سینماسینما، حمیدرضا گرشاسبی:
ذهنمان را باز میکنیم به سینمای نوین ایران و بهسرعت یاد میآوریم که سهراب شهیدثالث از آن دست سینماسازانی است که در سکوهای نخست این نوع از سینما قرار میگیرد و مرتبتی بالا دارد؛ مردی جریانساز و حرکتدهنده خط و خطوطی در سینمایی ساکن و یکشکل. مرتبهای که با لجبازی ـ از نوع سازندهاش ـ و سماجت به دست میآید. به نظر میرسد نیتی که پشت خواستههای سهراب از ساخت سینمایی متفاوت بوده، آنچنان قوی بوده که پشت کردنهای دیگران به او و عدم حمایتهایشان نمیتوانسته خللی در عملی کردن آن نیت داشته باشد. به شهادت فیلمی که پیش رویمان داریم ـ «سفر سهراب»، ساخته امید عبدالهی ـ سهراب شهیدثالث، یا آنجور که خودش پای نامههایش امضا میکند، سهراب شهیدی، آدمِ جانسختی بوده که اتفاقا بخش زیادی از زندگیاش در بیماری و ضعف بدنی گذشته است. و این از آن کنایههای عجیب روزگار است که فردی با ضعف جسمانی و صرفا بر پایه عزمی استوار و نیتی فعالانه، در کورهراهی تاریک، عصا عصا میزند و جلو میرود. از آن دست نیتهایی که سهراب شهیدثالث برای ساختن سینمای متفاوت داشته، دیگرانِ زیادی هم داشتهاند، اما صرفا این نیتها به شکل نیتی ذهنی باقی ماندهاند و نه فقط به فعل درنیامدهاند، که با گذشت زمان، حتی در سینمایی که بوده، ترکیب شده و در آن سینما مستحیل شدهاند.
در سهراب شهیدثالث، از همان جوانی، هراس مرگ زودرس رشد داشته، آنچنانکه وقتی که میرود نیز عمر زیادی نکرده است. اما این عمر در عرصه فیلمسازی عمرِ پرباری بوده است. سهراب شهیدثالث در ایران فقط دو فیلم میسازد. البته دارم فیلمهای کوتاهش را و فیلمِ نیمهساختهاش را از کارنامهاش منها میکنم، اما با این کوتاه بودن دوره فیلمسازی او در ایران، بنای سینمایی را میگذارد که بعدها بسیاری بر شانههای او پا میگذارند و بالا میروند. اصلا سینمای تجربی به شکل درستش با او شروع میشود. سینمای ضدداستان و پرهیز از داستانگویی را با سینمای سهراب، به تماشا مینشینیم. پیش از او هیچکس نبوده که این اندازه از نهایتِ یک چیز ـ اینجا حذف داستان ـ پیش برود. جسارت او و بیزاریاش از سینمای زمانه خود، او را بهشدت از همدورههایش جدا میکند. از فیلم «سفر سهراب» و شخصیتی که از او بیرون میریزد، میشود فهمید که او تا چه اندازه بیرغبت بوده از شنیدن و دانستنِ نظراتی که دیگران درباره فیلمهایش داشتهاند. هم از اینروست که بهدقت و نهایت، همان کاری را کرده است که دلش میخواسته انجام دهد. از این جهت او فیلمساز کاملا خوشبختی بوده که چیزی جلودارش نبوده است.
فیلم «سفر سهراب» فیلم جمعوجور و سادهای است. مثل یک پایاننامه دانشجویی میماند. تقریبا همه چیز را ساده برگزار میکند. و بیشتر مثل نقد و تحلیل سینمای سهراب است به کمک تصویر و نه با خودکار بر کاغذ. اگرچه همان کاغذ و خودکارها بودهاند که مواد اولیه فیلم را شکل دادهاند. از طرفی دیگر، انتخاب راوی دوم شخص برای پیشبرد فیلم، درست به نظر نمیرسد. فیلمساز با سهراب حرف میزند و او را مورد خطاب قرار میدهد و مشکل همینجاست که چیزهایی را به سهراب میگوید که او خود از همه آنها خبر دارد. واگویههای فیلمساز با سهراب، مرور بخشهایی از زندگی سهراب است، صرفا با بیانِ دوم شخص. اینها چیزهایی هستند که خودِ سهراب زندگیشان کرده است.
منبع: ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- خانه هنرمندان ایران میزبان «سرزمین خیالی من» میشود/ اعتراضاتی که با بلیت مترو کلید خورد
- خاطرههای خبری؛ ماهی که پشت ابر پنهان نمیماند/ به بهانه نمایش «لایههای دروغ» در جشنواره
- سهراب شهیدثالث؛ فیلمسازی که در برابر سینمای مبتذل سازشناپذیر بود
- اکران «پنهان» و «برندگان» در سینماهای هنروتجربه + تیزر
- فیلمسازی با دغدغههای انسانی
- مدخلنویسی یا گزارشنویسی؟ مساله این است/ نگاهی گذرا بر کتاب «راهنمای فیلم سینمای ایران»
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش سوم
- کودکانی که کودکی نمیکنند
- خبرهایی از فیلم «سهراب شهید ثالث» به کارگردانی مرتضی فرشباف
- همسفر کوچههای عشق/ یادداشت جواد طوسی درباره خسرو سینایی
- بازتاب بازنشر گفتگوی مجله فردوسی با سهراب شهید ثالث در سینماسینما / یادداشت محمد حقیقت
- بازخوانی گفتگوی مجله فردوسی با سهراب شهید ثالث
- مستند «سهراب شهید ثالث: دور از خانه»
- برشهای کوتاه/ ویدئوی بخشهایی از مصاحبه بهرام بیضایی درباره مهاجرت، شهیدثالث و پروژههایش
- انگار همهی زندگی کابوسی باشد میانهی خوابی شبانه/ سینماگران اصیل ایرانی؛ بخش هفتم، سهراب شهید ثالث
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
آخرین ها
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد