سینماسینما، منوچهر دینپرست:
روایت تلخ و آزاردهندهای که شاید بهسختی بتوان باور کرد. مگر میشود که کشتی در بیابان مانده باشد. کشتیای که گویی صاحبش جا گذاشته و رفته است. اما چشمان پسرک گواهی بر ماندگاری کشتی است. کشتی نشانه از بودن دریاست. اساسا کشتی بدون دریا چه معنا و مفهومی دارد. کالبد دریا فضایی برای حضور کشتی است. اما اکنون نه از دریا خبری است و نه کشتی دلالتی بر وجود دریاست. دوگانه کشتی و دریا یک فضای اعجابآوری را پدید میآورند که میتوان روایتها و داستانهای زیادی به دست آورد که یکی از آنها داستان فیلم «گمیچی» است.
«گمیچی» داستانی اغواکننده از حضور کشتی در خشکی است. کشتی ما را با خود همراه میکند و ما با حضور کشتی است که با جدال دو پسر در فیلم همراه میشویم و دلهره و هراس آنها را از تحقق واقعیت پی میبریم. پسر چشمبهراه پدرش است. گویی باور ندارد که پدر رفته است. همانند دریا که خشک شده است. هر دو ناپدید شدند و ما را در اتمسفر این ناپیدایی گیر انداختهاند. ما اسیر روایت چشمانتظاری پسر به پدرش هستیم، اما تصاویر فریبنده بیابانی که روزی دریای خروشان بود، اجازه تامل بر حضور پدر را نمیدهد. دیالکتیک کشتی و دریا به پایان رسیده و نه از پدر خبری است و نه از دریا. واقعه «گمیچی» از سوی دیگر بر اساس همراهی دو پسر که نزاعشان به همدلی برای راهاندازی کشتی در بیابان است، به پایان میرسد. اما پایان این همدلی شادخوارانه، طعمی از موفقیت کودکانه دارد. گویی منطق داستان فیلم میخواهد روایتی کودکانه از موفقیت آنها را هدف قرار دهد. اما هدفگیری آنها در جهتیابی دچار خیالبافی جذابی شده است. کودکی که تمنای صداقت خود را در سراشیبی واقعیتهای هولناک دنیایی قرار نمیدهد. او در وهم خود جهانی زیبا و دریایی خروشان و پدری را میبیند که بر عرشه کشتی ایستاده و فرمان میدهد که بادبانها را بیندازند، اما جهان هنگامه نبرد است. مرگ و زایش دو امر متضاد نیستند. هر دو همراه و در امتداد دیگری هستند. پدری که به کام مرگ فرو رفته، با به دنیا آمدن فرزندی در عرشه کشتی، امتداد جهان لایتناهی را به رخ میکشد. ما در گرداب استمراری فرو رفتهایم که گمیچی میخواهد معنای اینکه «زندگی ادامه دارد» را گوشزد کند. «گمیچی» جهانی از گسستها را در کنار هم قرار میدهد و پازلی معنادار را در چشم مخاطب به تصویر میکشد. ذهن مخاطب اگرچه درگیر تصاویر شاعرانه اما حقیقی است.
حقیقت «گمیچی» را باید در ماهیت خود سینما یافت که کارگردان بهخوبی آن را دریافته است. به عبارتی سینما در تنش میان دو فضا به وجود میآید؛ تنش میان فضای شاعرانگی یا حتی استعلایی و فضای سینماتوگرافی یا همان فضایی که از طریق جنبههای بیانگرایانه سینما خلق میشود. اگر به فیلمهای تاریخ سینما بر اساس جایگاهی که در این دو فضا اشغال میکنند نگاهی بیندازیم، با گستره متفاوت و وسیعی از فیلمهایی مواجهیم که جایگاهی متفاوت میان این دو طیف دارند.
