سینماسینما، عباس اقلامی
احتمال لو رفتن بخشهایی از داستان وجود دارد
جعفر پناهی در تازهترین ساختهاش “خرس نیست”، روایت اصلی را به ساختن فیلمی توسط خودش دربارهی زندگی یک زوج مهاجر اختصاص داده است. اما هر چه داستان جلو میرود با داستانهای جدیدی کنار این خط اصلی مواجه میشویم که هر کدام در دقایقی از فیلم دست بالا را در روایتگری میگیرد و فیلم را پیش میبرد. دست به دست شدنی که با ریتمی مناسب و به اندازه اتفاق میافتد و گسستی در تماشا را باعث نمیشود و نقطهی قوت فیلم هم از جمله در همراه ساختن تماشاگر و داستانگویی درست است. هر چند جنس روایتگریاش جاهایی به مستند تنه بزند.
“خرس نیست” را پناهی روی خط مرزی ساخته تا مرز را محور اصلی بیان داستان فیلم کند. مرزی که فیلمساز روی آن ایستاده اما نمیتواند از آن بگذرد. این نتوانستن که شاید روزی اجباری بر او بوده، حالا دیگر خودخواسته شده و آنجا هم که میتواند از مرز گذر کند پا پس میکشد و میماند. ماندنی که کارش را و حرفهاش را سختتر هم میکند اما او میماند تا با همین سختی فیلم بسازد! انگار این سو که باشد تجسم و عینیت بیشتری میتواند به واقعیت رویدادها بدهد.
از دل تماشای این فیلم جعفر پناهی میشود گذری ذهنی هم داشت به “جاده خاکی”؛ فیلم تحسین شدهی “پناه پناهی”؛ پسرش. فیلمی دربارهی مهاجرت و گذر از مرز و آنجا هم جدال ماندن و رفتن. اجبار به رفتن و اجبار به ماندن. در روایت پناهی پسر، دست بالا را رفتن است که دارد. در روایت پناهی پدر اما، هم میتوان با آنکه رفت و هم با آنکه ماند، همداستان شد.
اما یک چیز در هر دو فیلم صراحت دارد. رفتن و ماندن انتخابیست، و انتخابی باید باشد، برای خویشتن خویش را حفظ کردن و خود بودن و انتخابی که ارتباط مستقیم داشته باشد با خواستن و نه کنشی از سر اجبار.
گذر از مرز در روایت جعفر پناهی همزمان کاریست هم آسان و هم سخت. پناهی حتی اتاق محل اقامت خود را از ابتدا اتاقی با دو در انتخاب کرده که هر بار از دری وارد و از در دیگرش خارج میشود. گذری آسان مانند شبی که به آسانی میتوانست از روی نوار مرزی بگذرد اما نرفتن را انتخاب کرد. به همین راحتی! اما برای همه کاراکترهایش این گذر یکسان نبود. جایی از فیلم زارا، خسته از سالها تعلیق و انتظار برای یک زندگی معمولی در جایی که بالاخره خانهاش شود، در صحنهای که برخلاف میلش به خاطر عدم همراهی بختیار، با پاسپورت جعلی در آستانهی رفتن و گذشتن از یک مرز تازه است، خطاب به پناهی کارگردان میگوید: اگر رفتن به همین راحتی بود، پس چرا آنقدر مشکلات داشت؟!
همین کشمکش، همین تعلیق، همین خستگی و انتظار است که نه فقط زارا که بختیار و گزل و سولدوز را هم دچار خود کرده است در یافتن قرار و یافتن آنجا که خانه باشد، که امن باشد.
پناهی در روایتهای چندگانه و در هم تنیدهی خود در دقایقی از سینمای قصهگو دور میشود و فیلم را به روایتی مستند از زندگی جوانان پرابلماتیک فیلمش نزدیک میکند. و در این چندگانگی هدفمند است که برای پایان، باز میگردد به جعفرپناهی، فیلمسازی که از نوار مرزی رد نشد و ماند. اما فشارها زیاد شده و پناهی باید روستا را ترک کند. در اوج فشارهای بیرونی و اصرار قنبر به اینکه از روستا برود و نماند، فیلمساز با صحنهی افتادن سولدوز و گزل در رودخانه با پیکرهایی خونین مواجه میشود و با نگاهی زیرچشمی از این صحنه رد میشود.
اما فیلمسازی که ماند تا تجسم عینی ببخشد به واقعیت زندگی زاراها، آیا از واقعیت زندگی این زوج مهاجر رد میشود؟! صدای ترمز دستی ماشین پناهی شاید بتواند پاسخ این سوال را به تماشاگر بدهد.
![](/wp-content/themes/cinemacinema/img/tel.gif)
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اختصاصی سینماسینما/ جعفر پناهی میهمان ویژه جشنواره فیلم زردآلوی طلایی ارمنستان
- ۲۰ فیلم برتر تاریخ جشنواره ونیز معرفی شدند/ «دایره» در رتبه شانزدهم
- نمایش فیلمهای هشت سینماگر ایرانی در جشنواره ملبورن
- جایی که ترس نیست/ نگاهی به فیلم «خرس نیست»
- نسخه ویژه نابینایان «بادکنک سفید» با صدای گلاره عباسی منتشر میشود
- «مرز بیپایان» از جشنواره رتردام جایزه گرفت
- جعفر پناهی به قید وثیقه از زندان آزاد شد
- چرا جعفر پناهی اعتصاب غذا کرد/ یادداشت مهدی کوهیان، حقوقدان
- شش فیلم ایرانی در جشنواره موزه هنر هیوستون
- درخواست خانه سینما از قوه قضاییه/ جعفر پناهی را آزاد کنید
- ۳۰۱ فیلم بلند واجد شرایط اسکار شدند/ «خرس نیست» پناهی در لیست
- آمار تماشاگران «تا فردا» و «خرس نیست» در سینماهای فرانسه
- سینماسینما/ گزارشی از ششمین روز جشنواره فیلم تورنتو/ از کارتل قانونی مواد مخدر تا چیپ در مغز
- پیام تبریک کانون کارگردانان سینمای ایران به جعفر پناهی و هومن سیدی/ پیگیری برای آزادی کارگردانان زندانی
- سینماسینما/ یادداشت محمد حقیقت از ونیز/ «خرس نیست»، یک فیلم در فیلم
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود