سینماسینما، امین نصیری
سینمای آلفرد هیچکاک از همان ابتدا تا فیلمهای متاخرش همواره با تعلیق آمیخته بوده، تعلیقی که در دوران فیلمسازی هیچکاک با کیفیتهای گوناگونی ارائه شده و فراز و نشیبهایی داشته اما اساس تعریفی که او از تعلیق ارائه داده تحسین برانگیز است و کماکان مخاطبان سینما را میخکوب و مضطرب میکند؛ لذا کندوکاو در آن برای شیفتگان هیچکاک در جهت کشف و فهم سویهای از عناصر فرمال او ضروریست. پرندگان از برجستهترین آثار کارنامهی هیچکاک در زمینهی تعلیق است و روزنهی مناسبی برای ورود به تفکرات و جهان بصری این استادِ گرانقدر است و بخش مهمی از ارزشهای سینمایی او را آشکار میکند. سینمای هیچکاک در وهله اول سرگرم کننده است اما در همین قلمرو سرگرم کننده نیز میتوان رگههای هنر حقیقیِ سینما و همچنین هراسهای آدمی را در آن جستجو کرد. هیچکاک در «پرندگان» (۱۹۶۳) از نظر فضاسازی خارقالعاده عمل میکند و با نسبتی که بین شخصیت و محیط برقرار میکند در ساختن فضا و اتمسفری معین نیز موفق ظاهر میشود. اجزای گوناگون پرندگان آنقدر هموژن و یکدست است که به سختی میتوان خللی به آن وارد کرد و بین آنها نوعی اتحاد، تناسب و هارمونیِ بینظیر دیده میشود. عدهای شاید در حین تماشای پرندگان با سوالاتی از این دست مواجه شوند که: این پرندهها از کجا آمدهاند؟ به چه دلیل آمدهاند؟ انسان چه کرده که با هجوم کشنده این پرندگان مواجه شده؟ هیچکاک باهوشتر از آن است که به این سوالات مستقیما پاسخ دهد و مطمئنا پرندگان هم پاسخی نخواهند داد و تماشاگرانی که به دنبال پاسخ این سوالات هستند تا به انتها سرگشته خواهند ماند. پرندگان تنها تلنگری هستند برای انسانها، انسانهایی که باید حد و حدود خود را به یاد آورند و بر درماندگی خود آگاهی یابند و بدانند ممکن است روزی _مانندِ پرندهها در ابتدای فیلم_ در قفس گرفتار شوند. در ابتدای فیلم این انسانها هستند که بر پرندگان سلطه دارند اما در ادامه این سلطهگری دچار تغییراتی میشود و ما شاهدِ عجز انسانی در مقابله با پرندگانی هستیم که مانندِ کابوسی هولناک به انسانها یورش میبرند.
نوع پرداخت هیچکاک در این سکانس چنان کلاس درسی است که نکات فراوانی میتوان از آن آموخت. هیچکاک پله به پله تعلیق را ایجاد، و با کش دادنِ زمان برای مخاطب او را دچار دلهره میکند به مرور این دلهره را به اوج میساند و تشدیدش میکند. ملانی روی نیمکت مینشیند و هیچکاک یک نمای مدیوم از او میگیرد، در حالی که تماشاگر لحظهای یک کلاغ را میبیند که پشت سر او بر روی تکیهگاهی مینشیند. تعلیق آغاز میشود. این تنها نمایی است که ملانی و کلاغها در یک قاب دیده میشوند و تا لحظاتی بعد هیچکاک فقط برش میزند و ملانی و کلاغها را جداگانه نمایش میدهد تا با هر برش تشویش مخاطب افزایش پیدا کند. مخاطب از موضوع وحشتناکی باخبر شده که کاراکتر هنوز نمیداند. تعداد پرندگان پشت سر ملانی لحظه به لحظه بیشتر میشود و دوربین بعد از هر نمایی که از پرندگان میگیرد به ملانی نزدیکتر میشود تا تشویش تماشاگر را تقویت نماید. ملانی گاه مضطربانه به مدرسه نگاهی میکند (یک نوع بیقراریِ خفیف و جزئی در چهره او دیده میشود) و نماهایی که از او گرفته میشوند نسبت به پرندگان طولانیتر هستند و اینجاست که زمان شروع به کش آمدن میکند چون کاراکتر از خطر اطلاعی ندارد بلکه تماشاگر از آن آگاهی دارد و این فرایند ادامه مییابد تا بالاخره او یکی از کلاغها را میبیند و زمانی که مسیر پرواز آن را دنبال میکند متوجه خیل عظیمی از آنها میشود و برشی که سپس هیچکاک در نمای کلوزشات از چهرهی او نشان میدهد، چهرهای که ترسیده اما سعی میکند افسار خود را از دست ندهد. نکتهی دیگری که باید به آن اشاره کرد صدای سرود خواندن بچههاست که در ابتدا حتی دلپذیر بنظر میرسد اما در ادامه افزون بر اینکه به خطری که بچهها را تهدید میکند اشاره دارد، به خدمت جهان اثر هم در میآید و با اختلاط آن با تصویر کارکرد حسیاش دگرگون میشود و در راستای اجرایی کردن تعلیق هیچکاکی عمل میکند و صحنه را نیرو میبخشد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- با «بیگانگان در قطار»؛ دیوید فینچر فیلم هیچکاک را بازسازی میکند
- «یک میخ و چند کت» در مستندات یکشنبه و نسخه مرمت شده «دردسر هَری» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- «پرندگان» هیچکاک در نمایش خانگی به مناسبت گرامیداشت ششمین دهه ساخت فیلم
- «سرگرمی آدمکش» هیچکاک ترجمه و منتشر شد
- از همه عجایب، تعجب نکنید!/ درباره انتخاب صد فیلم برتر تاریخ سینما از سوی مجله سایت اند ساند
- گوهرهایی ناب که جایی در سینمای محبوب فرهادی نداشتند/ درباره انتخابهای آقای کارگردان در ویدئو کلوب «جی ام»
- صدای سنج / چرا هیچکاک باید «مردی که زیاد میدانست» را از نو میساخت
- زمانی که دست سرنوشت به در میکوبد تا کابوس را به بیداری آورد
- برشهای کوتاه/ در ستایش Long Take
- من خود سورئالیسم هستم/ درباره سالوادور دالی
- سکانس طلایی/ طناب
- سکانس طلایی/ ام را به نشانه قتل بگیر
- انتشار نسخه ویژه نابینایان فیلم «پرندگان» هیچکاک با صدای پانتهآ پناهیها + تیزر
- برشهای کوتاه/ پلانهایی از «ربهکا» هیچکاک در برابر مینی سریال «ربهکا» اوبراین
- برشهای کوتاه/ صحبتهای آلفرد هیچکاک درباره اهمیت تصویر در سینما
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
آخرین ها
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان»
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی