سینماسینما، نغمه خدابخش
آبادان یازده ۶۰ از معدود فیلم هاییست که شخصیت زن قصه را قدرتمند نشان میدهد. آبادان… فیلم دفاع مقدسی است یادآور روزهای جنگ است از فداکاریهای کارکنان رادیو آبادان در روزهای نخست جنگ میگوید و ادعایی برای قهرمان پروری ندارد اما دختر آبادانی یک قهرمان است قهرمانی که پا به پای مردان شهرش هر کار سخت و مردانه ای را در دفاع از شهری که در آستانه اشغال دشمن است انجام میدهد. دختر دل نازکی که از تهران به هوای بردن نامزد خود آمده هم یک قهرمان است. او در کنار نامزدش میماند و برای دفاع مقابل دشمن تلاش میکند.
«بی صدا حلزون» روایتگر تلاش مادری کم شنواست که عزم خود را جزم کرده تا عمل کاشت حلزون برای فرزند ناشنوایش انجام شود. آرام و منطقی و قدرتمند پیش میرود در مقابل همسر سابقش که مخالف جراحی است می ایستد تا فرزندش صدای زندگی را بشنود. او نماد یک زن و مادر قدرتمند است.
دغدغه دو فیلم یاد شده صرفا زن و پرداختن به او در جامعه نیست اما از آنان قهرمان میسازد درست برعکس فیلم عامه پسند که بر اساس ادعای کارگردانش سومین سه گانه ایست که زن و قدرت او را به تصویر میکشد. سهیل بیرقی در دو فیلم «من» و «عرق سرد» توانایی زنان قصه خود را به نمایش میگذارد اما در «عامه پسند» او را تحقیر میکند. فیلم روایت زندگی یک زن در دهه ششم زندگیست که تصمیم گرفته بخاطر مشکلاتی که داشته از همسرش جدا شده و بدون آنکه حرفه ای داشته باشد روی پای خود بایستد. زنی که میخواهد بر خلاف قوانین جامعه عمل کرده و ساختارشکنی کند و امیدوار است موفق و سربلند میشود. تا اینجای داستان میتواند قابل قبول باشد و یک پرسوناژ از زنی قدرتمند و بااراده را به تصویر کشد اما این زن با حدود سی سال زندگی مشترک ناشیانه و غیرمنطقی عمل میکند او به پسر جوان اعتماد کرده و در دنیای فانتزی او که شنا کردن خلاف رودخانه ای بنام جامعه است غرق میشود. افسار زندگی اش را بدست جوانی میسپارد که مشخص نیست کیست و از کجا آمده حتی معلوم نمیشود که آیا زن عاشق او شده و پسر معشوق اوست یا اینکه پسر همجنسگراست و صرفا شریک کاری او به حساب می آید. زن به ظاهر قدرتمند قصه در انتها فریب خورده جوان بی هویت میشود و شکست خورده و ناکام میماند. از طرف دیگر زن جوان قصه هم به لحاظ شخصیت پردازی بلاتکلیف است. معلوم نیست دلسوز و همراه زن میانسال است یا دشمن او. در ابتدای قصه او را زنی قدرتمند میبینیم که امور زندگی را بطور کامل در دست گرفته، کاسبی خوبی راه انداخته، در بازار اعتبار دارد و حرفش سند است از طرف دیگر برای آن زن که او را خاله مینامد شایعه سازی میکند و آخر سر آنچه او ساخته را تصاحب میکند. عامه پسند فیلمی ضد زن است که تا جای ممکن شخصیت زنان قصه خود را تخریب میکند و تصویری ناخوشایند از بی عقلی و فریبکاری زن به جا میگذارد.
در «قصیده گاو سفید» قرار است شخصیت زن قصه با چالشی بزرگ روبرو شود. شوهرش با حکم و شهادت اشتباه قصاص شده و او باید بدنبال احقاق حق خود باشد و با شکایت از قاضی پرونده اعاده حیثیت کند. او با داشتن یک دختر ناشنوا مقابل عقاید و رسوم خانواده همسرش می ایستد و زندگی سخت را به ارتباط با آنها و همسر برادر شوهر شدن، ترجیح میدهد اما در روزهای سخت نیاز به تکیه گاه دارد و احساس او را درگیر میکند تا جایی که برای ارتباط با مرد مهربان قصه پیشقدم میشود! زنی که در ابتدا قرار بود خودساخته و قدرتمند باشد از جایی منفعل شده و درگیر احساسات میشود.
