین در حوزههای مختلف علوم انسانی هستیم، بسیاری تاریخپژوهان و متفکرین این حوزهها در خارج از مرزهای ایران به پژوهش و تدریس مشغولاند.
تالیفات باارزش دکتر حمید نفیسی با موضوعات تبعید، فرهنگهای تبعیدی، مهاجرت و سینمای لهجهدار که امروز در سطح جهانی و نه فقط ملی، مرجعی ارزشمند در عرصه آکادمیک تلقی میشوند، از دید ایرانیان علاقهمند به تاریخ سینمای ایران و انسانشناسی و فرهنگ پوشیده ماندهاند. بر ماست که ارزش جایگاه نسلی از اندیشمندان متخصص حوزه فرهنگ را پاس داریم و به شناساندن و بازپس گرفتن میراث ارزشمند جهانی و نیز ملی، که سبب بازخوانی هویت فرهنگی ایرانی است، تلاش بورزیم. و یک سپاس از مهراد فراهانی که در نگارش این متن مرا یاری کرد
کارگردان «زنبورک در گام مینور»، مستندی درباره دکتر حمید نفیسی
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مهدی شامحمدی: اکران آنلاین تاثیری بر تعداد مخاطبان مستند نداشت/ مستند اجتماعی همیشه پر مخاطب است
- بازخوانی یک قتل از پیش طراحی شده/ نگاهی به مستند «ترور سرچشمه»
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- خبرهای تازه از «اکران حقیقت»/ نمایش چهار مستند در بهمن ماه
- صنوبرهایِ شیرین، در همنوازیِ عشق
- مستندهای بخش مسابقه اصلی «ایدفا» معرفی شد
- شهرت یا آرامش / مستند «مزرعه کلارکسون»؛ پیچوخمهای مزرعهداری
- یک هشدار زیبا / مستند «سالی که جهان تغییر کرد»؛ حال خوش طبیعت وقتی انسان در قرنطینه بود
- قدیمیترین تصاویر عزاداریها و مجالس آذری زبانها در مستند «صادق الوعد»
- نه فرشتهام، نه شیطان
- مردی که نمیخندید ولی میخنداند! / «باستر بزرگ»؛ مستندی درباره مرد صورت سنگی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
آخرین ها
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید
- پولاد کیمیایی برای «گالیله» میخواند
- فرصت ۳ فیلم کوتاه ایرانی برای اسکار ۲۰۲۵
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا