امیرحسین علمالهدی| کارشناس سینما و مدیر فرهنگی:
شاید خیلیها معتقد باشند که وظیفه دولت است که از نخبگان در هر فعالیتی حمایت کند و این موضوع از منظر مدافعان این نظریه خیلی بدیهی است! نگارنده هم معتقدم که دولت بدون تعیین سازوکار نحوه حمایت از نخبگان باعث دورشدن از وظیفه ذاتی خود که همان «مراقبت از فکر جدید برای پیشرفت کشور» است خواهد شد و طبیعی است که مقابله با این تفکر پیشرو هم باعث اثرات جبرانناپذیری به توسعه هرکشوری خواهد شد. در واقع دعوای طرفداران این نظریه و مخالفانش بیشتر بر سر «چگونگی» این حمایتهاست تا «نفی» آن!
در حوزه حمایت از نخبگان سینما در ایران (این یادداشت ناظر به چگونگی حمایت از فیلمسازان اول است) بهدلیل سختی شناسایی ماهیت «خلق یک اثر هنری» طبیعی است که دولت را با چالشهای بیشماری مواجه میسازد و این چالشها در کشوری که سیاست، تمام حوزه فرهنگش را دربرگرفته، بهمراتب پیچیدهتر و در بعضی مواقع برای حمایت از نخبگان سینمایی غیرممکن است و دلیل آن اصرار دولت به حمایت براساس ایدئولوژی حاکمیت از فیلمسازان است!
وقتی سیطره ایدئولوژی بر نهادهای حمایتی (چه خوب و چه بد) در اکثر مواقع باعث جلوگیری از رشد فیلمسازان نوجو میشود و در کنار این مانع تیغ تند سانسور و ممیزی هم بهعنوان یکی دیگر از موانع اصلی رشد نخبهگرایی در سینما شده است. سینمای ایران و فعالان خصوصیاش بهدلیل مشکلات اقتصادی حاکم بر آن توان حمایت از فیلمسازان نوجو را ندارند. میدانیم که خیلی از استعدادهای سینمایی طی چند دهه گذشته بهدلیل فقدان امکان رشد با درجازدن در تولید و تکرار در مضامین مواجه شدهاند و سینما را به ورطه تکرار انداختهاند! ساختارهای سینمایی چه در حوزه دولت و چه صنوف امکان هر نوع حمایت از فیلمسازان اولی که خوش درخشیدهاند را نفی میکند و بررسیها نشاندهنده وجود موانع جدی و غیرقابلگذر در ادامه کار کارگردانان اولی است که اگر ساختارها مناسب بود میتوانست باعث رونق بهتری چه از لحاظ مضمون و چه اقتصاد در سینما باشند!
و این نکته را فراموش نکنیم که در کشوری که رتبه دار «فرار مغزها» است خیلی نباید به دنبال چرایی حذف و ناکارآمدشدن «کارگردانان اولی» باشیم که با فیلم اول خوب درخشیدهاند و در ادامه یا خبری از آنان نیست و یا به ورطه تکرار افتادهاند! برای توسعه نخبهگرایی در هر رشته و فعالیتی به حضور مدیریت «نخبهها» در مناصب مختلف نیاز داریم که خب تا اطلاع ثانوی با این سیستم گزینش مدیران و… امکان «نخبهپروری» نیست(به جز استثناءها) و اصولا پیششرط توجه به «نخبهها» در هر حوزهای «جسارت» است که این پیششرط، سالهاست که کیمیای ساختارهای دولتی این سرزمین شده است.
همشهری