سینماسینما، رویا فتحاللهزاده
فیلم داستانی «آندرانیک» را میتوان تحت تاثیر پیشینه تحصیلی کارگردانش وامدار فلسفه و تئاتر دانست. دیالوگهای معنادار که دربردارنده سوالاتی فلسفی پیرامون مفاهیم مهم اخلاقی است، به فیلم شاکلهای فلسفی بخشیده است و لوکیشن محدود فیلم که خانه کشیش است، به همراه دیالوگهایی که به عنوان عامل اصلی پیشبرنده داستان بازگو میشوند، فضایی تئاترگونه را برای فیلم به وجود آورده است.
فیلم «آندرانیک» روایتگر برهمکُنش چهار کاراکتر فیلم یعنی پدر کشیش، دخترش سونیا، خدمتکارشان یوریک، مأمور نظمیه است که میکوشند در ارتباط با فردی به نام آندرانیک نقش خود را ایفا کنند. داستان فیلم در سال ۱۳۲۸ و در شهر ارومیه روی میدهد، اما در سیر و حرکت داستان به وقایع تاریخی دهه ۳۰ در ایران و جهان نیز نقبی زده میشود. پدر روحانی به حضورش در نهضت میرزا کوچک خان جنگلی (۱۲۹۳ تا ۱۳۰۰شمسی) و واقعه کشتار ارامنه به دست دولت عثمانی (۱۲۹۴ تا ۱۳۰۲شمسی) اشاره میکند. اشاره به این وقایع تنها نمیتواند با هدف یک یادآوری تاریخی صورت گرفته باشد، بلکه از این طریق به گونهای نامحسوس هویت ایرانی- ارمنی کاراکتر پدر نیز بازنمایانده میشود. در فیلم بیش از هر چیزی شخصیتپردازی پرداخت خوبی داشته است.
حسین مهکام در کارنامه هنریاش سابقه فیلمنامهنویسی آثاری چون «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» (به نویسندگی مشترک جلیلوند، زرنگار و مهکام) و «بیست» (به نویسندگی کاهانی و مهکام) را دارد که در حوزه فیلمنامهنویسی سینمای ایران آثار درخورِ توجهی به شمار میآیند. در فیلم کاراکترِ پدر، مردی است که حوادث مهم تاریخی و جنگ را به چشم خود دیده است و اکنون در شهر ارومیه در کنج عزلت روزگار میگذراند و عبادت میکند.
او در مورد آندرانیک، میان یک انتخاب دچار تردید میشود؛ شک و تردید بر سر این دوراهی که آیا برای نجات یک انسان جایز است شهادتِ دروغ دهیم؟ و سرانجام او مجبور میشود برای یک عمل انساندوستانه از جایگاه و منصب خود بگذرد و مردم از این پس او را مرد خدا خطاب نکنند. دخترش سونیا، زنی مومن، باسواد، علاقهمند به ادبیات و شیفته آندرانیک است. یوریک، خدمتکاری سالمند و باوفاست که البته شخصیتپردازی و بازیِ او پختگی و پرداخت لازم را ندارد. در مورد یوریک بهخوبی نمیتوان درک کرد که چرا مامور نظمیه در برابر جسارت و فریادهای او همواره سکوت و بردباری اختیار میکند، درحالیکه شکیبایی مامور نظمیه در مورد طعنهها و حتی سیلی سونیا با تمهیدات موجود در فیلمنامه قابل اغماض است. بدین صورت که مامور نظمیه در دیالوگهایش همواره به ستایش زیبایی و شخصیت سونیا میپردازد و همین شیفتگی حداقلی میتواند توجیهی برای انعطافپذیری او در برابر رفتارهای جسورانه سونیا تصور شود.
مامور نظمیه مردی نکتهسنج، زیرک و خوشمشرب است که بازیِ درخشان سعید چنگیزیان تاثیر بسیاری بر باورپذیری نقش او دارد. نکتهسنجی و مهارت کاراکتر مامور نظمیه در بازجویی غیرمستقیم یکی از جذابترین زاویههای شخصیتی او به شمار میآید. برای نمونه در یکی از سکانسها او به شیوه کارآگاههای ماهر حقیقت را از زبان یوریک بیرون میکشد. در سکانسی از فیلم یوریک در حال جمع کردن بشقابها از روی میز است. مامور نظمیه از یوریک در مورد این موضوع سوال میکند که هر شب برای چند نفر غذا میپزد؟ آنچه او میپرسد، از نوع سوالاتی است که به آنها سوالات دام (تله) گفته میشود و سرانجام یوریک بدون آنکه خودش متوجه شود، اعتراف میکند که نفر چهارمی (آندرانیک) نیز همراه آنها زندگی میکند. بااینحال آنچه مهارت فیلمنامهنویس را بیش از پیش مینمایاند، شخصیتپردازی آندرانیک است. مخاطب در سراسر فیلم آندرانیک را نمیبیند، ولی در عین حال او همواره حاضر است.
واقعیت این است که عدم حضور فیزیکی آندرانیک در سیر و حرکت فیلم بر این استراتژی فیلم تاثیری دوچندان میگذارد که از او شخصیتی افسانهای و شبهقدسی ایجاد کند. کاراکترها درباره او و شخصیتش سخن میگویند، بحث و جدل میکنند و برای آندرانیک خودشان و جایگاه و موقعیتشان را قربانی میکنند. همین مسائل کاراکتر آندرانیک را بیش از پیش به یک الگوی قهرمان افسانهای نزدیک میکند. از همان سکانسهای ابتدایی فیلم که دیالوگهایی میان پدر و مامور نظمیه درباره آندرانیک مبادله میشود، کاراکتر او بهتدریج در ذهن مخاطب تجسم مییابد. مخاطب در این فرایند کشف میکند که او شاعری جوان، مسیحی، صاحب مجله ادبی و یک مبارز با شخصیتی کاریزماتیک است و در عین حال از چهره و فیزیک او در ذهنش تصویری خلق میکند.
فیلم «آندرانیک» در سیر و حرکت آهسته و حسابشده در سکانس پایانی به نقطه اوج خود میرسد؛ آنجا که هر یک از کاراکترها نقش خود را در قبال او ادا کردهاند.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- درخواست حسین مهکام؛ «احمد به تنهایی» را قانونی تماشا کنید
- حسین مهکام : رخدادهای یک سال اخیر درباره اصغر فرهادی، به تمامی امر برنامه ریزی شده ای بوده است
- فیلمبرداری فیلم «احمد به تنهایی» به پایان رسید
- سیزدهمین جشنواره فیلم بلغارستان میزبان ۱۳ فیلم ایرانی
- هفتادوپنج دقیقه بیحسی/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- یادداشت وارده/ نمایشی از پوچی و بیتفاوتی در شبی پرحادثه/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- به مردنم نگاه نکن/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- سبک و لحنی خلاق و جدید/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- در نشست مطبوعاتی «بی حسی موضعی» در موزه سینما مطرح شد/ چراغ سینماها باید روشن باشد
- مهکام ما را با خودمان روبرو میکند/ طنز تلخی که ارزش دیدن دارد/ نگاهی به «بیحسی موضعی»
- محمدرضا اصلانی، فیلمسازی برای همه دورانها
- سینمای تجربی به عنوان فلسفه سینما
- موافقت شورای ساخت با سه فیلم نامه / کمال تبریزی «در کمال بیشعوری» را میسازد
- اگر مسیح جای من بود، چه می کرد؟/ نگاهی به فیلم «آندرانیک»
- کشیش و پلیس/ نگاهی به فیلم «آندرانیک»
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- ده جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان» ایرانی/آمریکایی
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند