سینماسینما، عقیل قیومی
دهۀ شصت برای یک متولد آخرین سال دهۀ چهل دورانی برزخی بود. کودکنوجوانی در محمدیۀ نائین که بدجور معلق است و اسیر جبر جغرافیایی و جبر شرایط و حتی نمی داند با چیزی که نامش بلوغ است چه کند و حال و هوایِ صمیمیِ کوچهای قدیمی را به جایی میبَرَد که جایش نیست و بعد این وسط سینما از کجا در زندگیاش پیدا میشود.
نخستین بار در اوایل دهۀ شصت برادرش او را به سینمایی در اصفهان میبَرَد. الان نام فیلم یادش نیست ولی خوب یادش هست که اسماعیل پسر خوب همولایتی که در اصفهان دانشجوست دعوتش میکند تا به تماشای فیلمی به نام «دبیرستان» بنشینند. قبلتر در سالن مدرسه آپارات را برای بچه ها راه میاندازند و نخستین فیلم سینمای وحشت را میبیند. مدرسه پشت داده به قبرستان و وقتی آن مرد توی قبر زنده میشود و کفن میدرد و «توبۀ نصوح» میکند هر لحظه منتظر است که تمام مردگانِ همسایۀ مدرسه راه بیفتند سمت مدرسه و شب هم تا صبح تصویر آن مرد توی قبر رهایش نمی کند.
بعدتر اواسط دهۀ شصت شبی میرود «بگذار زندگی کنم» را در سینمایی روبروی سیوسهپُل می بیند و روز بعد به جنگ میرود. حالا کی «مردی که موش شد» را در سینمایی وسط چهارباغ عباسی میبیند و «بایکوت» را در همان سینما و کی «روز باشکوه» را در سینما قدس و «دستفروش» را در همان سینما؟ بعدتر سر و کلۀ «هامون» پیدا میشود و «دیدهبان».
دهۀ شصت برای او با سینما به پایان میرسد و نخستین «مجله فیلم» را هم- در اردویی که پایگاه بسیج محله ترتیب داده به مقصد مشهد- روی دکهای میبیند و میخرد و نقد «اوژنی گرانده» و «گراند سینما» را همزمان در آن میخوانَد. بعدتر که میفهمد آن که نقد را نوشته پسر حاج علی طالبینژاد همولایتیاش در محلۀ پادرختِ محمدیه است هر بار مجله را میخرد و احساس میکند مطالب سادهتر احمد طالبینژاد را بهتر میفهمد. پس بیراه نیست اگر این روزها بگویند طالبینژاد نویسندۀ شهرستانیها بخوانید دهاتیها بود و بابک احمدی نویسندۀ پایتختیها.
به هر حال سینما در دهۀ شصتِ ایران یک پدیدۀ شگفتانگیز بود. بوی «نوبت عاشقی» میداد در «شبهای زاینده رود». صفهای دراز تمام نشدنی در زمستانها و دوستیهایی که شکل میگرفت در همان صفها و دور آتشی که به پا شده بود برای در امان ماندن از گزند سرمایِ گاه استخوانسوز و هنوز واژۀ حیرت در مواجهه با فیلمهای روی پرده در دهۀ شصت معنی می داد. آن خندهها و تلخندهای فهیمانه با تماشای آن جماعت «اجاره نشین» در دهۀ شصت دیگر هیچگاه در دهههای بعدی تکرار نشد.
برای یک متولد آخرین سال دهۀ چهل، دهۀ شصت مجموعهایست از رویدادها و اتفاقهای در هم و این وسط سینمای دهۀ شصت هم در اغتشاش سایر تصاویری که به ذهن هجوم میآوَرَد جایگاه محترمی دارد.
داریم از روزگاری حرف میزنیم که جهان اینچنین دچار فوران تصویر و قابهای میلیونیِ سرگیجه آور نبود؛ سینما بود با طعم شکوهی که داشت و معصومیتِ عاشقانش.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- طراحی در سینما در هفته طراحی تهران
- درنگی بر خارج از متنِ «هامون»/ مهم است این چیزها را بدانیم؟
- از «ناییجان» تا «هامون»؛ کاراکترهای ماندگار جشنواره فیلم فجر
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- نقشی بر آب/ مروری بر کارنامه بازیگری بیتا فرهی
- آیا سیر تطور نمایش خانگی، کابوسی برای تلویزیون و سینماست؟
- مهر آمد، سینما هم میآید؟!
- سینمای ایران در دهه آینده/ به مناسبت روز ملی سینما
- چرا دراماتیک نیستیم؟/ سینمای جزئیات، سینمای کلیات
- فصل جدید همکاری سینما و تلویزیون با تشکیل کارگروه مشترک
- صِفر، نوزده/ سوءتفاهم دربارهی مفهوم قضاوت
- تربیت ذوق عامه؛ از «هامون» تا «تومان»/چطور سینماروی ایرانی به سمت فیلمهای عامهپسند سوق داده شد
- عاشقانی که چراغ صحنه را روشن نگاه داشتهاند
- مواضع تند و تیز وزیر پیشنهادی ارشاد/ خانه سینما وجاهت قانونی ندارد، فیلمها ضدارزش و غیراخلاقیاند
- مردی که زیاد میدانست/ در یادبود حمیدرضا صدر
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فوت خواننده پیشکسوت موسیقی نواحی گیلان/ ناصر مسعودی درگذشت
- نگاهی به فیلم «بیسر و صدا»؛ ایده خلاقانه، مسیر اشتباه
- حقایقی درباره بازمانده ساخته سیف الله داد/ماجرای توقیف فیلم بازمانده به دلیل حجاب!
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- «رابین هود»؛ افسانهی شیرین مرد شریف قانون شکن!
آخرین ها
- معرفی برندگان هیئت ملی نقد آمریکا ۲۰۲۵/ «یک تصادف ساده»؛ بهترین فیلم بینالمللی/ «نبردی پس از دیگری» ۵ جایزه گرفت
- ۱۵ اثری که برای فهرست اولیه اسکار فیلم بینالمللی شانس بالاتری دارند
- تأملی بر حضور نوری بیلگه جیلان در جشنواره جهانی فیلم فجر؛ داور غایب
- بیانیه کانون کارگردانان سینما درباره بازداشت سینماگران در مهمانی خصوصی
- واکنش رضا کیانیان به گزارش تاریخ سه هزار ساله زیر چرخ لودرها
- اعلام مستندهای دو بخش از نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»
- واکنش کانون کارگردانان سینمای ایران به حکم جعفر پناهی
- شروودِ تالار وحدت؛ جایی که ماهان حیدری قهرمانان آینده را پیدا میکند
- تورج اصلانی داور جشنواره ترکیهای شد
- سروش صحت و علی مصفا «بیآتشی» را روایت کردند
- سام درخشانی هم استعفا داد
- نمایش موزیکال «رابین هود» / گزارش تصویری
- حلقه منتقدان فیلم نیویورک منتخبان ۲۰۲۵ خود را اعلام کرد/ «نبردی پس از دیگری»، بهترین فیلم شد؛ پناهی، بهترین کارگردان
- جشنواره جهانی فیلم فجر۴۳؛ در ایستگاه پایانی «درس آموختهها» بهترین فیلم شد/ جایزه ویژه داوران به کارگردان ژاپنی رسید
- «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به چین میرود
- گاتهام ۳ جایزه به «یک تصادف ساده» داد/ «نبردی پس از دیگری» بهترین فیلم جوایز مستقل نیویورک شد
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- مصائب افزایش سن ، از جولیا رابرتز تا نیکول کیدمن
- تام استاپارد؛ نویسندهای که جهان را از نو صحنهپردازی کرد
- نگاهی به فیلم «پارتنوپه»؛ زیبایی از دست رفته
- توقیف سکوی پخش «بازمانده» پس از انتشار ویدیوی بدون مجوز
- «سمفونی باران» کلید خورد
- «ناتوردشت» به باکو میرود
- از جدال اندیشه تا لبخند روی ردکارپت
- گفت وگو با کارگردان مستند «مُک» به بهانه حضور آن در جشنواره سینما حقیقت
- «زوتوپیا ۲» رکورددار فروش جهانی سینما شد
- صدای بخش خصوصی را بشنوید؛ هوای آلوده با تعطیلی تئاتر تمیز میشود؟
- «رها» بهترین فیلم اول جشنواره گوا شد
- سنگرم اندازه همان کافه ام بود
- نگاهی به تازهترین قسمت برنامه «اکنون»؛ سیر و سلوک بازیگری
