تاریخ انتشار:۱۳۹۷/۰۴/۲۱ - ۲۲:۲۴ تعداد نظرات: ۰ نظر کد خبر : 91941

لیلا مهداد در شهروند نوشت : «خوردنی»؛ این اصطلاحی است که خود بچه‌ها روی کتاب‌ها گذاشته‌اند. کدام کتاب‌ها؟ همان‌ها که در شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغ می‌شوند و اقبال زیادی هم میان کودکان پیدا کرده. «خانه درختی»، «کارآگاه سیتو»، «جادوهای آرژانتینی»، «عمه گیلاس»، «ماجراهای ریکی پرنده»، «دنیای آدم‌ نباتی‌ها» و «ماجراهای من و اژدهایم» و… تنها بخشی از کتاب‌هایی است که در جم‌جونیور، شبکه‌ای ماهواره‌ای مخصوص کودکان تبلیغ می‌شود. کتاب‌ها با استقبال زیاد کودکان مواجه شده، در میان دانش‌آموزان مدرسه‌ها، به‌ویژه مقطع ابتدایی، خیلی‌ها هستند که تمایل به خواندن و خریدن این کتاب‌ها دارند. خیلی‌هایشان هم به‌طور مرتب، سری‌های جدید انتشار آن را دنبال می‌کنند. کتاب‌ها رسمی هستند، مجوز وزارت ارشاد دارند اما در شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغ می‌شوند.
روایت پدرومادرها از جم‌جونیور
«سام» با سه‌سال سن، از بینندگان پروپاقرص شبکه جم‌جونیور است و در روز، حداقل دوساعتی را پای کارتون‌های این شبکه می‌نشیند. «میخک» مادر «سام» علاقه‌ای به ادامه این وضعیت ندارد: «متاسفانه در یک میهمانی «سام» با این شبکه آشنا شد و بعد از آن اصرار به دیدن برنامه‌ها نشان داد و بعضی اوقات این اصرار به لجبازی‌ هم می‌کشید. «خانه درختی» اولین کتابی بود که سامی تبلیغ آن را در این شبکه دید و در نهایت مجبور شدیم برایش تهیه کنیم با اینکه داستان این کتاب مناسب رده سنی او نیست؛ کتابی در هفت جلد که داستان طبقه‌دارترین «خانه درختی» دنیا را روایت می‌کند که در هر جلد ١٣طبقه‌ دیگر هم به آن اضافه می‌شود. هرطبقه این خانه پر از اختراعات عجیب‌وغریب، وسایل و موجودات بامزه و باحال است.»
اما «بنیامین» که شهریورماه ۵ساله می‌شود، هیچ آشنایی با شبکه جم‌جونیور ندارد و در روز تنها یکی دوساعت از وقت خود را می‌تواند پای برنامه‌های شبکه پویا که یک شبکه داخلی است، بنشیند. پدر «بنیامین» بر این باور است که کتاب، کارتون، اسباب‌بازی و… خوراک فکری کودکان را تامین می‌کنند و در شکل‌گیری شخصیت‌ آنها ایفاگر نقش‌اند: «کتاب‌ و اسباب‌بازی بنیامین را خودم با توجه به علاقه خودش تهیه می‌کنم و روی این مسأله حساسیت زیادی دارم.» «مهسا» علاقه زیادی به کتاب دارد و برای همین یکی از برنامه‌های هفتگی‌اش خرید کتاب است:  «هر دوهفته یک‌بار برایش کتاب می‌خریم، البته با توجه به رده سنی‌ و علاقه‌اش اگرچه مهسا عاشق کتاب است و بعضی از کتاب‌هایش برای رده سنی بالاتر است.»
