سینماسینما، آرش عنایتی
هوشمندی آربی اوانسیان در اقتباساش از داستان مگردیچ آرمن از همان آغاز و عنوان رخ مینمایاند. آربی با حذف نیمهی دومِ نامِ داستانِ «چشمه هغنار»، اسمی خاص را به نامی عام بدل ساخته و از این طریق واحدی را به کثیر و محدودی را به نامتناهی بدل ساخته است تا مفهوم آنچه میاندیشد، به کثرتِ آدمیانی که فیلمش را میبینند و به گسترهی جغرافیای این پهنه خاکی گسترش یابد. علاوه بر این هیچ یک از شخصیتهای فیلمش را -باز به خلاف داستان- به نام نمیشناسیم (جالیزبان/ زرگر/ اوستا و …) میماند و میمانیم با یک نام و آن، «حبیبه» است که آن هم عاریتی است از شخصی غایب که به خانهی خدا رفته- مگر نه آنکه انسان کاملمان «حبیب الله» است؟). زن/ مادر/ معشوق، به محملِ نامِ حبیبه مینشیند تا به محلهی مسلماننشین درآید اما عشقاش همچنان محال و دست نایافتنی میماند. آربی به درستی هر آنچه به تقابل سنن و فرهنگ دینی دو قوم ترک و ارمنی( اسلام / مسیحیت) در داستان و در قالب کلام بوده را به شکلِ موجزی در قالب تصویر در آورده و به اشارتی محدود ساخته تا از محدودهی زمان/مکان داستان فراتر رود و مغلوبِ نزاعهای دینی نشود و به چاه تعصب فرونغلتد. (برای نمونه، تعقیب حبیبه توسط جالیزبان به عوض مهمانخانه از کلیسا سر در می آورد و اگر در داستان، کلیسا بسته است این جا، بر روی دلداده باز و پذیرای اوست). شیوه آربی اوانسیان -حذف- نه تنها ناظر بر ابتدا که انتها را هم مد نظر داشته. جایی که بخش پایانی داستان بسان بخش نخست به کل از کلیت روایت در آمده تا آن نمای جادویی موشک کاغذی بر آستانه فیلم بنشیند تا با حذفِ بخش «خاتمه کلام» (در داستان)، معجزه معنا یابد و هم معنای دیگری به فیلم ببخشاید. به این ترتیب جوهره روایت نه بر رمزگشایی که بر روی رمز و راز، پی افکنده میشود (چنانکه نخستین کلام فیلم گزارهای از مکاشفهی یوحنا از کتاب مقدس است و آن نمای موشک کاغذی علاوه بر تطبیق حواس تماشاگر با ریتم اثر، به زیبایی بر دخالت کودکان در این رخداد تراژیک اشاره دارد و زمانهی رویداد را تا به امروز امتداد میبخشد). بخش آغازین کتاب، چگونگی وصلت استاد و هغنار حذف شده تا هم در عین حفظِ قداستِ حریمِ مادر- حذف بیانِ خباثتاش در خواستگاری هغنار تا انگی که در ادامه به عروساش میزند- در نمایی مفهومی و تمام تصویری از گذر حبیبه از یک سو و دختربچهای بازیکنان از سوی مخالف، بر ادامهی این سرنوشت شوم اشاره داشته باشد. (بخصوص که در ادامه میبینیم استاد چشمهساز، دختر بچهی جالیزبان را عروس خود میخواند). اوانسیان، دیالوگ ها را هم پیراسته (برای نمونه، در فصل آمدن استاد چشمه ساز نزد جالیزبان، جملهای حذف شده و جایش یک کلمه نشسته است -یکشنبه- همین عمل را هم، در بخش دیدارِ پسر زرگر و حبیبه در زرگری اعمال کرده و یک کلمه مانده: یکشنبه) آربی اوانسیان، کلام شخصیتها را از هر اضافاتی پیراسته و به موتیفی کلامی آراسته تا به زیبایی بر ارتباط تماتیک کاراکترهایش غنا بخشد. چنان که موتیفهای تصویریاش چنین میکنند. (برای نمونه، اینسرت دستها، که گویی بستر مرگ میآرایند)
مختصر آنکه آربی اوانسیان، با بیان تصویری خاص؛ و خاصه با حذفهایش نه تنها چیزی از غنای اثر نکاسته که به آن افزوده است.
لینک کوتاه
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- ده جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان» ایرانی/آمریکایی
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند