سینماسینما، آرش عنایتی
چه مانند من، دوستدار برخی از فیلمهای فرهادی باشید و چه نه، محال است که وقتی در این فضای مجازی سیر میکنید اسیرِ وسوسهی دیدن ویدیوی اخیر او نشده باشید. ویدیویی که در آن فرهادی با مراجعه به ویدیو کلوب «جی ام» به برخی از فیلمهای مورد علاقهاش اشاره میکند و اندکی دربارهی هر یک توضیح میدهد. توضیحاتی که قرار است مبین چرایی انتخابهایش باشند. هدف از این نوشتار، دمیدن بر هیمهی آتشی نیست که کوتولههای فرهنگی از واهمهی دیدن هیمنهی او در قامت فیلمسازی جهانی، بر پا کرده بودند. حاشا و کَلا. مرادم کُلا نوشتن حاشیهای است بر گفتارش و آشکار کردن بخشی از حواشی انتخابش در مقام کل؛ و نه بررسی انتخابهایش به صورت جز به جز. آنقدر هم میفهمم که آنچه انتشار یافته، بخشی از حرفهای فرهادی است و از نیت ساخت این ویدیو بی اطلاعام. بنابراین از انگیزهی فرهادی آگاهی ندارم اما انگیختهاش (این ۱۴ فیلم- تا آنجا که من برشمردم -از اشاره مستقیم به نامهای «جاده»، «زیبایی بزرگ» تا اشاره کوتاهاش به فیلم «زد») محمل خوبی است برای نوشتهای که در پیش رو دارید. پیش از دیدن ویدیو، انتظارم آن بود که فرهادی با توجه به این که در فضای سینمایی دههی شصت زیسته و بارور شده، باوری چون اغلب ما سینمادوستانِ زیسته در آن دوران داشته باشد فلذا در صدر فهرست فیلمهای محبوباش فیلمی از اورسن ولز، آندری تارکوفسکی و یا حداقل آلفرد هیچکاک باشد که خب نبود، و خوب بود که نبود. با خود اندیشیدم که فرهادی از من و ما فراتر رفته. به هر حال آن قدر خُبره شده و در صدر خبرهای سینمایی است که فیلمسازانی نظیرِ کریستیان مونجیو (که در ایران با فیلم زیبای «چهارماه و سه هفته و دو روز» شهره شد) در فیلمش-به طور مشخص «فارغ التحصیلی»- با ارائهی نمایی مشابه با فیلمِ فرهادی(جدایی)، به او ادای دین میکنند. اما از شما چه پنهان که به تیشهی محبوبهای فرهادی، بیستون استدلالم، شیرین فرو ریخت. فرهادی مبارز نبوده و روحیهی مبارزهجویی هم ندارد، همانگونه که در فیلمهایش نشانی از کاراکتر انقلابی و آنارشیست نیست، پس می شد حدس زد که در انتخابش از سینمای ایتالیا، پازولینی را نبیند و یا هم چنان که از تجربههایی چون «رقص در غبار» فاصله گرفته، در نام بردن از سینمای فرانسه، چشم بر «برسون» ببندد. آن میزان آوانگارد هم نیست تا میزان دلبستگیاش کفهی میزاناش را به نفع گدار در برابر تروفو سنگینتر کند. به هر رو بی گدار به آب نزده حتی در توضیح نگاهش به سینمای ژاپن (فضای فیلمهای میزوگوچی قرابت بیشتری با فیلمهایش دارند تا فیلمهای اُزو). شاید دو دههی قبلتر، این انتخابها موجه به نظر میرسیدند اما با توجه به سخنانش در ورکشاپها و جلسات پرسش و پاسخ، و عطف توجه به امکانِ دستیابی و دسترسی سریع و آسان در این سَده، حتی برای جوانان امروز سِدِهای(نام دیگر خمینی شهر، زادگاه فرهادی) این انتخابها بیش از حد دمدستی و از سرِ محافظه کاری است! بیایید فرض کنیم با توجه به بخشی از حرف هایش- مبنی بر کمتر شناخته شدن سینمای پیش از انقلاب در خارج از ایران- امکان دسترسی به فیلم های گلستان، اصلانی، اُوانسیان، ثالث، کیمیاوی و …در آن ویدیو کلوب نداشته و بسنده کرده به نام بردن از سهل الوصولترین گزینه(عباس کیارستمی فقید) و سوار بر رخشِ فمینیستی، تنها از رخشان بنی اعتماد نام برده. چگونه باید به این انتخاب اعتماد کنیم وقتی در این فهرست نام هیچ فیلمی مربوط به پیش از دههی چهل میلادی نیست! باور کنیم که مورنائو، ریفنشتال، ژیگاورتوف و بسیاری دیگر که تا پیش از این دهه گوهرهای نابی به سینما عرضه داشتهاند به طور طبیعی، جایی در جهانِ سینمایی محبوب فرهادی نداشتهاند؟ ندیدن نامی از سینمای روسیه، آلمان و انگلستان هم به پای سیاست حضورش در فرانسه ننویسیم؟ با توجه به شایعات فیلم اخیرش(قهرمان)، حق میدهم-بخوانید درک میکنم- که از اشاره به آنتونیونی و شاهکاری به نامِ «ماجرا» (که فیلم «درباره الی» آشکارا گوشه چشمی به آن داشت) ابا داشته باشد و در عوض، رد شدن چند بارهی مردی دوچرخه سوار در فیلمِ قهرمان را، به پای تاثیرش از دسیکا بداند. ماندهام کی و چگونه جهان فیلمسازِ جهانیمان آنقدر کوچک شد؟! پایین نیامدن افق نگاهش از خط استوا را بر پایِ چوبین کدامین استدلال استوار کنم؟چگونه سینمای آمریکای لاتین ( موسوم به «سینمای سوم») با آن همه غنایش جایی در انتخابهایش نداشته است؟!
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- با «بیگانگان در قطار»؛ دیوید فینچر فیلم هیچکاک را بازسازی میکند
- دعوت هندیها از اصغر فرهادی
- با حکم دادگاه؛ «قهرمانِ» فرهادی تبرئه شد
- جشنواره بلگراد به اصغر فرهادی جایزه داد
- «یک میخ و چند کت» در مستندات یکشنبه و نسخه مرمت شده «دردسر هَری» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره بلگراد
- اصغر فرهادی: دیگر قصد فیلمسازی در ایران را ندارم
- جایگاه اول برای «اسپایدرمن»؛ ۱۰۰ فیلم برتر سونی پیکچرز به مناسبت صدسالگیاش/ «جدایی» پنجم شد
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- اصغر فرهادی به آلپ میرود
- «شهر زیبا»ی فرهادی به آمریکای شمالی رسید
نظر شما
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
آخرین ها
- بازگشت مهران مدیری با یک سریال و شروعِ پیشتولید «پایتخت»
- تایید حکم ۸ سال حبس برای رسولاف
- فیلم کوتاه «یک روایت دقیق» در جشنواره ایتالیایی
- در برنامه خط فرضی مطرح شد؛ سیاست و جنسیت، دوایر ممنوعه اصلی در فیلمهای کمدی
- فراخوان چهاردهمین دورهی جوایز ایسفا منتشر شد
- جایزه نتپک به «گیج گاه» رسید
- حضور «باگ» در جایزه آکادمی دانشجویی اسکار
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- اعضای سومین دوره هیات مدیره صنف تماشاخانههای ایران مشخص شدند
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم