وقتی واقعاً با خودمان صادقیم باید اقرار کنیم که زندگیمان تماماً به خودمان متعلق است و همان روشی که برای زندگی برمیگزینیم تعیین میکند چگونه آدمیانی هستیم.
سینماسینما، ستاره پیرخدری: پایان هر اکتشافی این است که برگردیم به نقطۀ شروع و آن جا را انگار بار اول است، دوباره بشناسیم. برمیگردم به مریم؛ زن جوانی که زندگیاش را وقف فعالیتهای اجتماعیاش کرده است. او آشفته از این دارالتأدیب به آن زندان میرود و کارش این است که با طلب بخشش از اولیای دم مجرمان را آزاد کند و زندگی را به روال معمولش درآورد. او تنها و سختکوش تصویر میشود و هر بار که با دری بسته روبرو میگردد، آنقدر یکدنگی و اصرار میکند تا راهی به رویش باز شود.
در ادامه با جوانی به نام پاشا آشنا میشود که به سختی عاشقاش میشود. عشقی که برچسب یکطرفه بودن میخورد، اما آیا واقعاً همین طور است؟ مریم میگذارد پاشا همراهیاش کند و به او ابراز عشق کند، او در در بیمارستان ادعا میکند که فقط میخواسته پاشا را که به او دل سپرده، سر راه بیاورد. اما تا پیش از این صحنه، خندههای او همانقدر که در تأیید عشق متقابلش، برای پاشا نشانه است، ما را نیز مجاب میکند و همین است که احساسات مریم عجیب و ضد و نقیض جلوه میکنند. مریم با خودش صادق نیست. وقتی واقعاً با خودمان صادقیم باید اقرار کنیم که زندگیمان تماماً به خودمان متعلق است و همان روشی که برای زندگی برمیگزینیم تعیین میکند چگونه آدمیانی هستیم. مریم به واقع زنی سرگشته است که هیچکس از زندگیاش سر درنمیآورد و بعد از اینها هم میرسیم به فاجعه. چرا او میبخشد؟
ما پیش از این موضع او در قبال بخشودن را دیدهایم؛ او بخشودن را نوعی فضیلت میداند، فضیلتی که در رخت بربستن خشونت از جامعه نقشی اساسی دارد. اما آیا اتفاقی که میافتد همین است؟ نیچه بخشودن را نوعی تظاهر قلمداد میکرد. تظاهر افراد ضعیف به اینکه از تواناییهای افراد قوی برخوردارند، که با هبه کردن بخشایش میتوانند به نحوی خودشان را از مبارزۀ هر روزه برای حفظ شأن خویش در چشم دیگران برکنار نگه دارند. اگر در این مبارزه شرکت نکنی پس امکان زخم برداشتن در این مبارزه هم از میان میرود. او در تبارشناسی اخلاق، تأکید میکند که فرد قربانی با بخشیدن، ارزش و اهمیت خود را منکر میشود.
مریم حتی قبل از آن اتفاق، به پاشا میگوید متعلق به هیچکس نیست. حتی خودش. مریم دقیقاً در پناهگاهی پناه میگیرد که نهایتاً چیزی جز توهّم خودشیفتهوار از خودبسندگی نیست. او میبخشاید تا درد خود را تسکین دهد و آن درد را زیر لوای رهنمودهای خودستایانه و انساندوستانه از خودش پنهان کند و به آن جلوهای دیگر ببخشد. توجه کنید به صحنه انتهایی فیلم در خیابان که مردم به دفاع پشت سر او ایستادهاند. در واقع او توانسته حمایت جمعیت زیادی را برای خود بخرد.
به این ترتیب فیلم به کلی بحث عدالت شاعرانه را نادیده میگیرد. آن قانون اخلاقی مکتوم در فیلمهای وسترن را در نظر بگیرید، که در آنها مقاومت، ایستادگی، مجازات و غالباً گرفتن انتقام چه نقش تعیینکنندهای در ماجراهای این فیلمها دارد. در مقابل به نظر میرسد مریم با وجود حرفۀ خبرنگاری و مددکاری، درک مناسبی از ماهیت ستمگری ندارد؛ نگاه کنید که او با چه سماجتی میخواهد بخشش زنی را که دخترش به طرز دردناکی کشته شده است، را بگیرد، و دلایل او کدامند؟ گمان میکنم برخلاف نظر نیچه، همیشه میتوان دلایلی گویا به نفع بخشودن یافت. دلایلی که از همبستگی انسانی، از آگاهیمان بر لغزشپذیری اخلاقی مشترکمان، از استعداد مشترکمان برای شرارت، و از دلبستگیمان به ارزش خیرخواهی، و فراتر از آن عشق و محبت نشأت میگیرد. اگر بخشودن به طریق درست و با شرایط لازم و روحیۀ درست صورت گیرد، بهترین و ستودنیترین واکنش ممکن به خطاکاری است، اما بخشش مریم، زادۀ شخصیت او نیست و گویی از بیرون به او تحمیل شده است.
به نظرم حتی ایستادگی و پافشاری مادری که دخترش کشته شده، ستودنیتر از بخشش مریم ترسیم میشود. مادری که تن به فشار غیرمشروع مریم نمیدهد و همچنان بر حق اصیل بیزاریاش از بیعدالتی صورت گرفته، پافشاری میکند. جهان اخلاقی که ما در آن زندگی میکنیم جهانی پیچیده است و اعمال متضاد ممکن است بعضاً در این جهان هر دو خوب باشند. مهم دلایل اعمال است و به نظرم فیالواقع برخی اشکال بخشودن بسیار نازل و بیبها هستند؛ درست مثل بخشودن مریم.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «جنگل آسفالت» با بازی نوید محمدزاده و فرشته حسینی
- ماجرای بازیگری که در انتظار نوید محمدزاده بود؛ «من نوید نیستم!» به اجرا بازگشت
- دو جایزه جشنواره نیویورک برای «شب، داخلی، دیوار»
- جایزه بزرگ جشنواره کورش به «آیههای زمینی» رسید/ معرفی برگزیدگان
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «شیر شاه» با صدای باران کوثری
- «گیج گاه» نامزد سه جایزه جشنواره پالرمو شد
- حضور «شب، داخلی، دیوار» در آستانه اکران جهانی در جشنواره «کمرا ایمیج»
- گفتگو با عادل تبریزی کارگردان «گیجگاه»/ سینمای ایران هیچ مراقبتی از هنرمندان واقعی خود نمیکند
- رهایی در اوهام/ نگاهی به فیلم «تفریق»
- راهیابی «سیزده سالگی» به جشنواره مورد تایید اسکار و بفتا
- «تفریق»؛ به علاوه باران
- «تفریق» مانی حقیقی قاچاق شد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
آخرین ها
- فراخوان چهاردهمین دورهی جوایز ایسفا منتشر شد
- جایزه نتپک به «گیج گاه» رسید
- حضور «باگ» در جایزه آکادمی دانشجویی اسکار
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- اعضای سومین دوره هیات مدیره صنف تماشاخانههای ایران مشخص شدند
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید