پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

 سینماسینما، آرین نغزگو

«پوست» نخستین ساخته بلند سینمایی دو برادر فیلمساز یعنی بهمن و بهرام ارک است. اِشراف این دو برادر به سینما برای اولین بار در ساخت فیلم کوتاه «حیوان» عیان شد. این فیلم جوایز داخلی و خارجی را از آن خود کرد و سَنَدی برای تولد دو فیلمساز توانمند شد که وسواس زیادی در ارائه فرم و محتوای استاندارد سینمایی دارند.
برادران ارک در ساخت فیلم «پوست» اسیر کلیشه‌های سینمایی نیستند، از الگوهای همیشگی فاصله می‌گیرند و به دنبال خلق امضای خود بر فیلمشان می‌روند و در نهایت یک عاشقانه ترسناک با توجه به قواعد ژانر خلق می‌کنند که کپی از فیلم دیگری نیست.
نوآوری و خلاقیت فیلمساز از ایده «پوست» آغاز می‌شود. فیلم بجای تعریف روایت‌های پرتکرار از طبقات مختلف شهرنشین؛ سراغ بخشی از جامعه ایران و خرده داستان‌هایی که ریشه در رسوم محلی و به اصطلاح فولکلر منطقه آذربایجان دارد می‌رود تا یک درام عاشقانه را روایت کند.
قصه در روستایی روایت می‌شود که در آن سحر و جادو هنوز از رونق بسیاری برخوردار است. «آراز» که شخصیت اصلی و پیش برنده داستان است، شیفته عشقی بی ثمر اما دیرپاست. او دختری به نام «مارال» را از دیرباز دوست دارد اما مادر آراز که فردی متبحر در جادوگریست، با نوشتن جادو بر روی یک تکه پوست از پیوند آراز و مارال جلوگیری می‌کند زیرا آراز تنها پسر اوست و ازدواج او را دلیلی بر جدایی از خودش می‌پندارد.
در زمینه فیلمنامه، برادران ارک نقل قول‌ها و قصه‌های عامیانه که طی سال‌ها به شکل سینه به سینه نقل شده‌اند را با یک پیرنگ عاشقانه و چاشنی ترس خوراک مخاطب می‎سازند و شخصیت‌هایی خلق می‌کنند که در خدمت جغرافیای فیلم به درستی حرکت می‌کنند.
همچنین این دو فیلمساز از یک آواز خان محلی که در زبان ترکی به آن‌ها «عاشیقلاری» گفته می‌شود به عنوان راوی سخنگوی قصه استفاده کرده‌اند که بخش‌هایی از قصه را در قالب موسیقی و آواز محلی روایت می‌کند. به نظر می‌رسد فیلمساز برای کاهش زمان فیلمبرداری و سرعت به پروسه تولید از این شیوه بجای قصه گویی بصری و سینمایی استفاده کرده که یکی از آسیب‌های فیلم است اما جایگزینی یک راوی سخنگو با یک آواز خان محلی خود نشان از هوش فیلمساز در رسیدن به هدفش دارد.
مشکل اساسی فیلم اما معلق بودن روایت در شکل دهی به ژانر است. فیلم نه آنقدر ترسناک می‌شود که مخاطبش را با ایجاد تعلیق‌های پی در پی و وحشتناک میخکوب کند و نه آنقدر به یک روایت رمانتیک و عاشقانه نزدیک می‌شود که جریان سیال لطیف و ظریف این عشق ذهن مخاطب را همراه قصه کند. ترکیب این‌ها با برداشت‌های طولانی، فضا سازی سرد و ضرباهنگِ کندِ بخش‌هایی از فیلم موجب خستگی تماشاگر می‌‌شود.
نکته مثبت اما برآیند کارگردانی مشترک این دو برادر است که به وضوح فراتر از فیلمنامه «پوست» رفته. این دو فیلمساز با انتخاب چند نابازیگر در نقش‌های اصلی اعتماد به نفس خود را در بازی گرفتن از آن‌ها به نمایش می‌گذارند که بازی‌های یکدست و باورپذیر این فیلم مهر تائید بر توانمندی برادران ارک در این زمینه است.
ساخت فیلم ترسناک در سینمای ایران که استعداد زیادی در ژانر وحشت نشان نداده همیشه راه رفتن روی لبه تیغ است. با این وجود، خوشبختانه برادران ارک در مقوله گریم، طراحی صحنه و در مجموع ایجاد موقعیت‌های ترسناک سربلند بیرون آماده‌اند. موقعیت‌هایی که با کوچکترین لغزشی فیلم را تبدیل به کمدی ناخواسته می‌کند که این دستاورد، نقطه عطفی در شیوه کارگردانی فیلم «پوست» است.
فیلمبرداری فیلم نیز بسیار با وسواس و دقیق انجام شده، انتخاب قاب‌های مناسب و همچنین نورپردازی در کنار موسیقی متن تاثیرگذار که در خدمت صحنه‌‌های ترس و عاشقانه فیلم قرار گرفته‌اند «پوست» را به فُرمی کلاسیک و استاندارد که در آن به جزئیات فنی توجه زیادی شده رسانده است.
در مجموع فیلم «پوست» علیرغم ضعف‌هایی در فیلمنامه که نشان از بدنه نحیف فیلمنامه‌نویسی سینمای ایران است، در فرم و تکنیک خوب عمل می‌کند. جوان بودن سازندگانش فیلم را از بند محافظه کاری رها می‌کند و امکان تجربه‌گرایی به آن‌ها می‌دهد و در نهایت یک اثر بدیع در مقوله ایده و توانمند در بیان بصری خلق می‌کند که تلنگری به سینمایی ایران است، سینمایی که سال‌هاست در طرح مضامین تکراری دست و پا می‌زند، بی‌آنکه توجهی به قدرت ادبیات ملی و فولکلر کشور داشته باشد.