سینماسینما، حسین عیدیزاده
صحنههای ابتدایی «دانشجو» دارژان امیربایف را که میبینی، بیشتر حس میکنی که نبود بودجه باعث شده کارگردان و فیلمنامهنویس به سادگیِ از سر اجبار روی بیاورد. سادگیای که هم در بافت صحنهها وجود دارد و هم در پرداخت تکنیکی و استفاده خام فیلمساز از ترفندی مثل دیزالو. اما فیلم هر چه پیشتر میرود، متقاعد میشوی که مشکل اصلی بودجه نیست و نگاه خام و دمدستی و گلدرشت امیربایف به دنیای پیرامونش مشکلساز است. فیلم قرار است اقتباسی آزاد باشد از «جنایت و مکافات» فیودور داستایوسکی، اما عملا تبدیل شده به اجرایی آماتوری و دانشجویی از شبح داستان بزرگ داستایوسکی درباره نبرد خیر و شر، ذات شر و بشر، تضاد طبقاتی، مرگ معنویت و پیروزی مادیات.
برای روشن شدن ماجرا، از فیلم مثالی میآورم؛ دانشجو یا همان شخصیت اصلی فیلم در حال خوردن سوپ است که مردی میانسال سراغش میآید و میگوید شاعر است و بعد شعری مبتذل و شعاری برایش میخواند و در ادامه او را به خانه خودش دعوت میکند. دانشجو در درگاه خانه ایستاده و میبیند که همسر شاعر فلج است، بچه دو، سه سالهای دارد که خواهر هفت، هشت سالهاش باید از او مراقبت کند. شاعر یک دختر دیگر هم دارد که ناشنواست و مسئول رسیدن به امور خانه. همسر شاعر هم به محض دیدن شاعر، شروع میکند به نالیدن از بیپولی و میگساری شاعر. دانشجو که منقلب شده، پولی برای خانواده میگذارد و میرود. این نگاه امیربایف به مقوله فقر و بدبختی و نمایش آن است. همه چیز در این فیلم رو و سطحی است؛ نمونه دیگرش فصلهای دانشگاه است و شعارهای استادهای دانشگاه درباره نژاد برتر و زنده ماندن انسان قویتر (بخوانید پولدارتر).
امیربایف آنقدر در سطحی پرداختن به موضوعات مهمی که در کتاب داستایوسکی بوده و به خیالش در فیلمنامه به آنها پرداخته، پیش میرود که گاهی فیلمش به کمدی ناخواسته بدل میشود، مثل جایی که ماشین مدل بالایی در میان رودخانه کمآبی گرفتار شده و یک روستایی با الاغش سعی دارد ماشین را بیرون بکشد و چون زور الاغ نمیرسد، راننده متمول از ماشین پیاده میشود و با چوب گلف بر سر الاغ میکوبد و بعد در عین ناباوری ماشین بدون مشکل و با سرعت از گلولای بیرون میآید و روستاییانی که شاهد ماجرا هستند، از این خشونت غمگین میشوند. جدای از مضحک بودن این صحنه و پیام اخلاقی گلدرشت نفرتانگیزش به این فکر میکنم که یک عقل سلیم در کل گروه ساخت فیلم نبوده که بگوید اگر ماشین به این راحتی از گلولای بیرون میآید، آن وقت اصلا چه نیازی به استفاده از الاغ برای بیرون کشیدن ماشین بوده.
از این دست تصاویر در فیلم امیربایف باز هم هست. فیلمی که پس از رخ دادن جنایت اصلا فراموش میکند مکافاتی هم وجود داشته و سرگردانی شخصیت اصلی بیش از آنکه نمودی از کرختی و درماندگی جامعه امروز قزاقستان باشد، بیانگر سردرگمی فیلمساز است در جمع کردن سنگ بزرگی که برای پرتاب کردن برداشته و حالا روی سر خودش ویران شده و یکی از بدترین و کاریکاتوریترین اقتباسهای ممکن از «جنایت و مکافات» را ساخته .
منبع: ماهنامه هنروتجربه

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اخراجیها/ نگاهی به فیلم «خروج»
- بیحاصل!/ نگاهی به فیلم «خروج»
- گفتوگو با مهرشاد کارخانی/ جورقانیان عاشق واقعی سینما بود
- حتی اگر برای هیچکس مهم نباشد/ نگاهی به مستند «تیتراژ در سینمای ایران»
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ با زندگی، زندگی کنید!
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ پا روی زمین واقعیت و سر در تخیل داستان
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ سه میلیمتر، راه زندگی من را عوض کرد!
- گفتوگو با ژرژ هاشمزاده، کارگردان «در سکوت»/ معتقد به مانیفست دادن نیستم
- سونامی سرطان و سینما/ نگاهی به فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالیست»
- داشتن یا نداشتن/ نگاهی به فیلم “زغال”
- عجایب و غرایبی به نام «کتاب آشپزی»/ نگاهی به فیلم «کتاب آشپزی»
- جهان برزخی متوسط / نگاهی به فیلم “روسی”
- حسرت/ نگاهی به فیلم «سورنجان»
- سکوت به مثابه فریاد/ نگاهی به فیلم “در سکوت”
- تمام داشتههای پنهان ما/ نگاهی به فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالی است»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- انتقاد صریح کمال تبریزی و علیرضا رییسیان از بهرام رادان
- مرگ ناگهانی و غم انگیز بازیگر خردسال فیلم یه حبه قند
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
- صحبتهای رئیس هیئت داوران جشنواره برلین/ همه فیلمها سیاسیاند
- از دنیای عجیب، اما نه چندان عجیب سینما/ کارگردانانی که نمیتوانند اجاره خانهشان را بدهند
آخرین ها
- جایزه بزرگ اسکار کسبوکارهای خاورمیانه به همراه اول رسید
- دو تصویر از تاریخ دوبله ایران
- جشن ۱۹ سالگی کانون ادبی زمستان برگزار شد؛ اهدای مدال سال به شهره سلطانی و مهدی یغمایی/ ایرج مهدیان تجلیل شد
- «مسیح پسر مریم» مینی سریال شد
- معرفی نخستین برندگان جشنواره برلین؛ جایزه بزرگ بخش مسابقه نسل به فیلم ایرلندی رسید
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ خستگی از ما به نسل بعد از ما منتقل شده/ در زیر زمین، شهر دیگری وجود دارد
- نگاهی به سریال تاسیان؛روزی روزگاری ایران
- معرفی پلتفرمهای هوشمند سلامت همراه اول بهعنوان اپلیکیشنهای برگزیده
- انتقاد سازندگی از گفتوگوی کمال تبریزی با ایسنا/ داوران بر اساس مصلحت رای دادند نه کیفیت
- وداع با صدای ماندگار دوبله؛ بدرقه منوچهر والیزاده به خانه ابدی/ دوبلوری بدون جایگزین
- لوئیس بونیوئل فیلمساز در تبعید و صدو بیست و پنج سالگی
- فوت یک هنرمند پیشکسوت؛ عبدالرضا فریدزاده درگذشت
- شاهپور هنوز هست
- فیلمی در نوبت عید فطر به اکران اضافه نمیشود/ اسعدیان: پیشنهاد شورای صنفی نمایش برای بلیت، بیشتر از ۱۰۰ هزار تومان بود
- از دنیای عجیب، اما نه چندان عجیب سینما/ کارگردانانی که نمیتوانند اجاره خانهشان را بدهند
- با دستور وزیر ارتباطات، پروژههای ارتباطی همراه اول در روستاهای استان قزوین افتتاح شد
- جشنواره علیه جشنواره
- جایزه تجلی اراده ملی جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- گامی دیگر در جهت حذف سینما از سبد خانوادهها/ افزایش قیمت بلیت؛ ضربه مهلک به سینمای ایران
- مدیرعامل بهمن سبز: چه کسی بلیت ۲۲۰ هزار تومانی پیر پسر را میخرد؟!
- انتقاد صریح کمال تبریزی و علیرضا رییسیان از بهرام رادان
- اعطای تندیس «سازمان سبز برتر» به همراه اول
- پنجمین دوره «طرح پژوهانه همراه» با حمایت از دانشجویان نخبه کلید خورد
- نگاهی به سریال «جانسخت»؛ منتظر غافلگیری بمانیم یا نه؟
- کنسرت نمایش «ژن زامبی» از فردا میآید/بلیت ۵ روز اول به پایان رسید
- «نبض» روی میز تدوین
- نسخه ویژه نابینایان «مادیان» با صدای رعنا آزادیور منتشر میشود
- منوچهر والیزاده درگذشت
- ۱۲ نقشی که برنده اسکار شدند اما قرار بود به بازیگران دیگری داده شوند
- آیا باید از اینفلوئنسرها ترسید؟