سینماسینما، زهرا مشتاق:
در کلاسهای فیلمنامهنویسی بهروز افخمی گفته میشد در جهان هیچ قصه ناگفتهای وجود ندارد. مهم آن است که این قصههای دوباره چگونه تعریف شود.
«برگ جان» یکی از همین قصههای تکراری است. بی هیچ خلاقیتی در بازتعریف روایت. در سادهترین بیان ممکن فیلم شوری در دل نمیاندازد و نفست را در هیچ کجای فیلم در سینه حبس نمیکند. نه قصه تازه است و نه روایت. فیلم چند عکس قشنگ دارد. مثل مردی که در پهنای دشت و بر خطی عمود بر زمین خوابیده است. برداشت زعفران در شب. چیدمان زیبای گلهای زعفران بر پارچهای سفید. نمای نخریسی زن روستایی. تصویر حیاط و باغچه و درخت زیبای انار و تصاویری از این دست. اما یک فیلم تنها با عکسهای قشنگ ساخته نمیشود. اگر قرار به دیدن تصاویر زیبا بود، به جای تماشای فیلم، مخاطب راهی یک گالری عکاسی میشد. وقتی میگوییم فیلم، از گونهای مشخص از هنر صحبت میشود که برگرفته از مجموعهای عناصر است که حاصل نهایی آن تبدیل به فیلم میشود. چه داستانی و چه مستند. و باید پذیرفت هر شاخه از فیلم با الزامات خاص خود تعریف میشود و شکل میگیرد. درست مثل نوع صدادهی حنجره یک خواننده است. از یک خواننده تنورخوان در اپرا نمیتوان انتظار داشت پاپ بخواند. یا نمیتوانیم از خواننده پاپ تقاضای خواندن تصانیف سنتی داشته باشیم. بعضی سوژهها در روایتی مستند، به شکل درستتری روایت میشوند. همچنانکه برای مثال یک سوژه فانتزی در قالب انیمیشن زیباتر و باورپذیرتر ارائه میشود.
«برگ جان» خردهروایتهای جامانده از یک قصه مستند درباره زعفران است. تکههایی که به شکل خیلی مشخص، فیلمساز علاقهمند به بیان آن بوده است. بخشهایی که به هر دلیل امکان گنجانیدن آن در آن فیلم مستند مهیا نشده است. دلایلی که میتواند از گونهگونی دو فرهنگ متفاوت نشئت گرفته باشد. تفاوتهایی که گاه حتی به تعارض نزدیک شده است. درست مثل پلان آغازین «برگ جان»؛ آنجا که پیرمرد روستایی برای چندمین بار در پلانی که معلوم است بارها تکرار شده است، به دست و پای خر خود پارچهای میبندد تا حتی غباری از زمین همسایه کناری با خود نبرد. یا جایی که پیرمرد روستایی با غیظ میگوید تو از زمستان هم بیرحمتری. پیرمرد روستایی نمیتواند قبول کند که چگونه ممکن است کسی به بریدن یک درخت زنده رضایت دهد. آن هم برای یک چیزی که دروغ است. برای تبدیل کردن واقعیت به دروغ. برای همین است که با خشم میگوید این چه شغل مزخرفی است که شما دارید. همه کارتان قلابی است. خانه ویران در فیلم درست شده است. حوض بیآب در فیلم تبدیل به باغچهای زیبا شده است. درخت انار بریده شده و تا چند روز دیگر خشک خواهد شد. چرخ نخریسی و مستطیل پرآب و همه چیزهای دیگر بعد از فیلم از بین میرود و از یک هستی دروغین به ذات فناشده خود برمیگردند و همین است که مرد روستایی را از درک این اندازه از دروغ ناتوان و عصبانی میکند. «برگ جان» بازمانده از یک مستندی است که نتوانسته این چیزها را در درون خود جای دهد و فیلمساز گویا خود را موظف به بیان این تکهها میداند. درست مثل کسانی که انگار در فیلم کوتاهی که از یک موضوع ساختهاند، مجالی برای گفتن همه چیز پیدا نکردهاند. و حال همان موضوع را در قالب یک داستان بلند دوبارهگویی میکنند.
قصه، داستان تازهای برای روایت ندارد. یک گروه فیلمساز که در جایی مشغول ساخت فیلم است و بیرون و درون صحنه در هم تنیده میشود. روایتی هزار بار دیدهشده که هیچ انگیزهای برای تماشای مجدد برنمیانگیزد. یا رابطه زن و مرد جداشده از هم. یا تلاش برای خریدن یک آپارتمان و تصمیم برای فروختن آن.
«برگ جان» شاید این یادآوری مهم باشد که بعضی در روایت مستند، استادانهتر عمل میکنند. همچنانکه هر داستانیسازی توان روایت گونه مستند را نیز ندارد. گرچه باید تاکید کرد برخی واقعا یک استثنا هستند.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- نمایش فیلم «چیغ» در نشست ماهانهی «مستندهای ایرانشناسی»
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- پرسش بیپاسخ چهل ساله سینمای ایران
- دریغا و درد/ در سوگ کیومرث پوراحمد
- ابراهیم مختاری اظهارات محمدعلی نجفی را اصلاح کرد
- «برگ جان» بهترین فیلم شانزدهمین جشنواره توسعه سبز شد
- نمایش چهار فیلم از ابراهیم مختاری در فرانسه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست