سینماسینما، فریبا اشوئی
زهره مشیری زنی تنها است که گرفتار مشکلات زندگی شده است. همه چیز برعلیه اوست و او یک تنه با تمام تهدیدهای دنیای اطرافش می جنگد. این نمای بیرونی درام دشمنان است. اماپی رنگ اصلی داستان دشمنان به چالش عشق، محبت و احترام درون خانواده و در تعقیبش جامعه پرداخته و از اثرات فاجعه بار این اتفاق سخن گفته است. دشمنان عنوانی است دوسویه برای انسان های منزوی و تنهایی که در دو جبهه خودی وغیر خودی با دشمنانِ زاده توهمات خویش درگیرمی شوند. انزوا، اعتیاد، مهاجرت، خیانت، تهمت، نادیده گرفتن حریم شخصی افراد و… از جمله پی رنگ های فرعی روایت زندگی زهرهِ دشمنان است.
اما کاراکتر زهره که روایت حول محور زندگی او می چرخد جایی میان تیپ و شخصیت رها شده است. نه بطور کامل تیپ است (چون نمونه آشنا و ملموسی در اجتماع ندارد) و نه بطورکامل شخصیت. داستان زندگی او داستان زندگی یک کیس روانی مازوخیسم است که نگارنده فیلمنامه تنها به ارائه نشانه هایی از این بیماری بسنده کرده است. از عوامل ایجاد بیماری و چرایی رابطه معیوب زهره با خانواده و همسایگان و بالعکس، سخنی مطرح نیست. پسر معتاد، شوهر فراری مادر غرغرو و بالاخره دختر بدنام از کجای قصه زندگی زهره به این حال درآمده اند.(بعید است که همه بواسطه گربه بازی زهره باشد!) همین ماندن در سطح نویسنده است که دست کارگردان را در نزدیک شدن به لایه های پنهان شخصیت زهره و بررسی علل و عوامل طرد او بسته است. زهره ِ دشمنان در واقع از خلاء کمبود یا نبود محبت، دچار یک مازوخیسم فیزیولوژیک (خود آزاری) است. حالت هایی در او سبب شده تا اساسا از احساس درد و رنج، لذت ببرد و بدن خود را با اشتیاق در معرض زجر و درد و عذاب قرار دهد. برای او، درد مفهوم خود را از دست داده و حتی در مواردی این زجر برایش لذت بخش و شعف انگیز نیز می شود. درام دشمنان از دو پرده کلی شکل گرفته است. پرده اول هجوم دشمنان به حریم شخصی زهره و خانواده و پرده دوم فرو افتادن پرده ها و هجوم زهره به دشمنان ذهنی.
فواصل این دو پرده از موتیفهای اتصالی درقالب کپشن (نوشته هایی که برای انتقال مفهوم به کمک تصویر می آیند) استفاده شده است تا جریان سقوط کاراکتر برای مخاطب ملموس تر شود. ترفندی که متاسفانه نتوانسته چندان هم موثر واقع شود.
فیلم در نگاهی کلی، تلخ و سیاه نما است و از نمایش این همه سیاهی و تلخی هم پیام خاصی جز یاس و ناامیدی نصیب مخاطب نمی شود.
علی درخشنده دراولین تجربه فیلم بلندش بسراغ مضمونی روانشناسانه رفته که خواسته یا ناخواسته متصل به جریانات مهم سیاسی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مردم شناسی، جامعه شناسی و…است. عدم شناخت درست از مقولات یاد شده سبب شده تا سوژه و محتوا به خوبی ورز پبدا نکنند و رشته اتصال سوژه با عناصری که هویت فعلی او را ساخته اند بدرستی برقرار نشود. این خامی و ناپختگی در میزانسن و انتخاب نماهای فیلم هم مشهود است. حتی دوربین هم در این هنگامه درد، طراحی حرکت و نقطه نگاه ناشیانه ای را تجربه می کند و در طول فیلم و بخصوص لحظات حساس و مهم حسی هم، جرات نزدیکی به سوژه (اصلی وفرعی) و حس وحال آشفته اش را ندارد و فیلمساز پیوسته جهان سوژه ها را در قابهای باز تعقیب می کند. دشمنان اگر در تحلیل و شناخت درست مفاهیم محتوا را وزین می نمود شاید ساختار قابل قبول تری هم می یافت. اما دشمن اصلی دشمنان سبک شمردن مفاهیم است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- علی درخشنده مطرح کرد/ احتمال اکران «دشمنان» در زمستان/ فیلمنامهای عاشقانه مینویسم
- مجوز نمایش سه فیلم صادر شد
- یا در اوج یا سوار بر موج/ بررسی حواشی نقدهای “روز صفر”
- قانون هست، اما نیست/ نگاهی به جایگاه قانون در فیلمهای جشنواره سیوهشتم فجر
- مروری بر سیوهشتمین جشنواره فیلم فجر/ تنوع در ژانر؛ ضعف در فیلمنامه
- اسلوب غلط از درک واقعیت عاجز است/ درباره داوری فیلم
- نگاهی به بهترین های جشنواره/ پیروزی جوانها بر پیشکسوتها!
- من از «از دست دادن» میآیم وطنم/ نگاهی به فیلم «روز صفر»
- یورش سنگین برنامه هفت علیه جشنواره فیلم فجر + ویدئو
- آن سه کام حبس لعنتی/ نگاهی به فیلم سه کام حبس
- نگاهی به فیلم عنکبوت/ همه چیز در سطح
- گفتوگو با مجید مجیدی/ نباید فضا را خشن کنیم
- ای کاش قضاوتی در کار بود/ یادداشتی درباره «قصیده گاو سفید»
- گرمتر بتاب/ یادداشتی درباره «خورشید» مجید مجیدی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد