سینماسینما، عقیل قیومی
دهۀ شصت برای یک متولد آخرین سال دهۀ چهل دورانی برزخی بود. کودکنوجوانی در محمدیۀ نائین که بدجور معلق است و اسیر جبر جغرافیایی و جبر شرایط و حتی نمی داند با چیزی که نامش بلوغ است چه کند و حال و هوایِ صمیمیِ کوچهای قدیمی را به جایی میبَرَد که جایش نیست و بعد این وسط سینما از کجا در زندگیاش پیدا میشود.
نخستین بار در اوایل دهۀ شصت برادرش او را به سینمایی در اصفهان میبَرَد. الان نام فیلم یادش نیست ولی خوب یادش هست که اسماعیل پسر خوب همولایتی که در اصفهان دانشجوست دعوتش میکند تا به تماشای فیلمی به نام «دبیرستان» بنشینند. قبلتر در سالن مدرسه آپارات را برای بچه ها راه میاندازند و نخستین فیلم سینمای وحشت را میبیند. مدرسه پشت داده به قبرستان و وقتی آن مرد توی قبر زنده میشود و کفن میدرد و «توبۀ نصوح» میکند هر لحظه منتظر است که تمام مردگانِ همسایۀ مدرسه راه بیفتند سمت مدرسه و شب هم تا صبح تصویر آن مرد توی قبر رهایش نمی کند.
بعدتر اواسط دهۀ شصت شبی میرود «بگذار زندگی کنم» را در سینمایی روبروی سیوسهپُل می بیند و روز بعد به جنگ میرود. حالا کی «مردی که موش شد» را در سینمایی وسط چهارباغ عباسی میبیند و «بایکوت» را در همان سینما و کی «روز باشکوه» را در سینما قدس و «دستفروش» را در همان سینما؟ بعدتر سر و کلۀ «هامون» پیدا میشود و «دیدهبان».
دهۀ شصت برای او با سینما به پایان میرسد و نخستین «مجله فیلم» را هم- در اردویی که پایگاه بسیج محله ترتیب داده به مقصد مشهد- روی دکهای میبیند و میخرد و نقد «اوژنی گرانده» و «گراند سینما» را همزمان در آن میخوانَد. بعدتر که میفهمد آن که نقد را نوشته پسر حاج علی طالبینژاد همولایتیاش در محلۀ پادرختِ محمدیه است هر بار مجله را میخرد و احساس میکند مطالب سادهتر احمد طالبینژاد را بهتر میفهمد. پس بیراه نیست اگر این روزها بگویند طالبینژاد نویسندۀ شهرستانیها بخوانید دهاتیها بود و بابک احمدی نویسندۀ پایتختیها.
به هر حال سینما در دهۀ شصتِ ایران یک پدیدۀ شگفتانگیز بود. بوی «نوبت عاشقی» میداد در «شبهای زاینده رود». صفهای دراز تمام نشدنی در زمستانها و دوستیهایی که شکل میگرفت در همان صفها و دور آتشی که به پا شده بود برای در امان ماندن از گزند سرمایِ گاه استخوانسوز و هنوز واژۀ حیرت در مواجهه با فیلمهای روی پرده در دهۀ شصت معنی می داد. آن خندهها و تلخندهای فهیمانه با تماشای آن جماعت «اجاره نشین» در دهۀ شصت دیگر هیچگاه در دهههای بعدی تکرار نشد.
برای یک متولد آخرین سال دهۀ چهل، دهۀ شصت مجموعهایست از رویدادها و اتفاقهای در هم و این وسط سینمای دهۀ شصت هم در اغتشاش سایر تصاویری که به ذهن هجوم میآوَرَد جایگاه محترمی دارد.
داریم از روزگاری حرف میزنیم که جهان اینچنین دچار فوران تصویر و قابهای میلیونیِ سرگیجه آور نبود؛ سینما بود با طعم شکوهی که داشت و معصومیتِ عاشقانش.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- نقشی بر آب/ مروری بر کارنامه بازیگری بیتا فرهی
- آیا سیر تطور نمایش خانگی، کابوسی برای تلویزیون و سینماست؟
- مهر آمد، سینما هم میآید؟!
- سینمای ایران در دهه آینده/ به مناسبت روز ملی سینما
- چرا دراماتیک نیستیم؟/ سینمای جزئیات، سینمای کلیات
- فصل جدید همکاری سینما و تلویزیون با تشکیل کارگروه مشترک
- صِفر، نوزده/ سوءتفاهم دربارهی مفهوم قضاوت
- تربیت ذوق عامه؛ از «هامون» تا «تومان»/چطور سینماروی ایرانی به سمت فیلمهای عامهپسند سوق داده شد
- عاشقانی که چراغ صحنه را روشن نگاه داشتهاند
- مواضع تند و تیز وزیر پیشنهادی ارشاد/ خانه سینما وجاهت قانونی ندارد، فیلمها ضدارزش و غیراخلاقیاند
- مردی که زیاد میدانست/ در یادبود حمیدرضا صدر
- تا کی به انتظار؟!
- لیست فیلمهای سینمایی ایرانی فیلمخانه ملی منتشر شد
- سواد رسانهای و جامعه ایرانی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
آخرین ها
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد
- صدور پروانه ساخت غیرسینمایی برای ۴ فیلم کوتاه داستانی
- ادامه اجرای «سهخواهر» در تالار مولوی
- یک واقعگرای بیرحم؛ دل تورو درباره میازاکی چه نوشت؟/ سینماییهای فهرست تایم ۲۰۲۴
- راهیابی ۳ فیلم کانون به جشنواره بینالمللی کودکان لکنوی هند
- تمدید فراخوان دومین جشنواره ایده تا محصول صنعت ارتباطات
- فراخوان تأمینکنندگان گوشی همراه
- «هیس» در فستیوال «روسکایا کلاسیکا» روی صحنه میرود
- کنایه کارگردان «آپاراتچی» به تبعات استفاده نکردن از تبلیغات ماهوارهای
- «گالیله» با ۳ اجرا ۳۰۰ میلیون فروخت
- کیانو ریوز در فیلم جدید روبن اوستلوند بازی میکند