مهسا از بینندگان انیمیشن‌های شبکه جم‌جونیور است و روزی ٢ساعت پای کارتون‌های این شبکه می‌نشیند. مادر «مهسا» هیچ‌گاه متوجه تبلیغ کتاب در این شبکه نشده است: «بیشتر مواقع تبلیغات این شبکه به اسباب‌بازی و آموزش‌هایی در راستای خودمراقبتی معطوف می‌شود، البته بعضی تبلیغات این شبکه هیچ ارتباطی به کودکان ندارد؛ مثل گن‌های لاغری و… اما در مورد کتاب من متوجه تبلیغاتی نشده‌ام و کتاب‌هایی که برای «مهسا» انتخاب می‌کنم، از کتابفروشی‌های سطح شهر و شهرکتاب‌هاست»
پدر «نامی» عکاس مطبوعاتی است و یکی از نکات تربیتی که برای فرزندش در نظر گرفته، ندیدن تلویزیون است: «در خانه تلویزیون روشن نمی‌کنیم تا نامی به تلویزیون عادت نکند. قرار بر این است طی روز یک‌ساعت تلویزیون ببیند یا با موبایل بازی کند که برای همین یک‌ساعت هم ترجیح‌ام بر این است انیمیشنی به انتخاب خودم را ببیند، البته با توجه به سن نامی، دوبله مناسب و علاقه خودش.» او بر این باور است که شبکه‌های تلویزیونی خوراک مناسبی برای بینندگانشان ندارند: «جم‌جونیور علاوه بر اینکه کودکان را به دیدن تلویزیون عادت می‌دهد، از دوبله مناسبی برخوردار نیست و از همه بدتر، تبلیغات میان‌برنامه این شبکه است. در این شبکه انیمیشن یک‌ساعته را یک‌ساعت‌ونیم طول می‌دهند، چون کتاب، اسباب‌بازی و وسایلی که هیچ ارتباطی به کودکان ندارند، تبلیغ می‌شوند.»
پدر «نامی» همه کتاب‌هایی که در حوزه کودک منتشر می‌شوند را مناسب کودکان نمی‌داند: «در اینکه کتاب گزینه خوبی برای کودکان است، شکی نیست اما نباید از این نکته غافل شد که هرکتابی که درحوزه کودک چاپ می‌شود، لزوما کتاب کودک نیست. سالانه تعدادی کتاب برای کودکان چاپ می‌شود و در شورای کتاب بررسی و امتیازدهی می‌شوند اما همگی کتاب‌های باکیفیتی برای کودکان نیستند اما چون توسط سلبریتی‌ها و چهره‌ها تألیف یا ترجمه شده‌اند، وارد بازار می‌شوند.» پدر «نامی» شبکه‌های داخلی را هم مبرا از ضعف و نقص نمی‌داند:  «شبکه‌های داخلی هم نتوانسته‌اند پاسخگوی خواسته کودکان باشند، اما تنها یک برتری نسبت به شبکه‌هایی مثل جم‌جونیور دارند؛ تبلیغات کمتر و هوشمندانه‌تر. اما شبکه‌هایی مثل جم‌جونیور یا هر شبکه مشابه‌ای محتوایشان از طرز فکری پیروی می‌کنند که مناسب کودکان نیست.»
کتاب‌هایی که ویژگی خاصی ندارند
پدر «رامان» و «رامین»، فعال رسانه‌ای است.  «رامان» و «رامین» در رده سنی ١٠تا١٢‌سال قرار دارند و  امسال در کلاس‌های ششم و چهارم درس خواهند خواند. آنها دو، سه سالی می‌شود که بیننده شبکه جم‌جونیور هستند و تعدادی از این کتاب‌ها را تهیه کرده‌اند و مجموعه‌ای از آنها را دارند.
اطلاعی از کتاب‌هایی که در شبکه جم‌جونیور تبلیغ می‌شوند،  دارید؟
اصرار بچه‌ها برای خرید کتاب مجبورم کرد در مورد این کتاب‌ها  تحقیق کنم. به کتابفروشی‌ها که مراجعه می‌کردم در بخش کودکان  خانواده‌ها را همراه کودکانشان می‌دیدم که برای خرید کتاب آمده بودند؛ کتاب‌های خوردنی که جزو یکی از نشریات بودند؛ انتشاراتی که بخشی از کتاب‌های بخش کودک را به خود اختصاص داده بودند. فروشنده هم این مسأله را تایید می‌کرد که بیشترین فروش مختص همین کتاب‌هاست. از مدرسه هم در مورد این کتاب‌ها پرس‌وجو کردم و متوجه شدم این کتاب‌ها همه‌گیر شده‌اند و بیشتر بچه‌ها به خرید این کتاب‌ها اصرار دارند.
این کتاب‌ها بیشتر کجا تبلیغ می‌شوند؟
این کتاب‌ها  تحت‌عنوان کتاب‌های خوردنی در شبکه‌های جم تبلیغ می‌شوند. کتاب‌هایی با داستان‌های مختلف تخیلی و کودکانه. بیشتر این کتاب‌ها در یک انتشاراتی مشخص چاپ می‌شوند که علاوه بر شبکه جم‌جونیور در اینستاگرام و تلگرام هم فعالیت می‌کنند. اصرار بچه‌ها برای خرید کتاب‌ها کنجکاوم کرد و برای همین نگاهی به تبلتشان انداختم و متوجه شدم در اینستاگرام هم صفحه‌ای دارد که عکس بچه‌ها را هم در آن منتشر می‌کنند و کارهایی از این دست.
این کتاب‌ها مورد اقبال کودکان قرار گرفته‌اند؟
با توجه به پرس‌وجوهایی که در این زمینه داشتم، متوجه شدم این کتاب‌ها از طرف کودکان مورد استقبال قرار گرفته است. استقبالی که تبلیغات در آن تاثیر بالایی داشته است. اقبال این کتاب‌ها تا حدی است که هر بار برای خرید  لوازم‌التحریر  یا هر چیز دیگری می‌رویم بچه‌ها اصرار به خرید کتاب‌هایی که در این شبکه تبلیغ می‌شوند، دارند. ‌
این کتاب‌ها چه ویژگی‌ای  دارند؟
این کتاب‌ها ویژگی خاصی ندارند و کتاب‌های معمولی‌ هستند اما در عین حال مشکلی هم ندارند و اینگونه نیست که برای پدرومادرها ایجاد نگرانی‌ کنند. شاید بتوان گفت تنها ویژگی این کتاب‌ها تبلیغات وسیع آنهاست. البته این مسأله جنبه مثبتی هم دارد اینکه نسلی که سرشان در تبلت و موبایل است به کتاب خواندن علاقه نشان می‌دهند و همین نکته به نظرم مثبت و خوب است. این کتاب‌ها مشکلی ندارند و در وزارت ارشاد همین جا مجوز گرفته‌اند.
خوراک مناسب به کودکان بدهیم
«فرشته جودکی»، عضو بررسی کتاب‌های ترجمه شده شورای کتاب است و از ماجرای تبلیغ این کتاب‌ها و محتوایشان خبر دارد. او به «شهروند» می‌گوید: «من مخالف دیدن کارتون‌ هستم چون بر این باورم که کارتون خلاقیت کودکان را می‌گیرد. به شخصه برنامه‌های شبکه جم‌جونیور را دنبال نمی‌کنم اما از دانش‌آموزانم شنیده‌ام که کتاب‌هایی در آن تبلیغ می‌شود و تنها حسنی که شاید بتوان برای این تبلیغات قایل شد این است که کودکان را به خواندن کتاب تشویق می‌کند. به ویژه کودکانی که  جست‌وخیز بیشتری دارند و نمی‌توانند مدتی را یکجا بنشینند و کتاب بخوانند.» جودکی بر این باور است که طنز و ماجراجویانه بودن محتوای این کتاب‌ها بیشتر کودکان را ترغیب به تهیه این کتاب‌ها می‌کند: «این‌ کتاب‌ها مثل کارتون‌های این شبکه محتوای ماجراجویانه و طنز دارند و باعث می‌شوند کودکان به این کتاب‌ها تمایل نشان بدهند. اگرچه این کتاب‌ها از نظر محتوایی ویژگی خاصی ندارند و تاثیر ویژه‌ای روی کودکان نمی‌گذارند.» این عضو  بررسی کتاب‌های ترجمه شده شورای کتاب ادامه می‌دهد: «در بررسی‌هایی که در شورای کتاب داشتیم متوجه شدیم که بعضی از کلماتی که در این کتاب‌ها به کار برده می‌شوند مناسب کودکان نیستند و این در حالی است که کودکان با رده‌های سنی مختلف بینندگان این شبکه‌اند در حالی که در تبلیغ کتاب‌ها  این مهم در نظر گرفته نمی‌شود.» جودکی وجود شبکه‌هایی از این دست را در کم‌کاری‌های خودمان می‌داند.«این ضعف در خودمان وجود دارد که کودکان پای شبکه‌هایی از این دست می‌نشینند. متاسفانه در این حوزه نه فرهنگسازی کرده‌ایم و نه برنامه‌ای وجود دارد و این در حالی است که دولت هم پشتیبانی نمی‌کند. واقعیت امر این است که جایی وجود ندارد تا کودکان با کتاب‌های خوب آشنا شوند، البته در کلانشهری مثل تهران شهرهای کتاب و … وجود دارند که کتاب‌های خوب را در دسترس کودکان قرار می‌دهند اما واقعیت غیرقابل انکار این است که نمی‌شود ایران را تهران یا کلانشهرهای دیگر دید، ما استان‌ها و شهرستان‌هایی را داریم که از امکانات اولیه و حداقلی در این زمینه محروم‌اند. مثلا در ورامین به واسطه عضویت من در شورای کتاب توانسته‌ایم کتابخانه‌ای برای کودکان تهیه کنیم که اتفاقا با استقبال خوبی روبه‌رو شد و حالا کودکان به خوبی کتاب‌های خوب را می‌شناسند و این قدرت را یافته‌اند که در میان کتاب‌های موجود کتاب‌های خوب را انتخاب کنند.» این عضو بررسی کتاب‌های ترجمه شده شورای کتاب درباره تبلیغات این کتاب‌ها می‌گوید: «در شبکه‌ای مثل جم‌جونیور ما در کنار تبلیغات اسباب‌بازی و … تبلیغات کتاب کودکان را هم داریم؛ کتاب‌هایی که می‌توانند به اندازه کارتون‌های این شبکه هیجانی و ماجراجویانه باشند و در این میان ما از این نکته غافلیم که تمام این موارد در ناخودآگاه کودکان تاثیر می‌گذارد و باقی می‌ماند.»

پدر یکی از دانش‌آموزان: این کتاب‌ها ویژگی خاصی ندارند و کتاب‌های معمولی‌ هستند اما درعین حال مشکلی هم ندارند و این‌گونه نیست که برای پدرومادرها ایجاد نگرانی‌ کنند. شاید بتوان گفت تنها ویژگی این کتاب‌ها تبلیغات وسیع آنهاست
از مدرسه فرزندانم در مورد این کتاب‌ها پرس‌وجو کردم و متوجه شدم این کتاب‌ها همه‌گیر شده‌اند و بیشتر بچه‌ها به خرید این کتاب‌ها اصرار دارند
تنها ویژگی این کتاب‌ها تبلیغات وسیع آنهاست. البته این مسأله جنبه مثبتی هم دارد؛ اینکه نسلی که سرشان در تبلت و موبایل است، به کتاب‌خواندن علاقه نشان می‌دهند و همین نکته به نظرم مثبت و خوب است. این کتاب‌ها مشکلی ندارند و در وزارت ارشاد همین‌جا مجوز گرفته‌اند
پدر یک کودک ۵ساله: هرکتابی که درحوزه کودک چاپ می‌شود، لزوما کتاب کودک نیست. سالانه تعدادی کتاب برای کودکان چاپ  و در شورای کتاب بررسی و امتیازدهی می‌شود اما همگی کتاب‌های باکیفیتی برای کودکان نیستند اما چون توسط سلبریتی‌ها و چهره‌ها تألیف یا ترجمه شده‌اند، وارد بازار می‌شوند

لینک کوتاه

مطالب مرتبط

نظر شما


آخرین ها