سینماسینما، فریبا اشوئی
زهره مشیری زنی تنها است که گرفتار مشکلات زندگی شده است. همه چیز برعلیه اوست و او یک تنه با تمام تهدیدهای دنیای اطرافش می جنگد. این نمای بیرونی درام دشمنان است. اماپی رنگ اصلی داستان دشمنان به چالش عشق، محبت و احترام درون خانواده و در تعقیبش جامعه پرداخته و از اثرات فاجعه بار این اتفاق سخن گفته است. دشمنان عنوانی است دوسویه برای انسان های منزوی و تنهایی که در دو جبهه خودی وغیر خودی با دشمنانِ زاده توهمات خویش درگیرمی شوند. انزوا، اعتیاد، مهاجرت، خیانت، تهمت، نادیده گرفتن حریم شخصی افراد و… از جمله پی رنگ های فرعی روایت زندگی زهرهِ دشمنان است.
اما کاراکتر زهره که روایت حول محور زندگی او می چرخد جایی میان تیپ و شخصیت رها شده است. نه بطور کامل تیپ است (چون نمونه آشنا و ملموسی در اجتماع ندارد) و نه بطورکامل شخصیت. داستان زندگی او داستان زندگی یک کیس روانی مازوخیسم است که نگارنده فیلمنامه تنها به ارائه نشانه هایی از این بیماری بسنده کرده است. از عوامل ایجاد بیماری و چرایی رابطه معیوب زهره با خانواده و همسایگان و بالعکس، سخنی مطرح نیست. پسر معتاد، شوهر فراری مادر غرغرو و بالاخره دختر بدنام از کجای قصه زندگی زهره به این حال درآمده اند.(بعید است که همه بواسطه گربه بازی زهره باشد!) همین ماندن در سطح نویسنده است که دست کارگردان را در نزدیک شدن به لایه های پنهان شخصیت زهره و بررسی علل و عوامل طرد او بسته است. زهره ِ دشمنان در واقع از خلاء کمبود یا نبود محبت، دچار یک مازوخیسم فیزیولوژیک (خود آزاری) است. حالت هایی در او سبب شده تا اساسا از احساس درد و رنج، لذت ببرد و بدن خود را با اشتیاق در معرض زجر و درد و عذاب قرار دهد. برای او، درد مفهوم خود را از دست داده و حتی در مواردی این زجر برایش لذت بخش و شعف انگیز نیز می شود. درام دشمنان از دو پرده کلی شکل گرفته است. پرده اول هجوم دشمنان به حریم شخصی زهره و خانواده و پرده دوم فرو افتادن پرده ها و هجوم زهره به دشمنان ذهنی.
فواصل این دو پرده از موتیفهای اتصالی درقالب کپشن (نوشته هایی که برای انتقال مفهوم به کمک تصویر می آیند) استفاده شده است تا جریان سقوط کاراکتر برای مخاطب ملموس تر شود. ترفندی که متاسفانه نتوانسته چندان هم موثر واقع شود.
فیلم در نگاهی کلی، تلخ و سیاه نما است و از نمایش این همه سیاهی و تلخی هم پیام خاصی جز یاس و ناامیدی نصیب مخاطب نمی شود.
علی درخشنده دراولین تجربه فیلم بلندش بسراغ مضمونی روانشناسانه رفته که خواسته یا ناخواسته متصل به جریانات مهم سیاسی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مردم شناسی، جامعه شناسی و…است. عدم شناخت درست از مقولات یاد شده سبب شده تا سوژه و محتوا به خوبی ورز پبدا نکنند و رشته اتصال سوژه با عناصری که هویت فعلی او را ساخته اند بدرستی برقرار نشود. این خامی و ناپختگی در میزانسن و انتخاب نماهای فیلم هم مشهود است. حتی دوربین هم در این هنگامه درد، طراحی حرکت و نقطه نگاه ناشیانه ای را تجربه می کند و در طول فیلم و بخصوص لحظات حساس و مهم حسی هم، جرات نزدیکی به سوژه (اصلی وفرعی) و حس وحال آشفته اش را ندارد و فیلمساز پیوسته جهان سوژه ها را در قابهای باز تعقیب می کند. دشمنان اگر در تحلیل و شناخت درست مفاهیم محتوا را وزین می نمود شاید ساختار قابل قبول تری هم می یافت. اما دشمن اصلی دشمنان سبک شمردن مفاهیم است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- علی درخشنده مطرح کرد/ احتمال اکران «دشمنان» در زمستان/ فیلمنامهای عاشقانه مینویسم
- مجوز نمایش سه فیلم صادر شد
- یا در اوج یا سوار بر موج/ بررسی حواشی نقدهای “روز صفر”
- قانون هست، اما نیست/ نگاهی به جایگاه قانون در فیلمهای جشنواره سیوهشتم فجر
- مروری بر سیوهشتمین جشنواره فیلم فجر/ تنوع در ژانر؛ ضعف در فیلمنامه
- اسلوب غلط از درک واقعیت عاجز است/ درباره داوری فیلم
- نگاهی به بهترین های جشنواره/ پیروزی جوانها بر پیشکسوتها!
- من از «از دست دادن» میآیم وطنم/ نگاهی به فیلم «روز صفر»
- یورش سنگین برنامه هفت علیه جشنواره فیلم فجر + ویدئو
- آن سه کام حبس لعنتی/ نگاهی به فیلم سه کام حبس
- نگاهی به فیلم عنکبوت/ همه چیز در سطح
- گفتوگو با مجید مجیدی/ نباید فضا را خشن کنیم
- ای کاش قضاوتی در کار بود/ یادداشتی درباره «قصیده گاو سفید»
- گرمتر بتاب/ یادداشتی درباره «خورشید» مجید مجیدی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش