«سرزمین رها» دچار رهاشدگی در بیان سینمایی است.
سینماسینما، سیدرضا صائمی:
خیال یا واقعیت، مسئله این است! اما نه برای مردم عادی که خیالپردازیشان در حد حساب و کتاب معیشت و دخل و خرج زندگیشان است و نه مثل تخیل نوجوانانه که بیشتر خیالبافی از نوع رویاپردازی برای ترسیم آینده است. خیال یا واقعیت مرز باریکی بین دنیای ذهنی و سوبژکتیو و واقعیت عینی و ابژکتیو است برای تجربه زیستن و مکاشفه و حس غنی شدن درونی و درنهایت برای زندگی خویش معنایی یافتن؛ تلاطم و تناوب بین رویاهای ذهنی و دنیاهای عینی به قصد توازن یافتن و استحاله نشدن در استیصالهای جبری زندگی. اینها همه برای کسی است که دغدغههای جدی در زندگی دارد و در جستوجوی معنایی برای زندگی است تا بتواند از حس عمیق و تلخ ملال و نهلیسم درونی رهایی یابد. شاید «سرزمین رها»، عنوان و نمادی از این آرمانشهر و اتوپیای ذهنی است که اهل هنر و روشنفکری با آن سخت دست به گریباناند! «سرزمین رها»، ششمین اثر سینمایی فرهاد مهرانفر، روایت همین پارادوکس است؛ خیال یا واقعیت!
فیلم روایتگر سفر خیالی یک پدر و دختر به ناکجاآبادی در دل طبیعت است. پدر سرگشته و پرسشگر، نمایشی خیالی و دونفره را با همسر خود بازی میکند و سعی دارد کنکاشی در آثار هنریاش داشته باشد. آثاری که برآمده از تلاش برای بقا و زیستنی شعورمندانه در مقابله با جبر هستی است. بهرام تلاش میکند با آفرینش خود، معنایی برای زیستن، لذت از زندگی و فلسفه زیستنش پیدا کند و از طریق مکالماتی تخیلی که با همسرش الهام میبینیم، متوجه میشویم که آن دو در یک تعارض و پارادوکس آشنا که غالبا بین زوجهای فرهیخته و روشنفکر بروز پیدا میکند، درگیر یک بحران عمیق درونیاند. «سرزمین رها» اگرچه بهظاهر در شمال کشور فیلمبرداری شده و قصه آن در یک روستای زیبا میگذرد. اما بیشتر به ناکجاآبادی شباهت دارد که دستکم از طریق نوع قاببندیها و پردازش بصری بافت جغرافیایی قرار است با دنیای خیالپردازانه بهرام انطباق پیدا کند. تضاد میان معیشت و معرفت و زندگی روزمره با دغدغهها و آرمانهای فردی به مثابه یک تعارض بنیادین در زندگی مدرن، چالش بزرگی است که بسیاری از اهل هنر و آفرینشگران هنری با آن درگیرند و بهرام نمادی از همین آدمهاست که نمیتواند تن به جبر زندگی روزمره بدهد و این دقیقا همان کاری است که الهام بهخاطر شرایط جسمی رها به آن تن داده است. درواقع هر دو، هم بهرام و هم الهام، دچار نوعی احساس استحاله و ازخودبیگانیاند؛ بهرام به دلیل گمگشتگی در دریافت معنایی برای زندگی و الهام به دلیل رها کردن رویاهایش به دلیل شرایط خاص دخترش رها.
فیلم البته در فضا یا دستکم روابطی فانتزی روایت میشود و دچار نوعی تشتت و گسست در منطق روایی خویش است. بخش عمدهای از این حس آشفتگی به دلیل بلاتکلیفی اثر در مرز بین رئالیسم و سورئالیسم و البته بازی بد بازیگران و نحوه دیالوگگویی آنهاست؛ کتابی حرف زدن الهام و در جاهایی بهرام و از همه جالبتر صحرا خاتون یا همان عمه که گاه به طنز ناخواسته منجر میشود. ما با چیزی بهعنوان شخصیت روبهرو نیستیم و همه آدمهای قصه سویه تیپیکال دارند. فقدان مرز روشن بین درونگرایی فانتزی بهرام و قصه بیرونی فیلم نشان میدهد کارگردان ساختار روشنی برای بیان سینمایی دغدغههای ذهنی خویش پیدا نکرده و زبان سینمایی اثر، هم الکن است و هم لکنت دارد. «سرزمین رها» درواقع دچار رهاشدگی در بیان سینمایی است و نمیتواند به وحدت و انسجام دراماتیکی برسد. اتفاقا قصه فیلم و دغدغههای اگزیستانسیالیستی آن خوب است و فیلمساز در تشخیص درد، درست عمل میکند. اما در بیان و روایت این درد دچار تناقضگوییهای سینمایی میشود و از طریق ناهماهنگی بین فضای فانتزی و حقیقی، در دراماتیزه کردن حرف خویش موفق نیست. از همین رو نوعی آشفتگی مضمونی در اثر دیده میشود که درنهایت میتوان گفت حرفهای خوبی میزند، اما خوب حرف نمیزند. فیلم سرشار از تاویلهای فلسفی- روانشناختی نمادین است که باید بدون ربط دراماتیک آن به کلیت اثر، به تفسیر آن پرداخت. «سرزمین رها» میتوانست به یک فیلم فلسفی- شاعرانه خوب بدل شود، اما به واسطه ضعفهای ساختاری در سویه سینماییاش عقیم میماند.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
- گفتوگو با امین قدمی، کارگردان «روزگار یک چهل ساله»/ این هشدار را جدی بگیرید!
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز