سینماسینما، نیوشا صدر
کتابهای گفتوگو معمولا هواداران خاص خودش را دارد. بسیاری بر این باورند که گفتوگو حقیقتی بیش از متن مکتوب در دل دارد، زندهتر است و خواهی نخواهی زوایای پنهانی را آشکار میکند که در متن مکتوب همواره پشتِ خودآگاهی نویسنده محفوظ میماند. شاید اندک حقیقتی در این ادعا نهفته باشد، اما این زوایای پنهان، بیش از آنکه مربوط به روند کار و جزئیات خلق اثر باشند، به شخصیت مصاحبهشونده مرتبطاند و این شخصیت، در متن مکتوب هر نویسندهای نیز بیشوکم رخ مینماید، گرچه قاعدتا با پوشیدگی بیشتر. در عین حال اطلاعات ثبتشده در گفتوگوها، از آنجایی که تنها مرجعشان حافظه است و حافظه انسان نیز همیشه میل به بازیگوشی و خلق و انکار دارد، شاید به اندازه متون مکتوبی که نویسندگان آن، سر حوصله و فرصت به سطرسطرش میاندیشند، عیار خاطرهها را میسنجند و تلاش میکنند چیزی را ثبت کنند که بعدها باعث شرمساری خودشان یا گمراه کردن خوانندگانشان نشود، قابل استناد نباشد. اما به گمانم علتی دیگر در جذابیت گفتوگوها نهفته است؛ حین گفتوگویی پویا، به خاطر مواجهه دو یا چند دیدگاه، چیزهایی به زبان میآید که کمتر یک فرد در خلوتش به صرافت گفتن آن میافتد. نکاتی که به خواننده کمک میکند حفرههای خالی را پر کند و به تصویری منسجمتر و در عین حال همهجانبهتر از فرد، اتفاق، اثر یا یک دوره زمانی برسد.
این همان حسی است که احتمالا پس از خواندن کتاب «رودررو با اصغر فرهادی» خواهید داشت. سالهاست فرهادی در مرکز توجه است. هنوز جوان است و به سن خاطرهگویی و برملا کردن اسرار خودش و دیگران نرسیده است، پیوسته ساخته است و آنقدر بخت یارش بوده که بیشوکم آنچه میخواهد بسازد و بارِ حسرتِ نشدهها و ازدسترفتههایش اندک است، تماشاگران ایرانی و غیرایرانی تشویقش کردهاند، منتقدان ایرانی و غیرایرانی درباره خودش و فیلمهایش نوشتهاند و گفتوگوهای فراوانی هم از او یافت میشود. پس با این حساب، این کتاب چه چیزی برای عرضه به مخاطبانش خواهد داشت؟
کتاب سرشار از جزئیات است. جزئیات مربوط به لحظههای خاص هر فیلم، پلانها و سکانسهای خاص، انتخاب بازیگران و دغدغههای فیلمساز؛ جزئیاتی که معرف اندیشه سینمایی فرهادیاند و در عین حال معرف او به عنوان فیلمسازی متین و اندیشمند که خوب میشنود، برای اثبات چیزی دستوپا نمیزند و بهخوبی میداند چگونه در سخن گفتن، درست مانند فیلم ساختن با طمانینه روی لبه مرزها راه برود. به همین دلیل است که برای مثال در برابر پرسش مکرر میهندوست در یکسوم ابتدایی کتاب، درباره نوستالژی نسبت به فیلم «سلطان قلبها»، صرفا از علاقه به موسیقی آن میگوید و از بر زبان راندن کلمهای در مدح یا ذم خود فیلم پرهیز میکند. این شیوه آشنای فرهادی در سخن گفتن به دلیل گریز او از بیان صریح نظراتش نیست، به این دلیل است که درست مانند رویکرد مسلط او در آثارش، گستره وسیعتری را مدنظر قرار میدهد که با نفی و اثباتهای تکخطی همخوان نیست.
میهندوست طی چند سالی که به ثبت این مصاحبهها اختصاص داده است، ناگزیر، چیز دیگری را نیز ثبت کرده است و آن شیوه استدلال فرهادی، شیوه نگاهش به آثارش، بازیگرانش، همکارانش و به طور کل جهان پیرامونش در عبور از سالهایی است که یکی پس از دیگری برای او موفقیت به ارمغان آوردهاند و قدم به قدم جایگاه او را در سینمای ایران و جهان محکمتر کردهاند. از سالهای بسیار دور که فرهادی مجموعه «داستان یک شهر» را روی آنتن داشت، تا همین اکنون، نکتهای در گفتوگوهای او در مجلات و روزنامهها و اکنون در همین کتاب، جلب توجه میکند؛ اندیشیدنش به نظرات مصاحبهکننده و اساسا آشکار بودن «اندیشه» در پس هر حرف و نظر. اندیشهای که تحمیلی و ضمیمه نیست، از آن دستِ رایج نیست که قصد به رخ کشیدنش را داشته باشد، اصراری ندارد پشتوانه عجیب و غریبی برای تکتک نماهایش بسازد، گاهی میگوید که یادش نمیآید فکری پشت این پلان بوده یا صرفا شرایط اینگونه اقتضا کرده است. در عین حال، به شیوه متداول بسیاری از فیلمسازان، هرگز در پی تکریم نادانی نیست، هرگز تلاش نمیکند نشان دهد به هیچچیز فکر نکرده و به دلیل نبوغ ذاتی خودش، یا بلاهت منتقدانی که در پی معنا ساختن از هیچاند، فیلم به اثری قابل تامل بدل شده.
در این کتاب میتوانید مرحله به مرحله با او پیش بروید و ببینید که همچنان پاسخگوست، همچنان نسبت به تکتک پلانهایش احساس مسئولیت میکند، همچنان حساسیتهای انسانی و اجتماعیاش را حفظ کرده و همچنان تلاش میکند با آن میزان پرهیزی که در شرایط فعلی ممکن و شدنی است، از فساد ذهنی که میوه شوم موفقیت در این سرزمین است، دور بماند.
خواندن کتاب «رودررو با اصغر فرهادی» برای دانشجویان و علاقهمندان به سینما یک ضرورت است، برای دوستداران فیلمهای فرهادی قطعا خوشایند است و در کنار تمام اینها خواندنش برای نسل جوانی که موفقیت را بر حسب تجربیات روزمرهشان با آب و رنگ و جنجال و جهل و سلطنت سلبریتیها پیوند دادهاند، معرف نوع دیگری از موفقیت است؛ موفقیتی از سر دانش و کوشش و احساس مسئولیت، موفقیتی که قابل احترام و ماندگار است و از غفلت و رخوت حاکم بر جهانِ این روزهایمان میکاهد.
نسخه انتشارات چترنگ از این کتاب، با نسخههای قبل تفاوتهایی دارد. صد و اندی صفحه به نسخههای پیشین افزوده شده است و در عین حال آشکارا به لحاظ ویرایشی نسخه پاکیزهتری است.
ویراست تازه کتاب «رودررو با اصغر فرهادی» درسال ۹۸، در ۴۹۶ صفحه و در هزار نسخه از سوی انتشارات چترنگ به چاپ رسیده است.
منببع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- دعوت هندیها از اصغر فرهادی
- با حکم دادگاه؛ «قهرمانِ» فرهادی تبرئه شد
- جشنواره بلگراد به اصغر فرهادی جایزه داد
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره بلگراد
- اصغر فرهادی: دیگر قصد فیلمسازی در ایران را ندارم
- جایگاه اول برای «اسپایدرمن»؛ ۱۰۰ فیلم برتر سونی پیکچرز به مناسبت صدسالگیاش/ «جدایی» پنجم شد
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- اصغر فرهادی به آلپ میرود
- «شهر زیبا»ی فرهادی به آمریکای شمالی رسید
- اینجا ترس، شام و ناهار و صبحانه آدمهاست!/ معرفی کتاب «گالری اجساد»
- اصغر فرهادی در لسآنجلس فیلم میسازد
- رئیس آکادمی سینمای اسپانیا: فرهادی کارگردانی کاملا متفاوت، سنجیده، نوگرا و در عین حال کلاسیک است
- بررسی و تبیین مفهوم «سینمای بیچیز» از منظر جامعهشناختی
- کارنامهی درخشانِ یک پژوهشگرِ دلشیفتهی سینما/ نگاهی به کتاب «افسون پردهی نقرهیی»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
آخرین ها
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»