در «روز بلوا» زن قصه که ظاهرا رابطه عاشقانه ای با همسرش دارد و به فکر ظاهری بهتر و جوانتر برای اوست، حتی خرید بهترین تلفن همراه، در انتهای قصه مشخص میشود تحت نظارت پدرش و با همکاری با برادر شوهر خود در مسائل کاری زد و بندهایی پنهان از شوهرش داشته که باعث به وجود آمدن مشکلات عمده در زندگیشان و از بین رفتن آبرو و حیثیت اجتماعی همسرش شده است.
«دو زیست» اما حکایت دختری درمانده و بی پناه است که در یک رابطه ناجوانمردانه باردار شده و در صدد سقط جنین است.جوان قصه بر حسب مردانگی به او پناه میدهد صیغه اش میکند تا بصورت قانونی بتواند بچه اش را سقط کند امنیت او را تضمین میکند اما آخر سر دختر با دوست و هم خانه پسر فرار کرده و تصویر دختری فریبکار را به جا میگذارد! دختر دیگر قصه هم بر خلاف آنچه قرار بود زرنگ و باهوش باشد، نیست.ساده لوحی و حماقت این شخصیت آنجا مشخص میشود که مدتهاست امید به وصال قهرمان قصه بسته آنهم به این دلیل که یکبار از موهایش تعریف کرده!
فداکاری اغراق آمیز یک زن در «مغز استخوان» به عنوان یک مادر باعث بر هم ریختن بسیاری از قواعد میشود مادری که برای نجات فرزند خود از بیماری سرطان حاضر است هر کاری بکند، هر کاری! حتی جدا شدن از همسر فعلی که رابطه ای عاشقانه دارند و ازدواج مجدد و موقت با همسر قبلی که حکم اعدامش صادر شده صرفا بخاطر بچه دار شدن از او و استفاده از بند ناف جنین برای درمان بچه سرطانی اش. بحثی در فداکاری بی شائبه مادرانه نیست مسئله اصلی این است که هیچ زنی تحت هیچ شرایطی، حتی نجات فرزند، حاضر به همبستری با مردی نیست که یکبار برای همیشه از او گذشته. اگر قرار بود باردار شدن زن از طریق لقاح مصنوعی و عمل آی وی اف انجام شود قابل قبول بود ضربه اصلی آنجا به شخصیت زن زده میشود که همسر سابق خواسته زن را رد کرده و حاضر به همبستری با او نیست در نتیجه شخصیت زن تحقیر میشود و جایی قرار میگیرد که ابتدای قصه ایستاده است با این تفاوت که دیگر همسر مهربان و فداکارش در کنارش نیست.
این نمونهها از نمایش شخصیت زن در فیلمها اگر زن کُشی نیست پس چیست؟
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- یا در اوج یا سوار بر موج/ بررسی حواشی نقدهای “روز صفر”
- قانون هست، اما نیست/ نگاهی به جایگاه قانون در فیلمهای جشنواره سیوهشتم فجر
- مروری بر سیوهشتمین جشنواره فیلم فجر/ تنوع در ژانر؛ ضعف در فیلمنامه
- اسلوب غلط از درک واقعیت عاجز است/ درباره داوری فیلم
- نمایه/ جشنواره و حاشیه و دامها!
- نگاهی به بهترین های جشنواره/ پیروزی جوانها بر پیشکسوتها!
- من از «از دست دادن» میآیم وطنم/ نگاهی به فیلم «روز صفر»
- یورش سنگین برنامه هفت علیه جشنواره فیلم فجر + ویدئو
- آن سه کام حبس لعنتی/ نگاهی به فیلم سه کام حبس
- نگاهی به فیلم عنکبوت/ همه چیز در سطح
- گفتوگو با مجید مجیدی/ نباید فضا را خشن کنیم
- ای کاش قضاوتی در کار بود/ یادداشتی درباره «قصیده گاو سفید»
- گرمتر بتاب/ یادداشتی درباره «خورشید» مجید مجیدی
- چرا این همه خشم؟! به بهانه میزهای مستطیل شکل جشنواره فجر
- بیمها و امیدها
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش
- رونمایی از پوستر انیمیشن «شنگول و منگول» در آستانه اکران