پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، مهگان فرهنگ 

فیلم چکمه ساخته محمدعلی طالبی، بر اساس داستان چکمه اثر هوشنگ مرادی کرمانی و محصول ۱۳۷۱ است. چکمه از آن دسته فیلم هایی است که نشان داده فیلمساز دنیای کودکان را می شناسد. از آن اقتباس‌های خوب در طول تاریخ سینما که ثابت کرده یک اقتباس خوب به فیلمساز و فیلمش قدرت بیشتری می دهد. فیلمسازی که از یک داستان و فیلمنامه خوب استفاده کند، نتیجه خوب هم خواهد گرفت.

در داستان و فیلم چکمه حضور شخصیت ها اتفاقی نیست و همه به خوبی و درستی سر جای خود قرار می گیرند. فیلمی با اصول کلاسیک سینما و روایتی موفق که به دنیای کودکی می پردازد. پرداخت به داستان و جزئیات، که در فیلم به خوبی درآمده و این به تاثیر گذاری فیلم کمک می‌کند.

اقتباس یا adaptation به مفهوم انتقال از ادبیات به سینماست، که شامل مباحث و رویکردهای مختلفی است. مهمترین مساله در یک اثر اقتباسی انتخاب داستانی مناسب برای اقتباس و تبدیل آن به فیلم است. 

استفاده از داستان های کوتاه در آثار سینمایی نیاز به حوادث، شخصیت ها و موقعیت هایی دارد که می تواند یک اثر را به اثری موفق و یا ناموفق تبدیل کند. مهمترین اتفاق در فیلم چکمه همکاری و تعامل نویسنده داستان هوشنگ مرادی کرمانی با محمدعلی طالبی است.

کار برای کودکان (چه درباره آنها چه برای آنها)  در همه عرصه ها همیشه باید با وسواس بیشتری همراه باشد، تلاش جهت ایجاد ارتباط با کودکان و نوجوانان و جهان اطراف آنها همیشه باید با دوراندیشی، آگاهی لازم، اطلاعات درباره ویژگی های رفتاری گروه های مختلف سنّی کودکان و نوجوانان باشد. 

گاه برخی از مفاهیم واقعی برای جهان کودکان آزاردهنده است و یا کاربرد برخی از صحنه ها به بهانه ی ایجاد هیجان و حرکت، به ویژه در فیلم بسیار خطرناک است. به همین دلیل شناخت دقیق از خلق و خوی کودکان درمقاطع سنّی مختلف و انواع  رشد آنها که شامل رشد عقلانی و جسمانی و… است می تواند به تولید فیلم  مناسب  بیانجامد.

چکمه از آن فیلم هایی است که موفقیت و ماندگاری خود را حفظ کرده است. اگرچه با بیان واقع گرایانه به بررسی قصه اش می پردازد، اما در بیان حالات کودکی و جهان کودکانه بسیار موفق است. فیلم می تواند از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار بگیرد. روابط اجتماعی، دنیای کودکانه، بازی کودکان، داستان، روایت و از همه مهمتر بازنمایی اجتماع خودش. به عبارتی با  فضای ایده‌آلیستی‌اش ما را با زندگی روزمره روبرو می کند.

فیلم کاملا راحت پیش می رود. مخاطب همراهش می شود و همراه با قهرمان ها پیش می رود. بازیگران فیلم (بازیگران کودک) به خوبی انتخاب شده اند و به خوبی از پس کار خود بر آمده اند. با دیدن فیلم گویی ما شاهد یک رویداد واقعی در زندگی روزمره خود هستیم. سمانه جعفرجلالی که نقش سمانه را به خوبی بازی می کند. او با این نقش تبدیل به یکی از چهره های دوست داشتنی در سینمای کودک ایران شد و دراین نقش بسیاردرخشید. این انتخاب هوشمندانه یکی دیگر از دلایلی است  که مخاطب تا پایان با فیلم همراه می‌شود.

محمدعلی طالبی  کارگردان موفقی در سینمای کودکان و نوجوانان ایران است که در دهۀ ۶۰ با ساخت فیلم‌هایی چون «شهر موش‌ها» در حوزه کودک به سینمای ایران وارد شد. 

او با فیلم های چکمه، تیک‌تاک و کیسۀ برنج به موفقیت‌های بین‌المللی دست یافت. او در گروه فیلمسازانی است که اولین تجربه‌هایش را از فضاهای کتابخانه ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گرفته است و از تاثیرفضاهای کانون به ویژه تجربیات فیلمسازی‌اش بسیار می گوید. او فیلم پایان رویاها را در سال ۱۳۹۵ برای کانون ساخته است. 

موسیقی فیلم چکمه را محمدرضا علیقلی ساخته است و تدوین آن را حسن حسندوست انجام داده است که هر دو کارهای شاخصی در کارنامه خودشان دارند.

چکمه  توانست جوایزداخلی و بین‌المللی خوبی را به خود اختصاص دهد از جمله:

– جایزه گلدن گیت (بهترین فیلم) در بخش مسابقه سی و هفتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم سانفرانسیسکو 

– جایزه فیل نقره‌ای بهترین کارگردانی در بخش مسابقه هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان هند 

– جایزه بهترین فیلم منتخب تماشاگران در جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان وین در اتریش 

– پروانه زرین بهترین فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان ایران. 

چکمه را می توان یکی از نمونه های خوب اقتباس در سینمای کودک و نوجوان ایران به شمار آورد. چیزی که می تواند بیشتر اتفاق بیفتد و سینمای کودک و نوجوان ایران به آن نیاز دارد. همانطور که گفته شد اقتباس از موارد بسیار پر اهمیت در تاریخ سینماست. 

جیمز دادلی اندرو James Dudley Andrew نظریه پرداز فیلم آمریکایی در مقاله «بنیان اقتباس» که زمینه ساز بحث های تئوری مهم در زمینه اقتباس شد،  به این موضوع می پردازد که ساخت فیلم از روی متن اولیه در واقع به قدمت خود دستگاه سینماتوگراف است و بیش از نیمی از فیلم های پرفروش دنیا اقتباس از متون ادبی برجسته و مهم بوده اند.

شاید به همین دلیل است که اقتباس هایی که در سینمای ایران از آثار هوشنگ مرادی کرمانی شده است، در زمره ی اقتباس های خوب و دلنشین است و فیلم چکمه نیز از این جریان جدا نیست.

منبع:

• لوته، یاکوب. ۱۳۸۶٫ مقدمه ای بر روایت در ادبیات و سینما . ترجمه امید نیک فرجام .مینوی خرد. تهران.