سینماسینما، حمیدرضا گرشاسبی:
ذهنمان را باز میکنیم به سینمای نوین ایران و بهسرعت یاد میآوریم که سهراب شهیدثالث از آن دست سینماسازانی است که در سکوهای نخست این نوع از سینما قرار میگیرد و مرتبتی بالا دارد؛ مردی جریانساز و حرکتدهنده خط و خطوطی در سینمایی ساکن و یکشکل. مرتبهای که با لجبازی ـ از نوع سازندهاش ـ و سماجت به دست میآید. به نظر میرسد نیتی که پشت خواستههای سهراب از ساخت سینمایی متفاوت بوده، آنچنان قوی بوده که پشت کردنهای دیگران به او و عدم حمایتهایشان نمیتوانسته خللی در عملی کردن آن نیت داشته باشد. به شهادت فیلمی که پیش رویمان داریم ـ «سفر سهراب»، ساخته امید عبدالهی ـ سهراب شهیدثالث، یا آنجور که خودش پای نامههایش امضا میکند، سهراب شهیدی، آدمِ جانسختی بوده که اتفاقا بخش زیادی از زندگیاش در بیماری و ضعف بدنی گذشته است. و این از آن کنایههای عجیب روزگار است که فردی با ضعف جسمانی و صرفا بر پایه عزمی استوار و نیتی فعالانه، در کورهراهی تاریک، عصا عصا میزند و جلو میرود. از آن دست نیتهایی که سهراب شهیدثالث برای ساختن سینمای متفاوت داشته، دیگرانِ زیادی هم داشتهاند، اما صرفا این نیتها به شکل نیتی ذهنی باقی ماندهاند و نه فقط به فعل درنیامدهاند، که با گذشت زمان، حتی در سینمایی که بوده، ترکیب شده و در آن سینما مستحیل شدهاند.
در سهراب شهیدثالث، از همان جوانی، هراس مرگ زودرس رشد داشته، آنچنانکه وقتی که میرود نیز عمر زیادی نکرده است. اما این عمر در عرصه فیلمسازی عمرِ پرباری بوده است. سهراب شهیدثالث در ایران فقط دو فیلم میسازد. البته دارم فیلمهای کوتاهش را و فیلمِ نیمهساختهاش را از کارنامهاش منها میکنم، اما با این کوتاه بودن دوره فیلمسازی او در ایران، بنای سینمایی را میگذارد که بعدها بسیاری بر شانههای او پا میگذارند و بالا میروند. اصلا سینمای تجربی به شکل درستش با او شروع میشود. سینمای ضدداستان و پرهیز از داستانگویی را با سینمای سهراب، به تماشا مینشینیم. پیش از او هیچکس نبوده که این اندازه از نهایتِ یک چیز ـ اینجا حذف داستان ـ پیش برود. جسارت او و بیزاریاش از سینمای زمانه خود، او را بهشدت از همدورههایش جدا میکند. از فیلم «سفر سهراب» و شخصیتی که از او بیرون میریزد، میشود فهمید که او تا چه اندازه بیرغبت بوده از شنیدن و دانستنِ نظراتی که دیگران درباره فیلمهایش داشتهاند. هم از اینروست که بهدقت و نهایت، همان کاری را کرده است که دلش میخواسته انجام دهد. از این جهت او فیلمساز کاملا خوشبختی بوده که چیزی جلودارش نبوده است.
فیلم «سفر سهراب» فیلم جمعوجور و سادهای است. مثل یک پایاننامه دانشجویی میماند. تقریبا همه چیز را ساده برگزار میکند. و بیشتر مثل نقد و تحلیل سینمای سهراب است به کمک تصویر و نه با خودکار بر کاغذ. اگرچه همان کاغذ و خودکارها بودهاند که مواد اولیه فیلم را شکل دادهاند. از طرفی دیگر، انتخاب راوی دوم شخص برای پیشبرد فیلم، درست به نظر نمیرسد. فیلمساز با سهراب حرف میزند و او را مورد خطاب قرار میدهد و مشکل همینجاست که چیزهایی را به سهراب میگوید که او خود از همه آنها خبر دارد. واگویههای فیلمساز با سهراب، مرور بخشهایی از زندگی سهراب است، صرفا با بیانِ دوم شخص. اینها چیزهایی هستند که خودِ سهراب زندگیشان کرده است.
منبع: ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- خانه هنرمندان ایران میزبان «سرزمین خیالی من» میشود/ اعتراضاتی که با بلیت مترو کلید خورد
- خاطرههای خبری؛ ماهی که پشت ابر پنهان نمیماند/ به بهانه نمایش «لایههای دروغ» در جشنواره
- سهراب شهیدثالث؛ فیلمسازی که در برابر سینمای مبتذل سازشناپذیر بود
- اکران «پنهان» و «برندگان» در سینماهای هنروتجربه + تیزر
- فیلمسازی با دغدغههای انسانی
- مدخلنویسی یا گزارشنویسی؟ مساله این است/ نگاهی گذرا بر کتاب «راهنمای فیلم سینمای ایران»
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش سوم
- کودکانی که کودکی نمیکنند
- خبرهایی از فیلم «سهراب شهید ثالث» به کارگردانی مرتضی فرشباف
- همسفر کوچههای عشق/ یادداشت جواد طوسی درباره خسرو سینایی
- بازتاب بازنشر گفتگوی مجله فردوسی با سهراب شهید ثالث در سینماسینما / یادداشت محمد حقیقت
- بازخوانی گفتگوی مجله فردوسی با سهراب شهید ثالث
- مستند «سهراب شهید ثالث: دور از خانه»
- برشهای کوتاه/ ویدئوی بخشهایی از مصاحبه بهرام بیضایی درباره مهاجرت، شهیدثالث و پروژههایش
- انگار همهی زندگی کابوسی باشد میانهی خوابی شبانه/ سینماگران اصیل ایرانی؛ بخش هفتم، سهراب شهید ثالث
نظر شما
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
آخرین ها
- جایزه نتپک به «گیج گاه» رسید
- حضور «باگ» در جایزه آکادمی دانشجویی اسکار
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- اعضای سومین دوره هیات مدیره صنف تماشاخانههای ایران مشخص شدند
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید
- پولاد کیمیایی برای «گالیله» میخواند