پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، محمد تاجیک: مرثیه گمشده از ساخته های مهم خسرو سینایی است که به خاطر ساخت این فیلم نشان شوالیه را از رییس جمهور لهستان دریافت کرد.

به گزارش سینماسینما، مرثیه گمشده (The Lost Elegy) عنوان فیلمی مستند ساخته خسرو سینایی محصول سال ۱۳۶۲ است. این فیلم درباره مهاجرت لهستانی‌ها به ایران در طی سال‌های جنگ جهانی دوم در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ است. بنا بر برخی اسناد، تعداد مهاجران حدود ۳۰۰ هزار نفر بوده است.خود سینایی در گفت وگویی با  سایت تاریخ ایرانی درباره رقم سیصد هزار نفر گفته است :این اطلاعات متاسفانه و به خصوص اخیرا به مردم غلط منتقل می‌شود. عدد ۳۰۰ هزار، یک مقدار اغراق شده است. طبق اسناد رسمی این عده در حدود ۱۵۰-۱۲۰ هزار نفر بودند.

تحقیق از سال ۴۹ آغاز شد
خود سینایی در پاسخ به سوالی که آقای سینایی چطور شد که سراغ ساخت این فیلم رفته است ؟گفته است :این مساله را در فیلم «مرثیه گمشده» به تفصیل شرح دادم. این داستان از سال ۱۳۴۹ شروع شده و من تا امروز هم در تعقیبش هستم. در زندگی اتفاقات زیادی می‌افتد. وقتی به قبرستان مسیحیان در منطقه دولاب تهران رفتم، تعداد زیادی سنگ قبرهای مشابه را دیدم که روی آن‌ها اسامی افراد سالخورده و کودک به چشم می‌خورد. کنجکاو شدم و این تحقیق از همان موقع یعنی سال ۱۳۴۹ شروع شد.

فیلمی درباره انسان دوستی ایرانی ها

به گفته سینایی ،برای فیلم “مرثیه گمشده” ۱۳ سال زحمت می کشد فیلمی که تنها سند تاریخی از آوردن سیصد هزار لهستانی به ایران است و کسانی که در زلاندنو و انگلستان بودند از انسان دوستی ایرانیها صحبت می‌کنند. او سوال می‌کند چرا این فیلم نباید نمایش داده شود.وقتی کاتولوگ این فیلم را به کنگره مستندسازان در لوس آنجلس فرستادند از تمامی کاتالوگ فقط همین یک فیلم انتخاب شد ولی فرستاده نشد.

۱۲ سال صرف وقت برای جمع آوری اسناد

به نوشته سایت تاریخ ایرانی ،حضور هزاران لهستانی در بحبوحه جنگ جهانی دوم، بخشی از تاریخ معاصر ایران است که در آثار ادبی و هنری ما مغفول مانده است. خسرو سینایی ۳۰ سال پیش فیلمی مستند با عنوان «مرثیه گمشده» را به تهیه‌کنندگی سیمای جمهوری اسلامی ساخت. او برای ساخت این فیلم و جمع‌آوری اسناد مورد نیاز ۱۲ سال وقت صرف کرد. سینایی در ساخت این فیلم، عکس‌های باقیمانده از جنگ جهانی دوم را به ‌کار برده و همچنین با افرادی که آن دوره را به یاد دارند، گفت‌وگو کرده است. «مرثیه گمشده» سال‌ها از اکران محروم بود تا اینکه در سال ۱۳۸۶ اکران شد. این فیلم در ۱۳ اکتبر ۲۰۰۷ برای نخستین بار در دانشگاه علوم انسانی لهستان به نمایش درآمد و از سینایی تجلیل شد. یک سال پس از آن در ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۸، در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم لهستان در گدنیا، صلیب لیاقت جمهوری لهستان از سوی لخ کاچینسکی، رئیس‌جمهور این کشور به سینایی اهدا شد. این نشان افتخار به خاطر تلاش فراوان سینایی برای معرفی تاریخ ملت لهستان به وی اعطا شد.

مدال شوالیه برای سینایی به خاطر مرثیه گمشده

خسرو سینایی در سال ۹۰ در گفت وگویی با شرق می گوید :برای فیلم «مرثیه گم شده» هیچ کس به من کمک نکرد اما بعد از ۲۵ سال در لهستان به این فیلم مدال شوالیه دادند. من آن فیلم را یک تنه ساختم. بعد هم رفت در آرشیو تلویزیون و دلم سوخت وقتی که فیلم را به لهستان بردم و مدال را به من دادند که چرا هم وطنان خودم آن را به دست فراموشی سپردند. همین امسال بعد از ۲۷ سال آمدند جایزه بهترین کارگردانی را به فیلم «هیولای درون» دادند. این فیلم را ۲۷ سال پیش تکه تکه کردید و در سینما نمایش دادید.

فیلمی که استاد باستانی پاریزی به عنوان یک سند به آن اشاره کرد

خسرو سینایی در مصاحبه دیگری با الهام نداف و شاهین امین در خبرگزاری مهر می گوید :من از سال ۱۳۴۹ شروع به تحقیق در مورد لهستانی هایی که بعد از جنگ جهانی دوم به ایران آمدند، کردم برای فیلم “مرثیه گمشده”. تا سال ۱۳۵۴ هیچ امکانی پیدا نکردم کارم را به ثمر برسانم. اما سال ۵۴ توانستیم به زلاند نو برویم و آنچه را که باقی مانده بود ثبت کردیم. بعد از گذشت یک دوران که به انقلاب خوردیم کسی متوجه کار من نبود. بالاخره نگاتیوها را پیدا کردم و این فیلم سال ۱۳۶۲ ساخته شد. این فیلم رفت ته آرشیو و هیچ اثری از آن نبود. مطبوعات سینمایی سکوت کردند و هیچ کس اشاره ای به این فیلم نکرد. زمانی که فیلم تمام شد در کلیسایی در خیابان نوفل لوشاتو مراسمی برای نمایش آن گذاشتیم و من عده ای از دانشگاهیان را جمع کردم. استاد باستانی پاریزی هم آنجا بود. بعدها یک روز کتابی به نام “شاهنامه آخرش خوش است” را خریدم. کتاب برای استاد پاریزی بود و در پاورقی یکی از صفحاتش نوشته بود اگر کسی می خواهد در مورد مهاجرت لهستانی ها به ایران بداند این مستند را ببیند. ممستندی که تا سه سال پیش خفه شده بود.تحقیق برای مرثیه گمشده سال ۱۳۴۹ آغاز شد .فیلم ۱۳۶۲ به پایان رسید .استاد باستانی پاریزی به عنوان یک سند به آن اشاره کرده است.اما تا سه سال پیش که فیلم به لهستان رفت خفه شده بود.

بغض رییس دانشگاه لهستان پس از تماشای مرثیه گمشده

سینایی در ادامه همین مصاحبه گفته : مرثیه گمشده توسط یک لهستانی به لهستان رفت.رییس یکی از دانشگاه های علوم انسانی لهستان درسخنرانی اش بعد از نمایش این فیلم گفت ما باید از ملت ایران تشکر کنیم که فردی از این ملت بخش گمشده ای از تاریخمان را برایمان حفظ کرد. او این جمله را در حالی می گفت که بغض گلویش را گرفته بود.این فیلم بخشی از تاریخ خود ما هم هست اما ما توجهی به آن نشان ندادیم. شما باور می کنید که از اطراف دنیا ایمیل برای من آمده درخواست دیدن این فیلم را کرده اند اما کسی به آنه پاسخگو نیست. فیلم هم متعلق به صدا و سیما است.من مشکلی با مخاطب و سلیقه او ندارم اما چرا ما نمی توانیم مردم را عادت به این مساله بدهیم که وقتی فیلم می بینند تنها دنبال قهرمان نباشند وچرا نمی توانیم آنها را با سینمای مستند آشنا کنیم؟
درخواست دانشگاه تگزاس برای بهره برداری از فیلم مرثیه گمشده سینایی

در فروردین ۸۸ خبری منتشر شد که دانشگاه تگزاس آمریکا از خسرو سینایی کار گردان فیلم مرثیه گمشده خواسته است تا از این فیلم برای بهره برداری دانشجویان این دانشگاه استفاده کند .به گزارش سایت سرو  در آن زمان ،چند فیلم دیگر از خسرو سینایی نیز قرار بود در اختیار این دانشگاه قرار گیرد.