فضایی که از آن صحبت میکنیم، فاقد مرز و تعین است، گسترهای فاقد حصار که میتوان بهراحتی در آن گذر و از آن عبور کرد. ما در چنین فضایی است که میتوانیم جنبههای بیانی گفتوگوهای پسران را در فیلم درک کنیم. چراکه ما در مقام ادراک معانی گستردهای که در تقابل با فضا نیستند، قرار نداریم. فضای «گمیچی» علاوه بر جنبههای مادی، دارای جنبههای ذهنی هم هست. بر این اساس هر مکانی با وجود آنکه به طریقی از فضا جدا میشود، ولی باید دارای تداعیها و معانی خاص خود هم باشد. این تداعیها و معانیها پای هویت، تاریخ، فرهنگ و جغرافیا را هم پیش میکشند. هر مکانی صرفا یک مکان مادی و فیزیکی نیست، بلکه همزمان دارای دلالتهای تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی و هویتی هم هست و بیانگر بخشی از هویت است. «گمیچی» هم بازگوکننده هویتی از خطهای است که بر باد رفته و کشتی نماد روزگار زیست و تلاش انسانی در این مکان بوده است. فریادهای پسرک را نمیتوان به صرف اینکه کودکی دنیاندیده است فروکاست، بلکه او تلاشی بازیگوشانه برای بازیابی هویت منطقه خود دارد. به عبارتی چشمانتظاری او برای بازگشت پدر به همان بازیابی بازمیگردد.
«گمیچی» میتواند روایتی از فروپاشی طبیعت این روزهای ما باشد. روایتی سهل و ممتنع که همه چیز را به نابودی کشانده و انسانها را که خود عاملی جدی در فروپاشی آن بودند، به محاکمه دعوت میکند. محاکمهای که بازیابی آن را در کف زمین خشکشده دریا باید جست. دریایی که قرنها در مکانی حضوری ایستاده داشته، اکنون از بین رفته است. محاکمه بر این اساس رواست. چراکه «گمیچی» فیلمی مهندسیشده بر اساس عاطفه و تضاد است. اما این همان فیلمی است که معنای اجتماعی – اخلاقی دوران ما را احضار میکند و به رخ مخاطب میکشاند. خشکی دریا و بازگشتناپذیری پدر همان پیچ جادهای است که مخاطب را یا به بیابان میکشاند یا دوباره به جاده اصلی سوق میدهد. انتخاب با مخاطب است. او اصراری بر موقعیتسازی پوچ و بیهوده ندارد و اساسا هم نمیخواهد مترسکی از طبیعت ازدسترفته برای ما بسازد. فقدان وضعیت متلاشیشده در جامعهای که با اخلاق تجارت میکند و بلاهت را به سوی ناکارآمدی میکشاند، تصویر کژوکور و ازریختافتاده است. کارگردان «گمیچی» میخواهد با درونی کردن بحران، ما را از کمای بیخیالی بیرون کشد و با توسل به تصاویر بهتآور خشکی دریا، فضای ویران شدن خانه یا همان طبیعت را نشان دهد.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- «امیلیا پرز» از فرانسه به اسکار میرود
- نامزدهای جوایز ایسفا اعلام شد
- رونمایی از فیلم مستند ساموئل خاچیکیان با پیام مسعود کیمیایی
- «پیانو» بهترین انیمیشن استاپموشن جشنواره اسپانیایی شد
- مدیر جشنواره برلین راهی جشنواره ایتالیایی شد
- بررسی مشکلات فیلمنامهنویسی درگفتوگوی کیوان کثیریان با شادمهر راستین و مهران کاشانی/ سانسور مشکل اساسی سینمای ایران
- نگاهی به «صورت زخمی»(۱۹۸۳) به مناسبت ۸۴ سالگی برایان دی پالما/ دنیا از آنِ توست!
- برندگان اسکار دانشجویی اعلام شدند
- «آخرین حرکتِ» شهاب حسینی، بهترین فیلم شمال آمریکا شد
- «ویلای موروثی» از فردا در پلتفرمهای پخش آنلاین/ روایتی از زندگی یک باغبان
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «ئی.تی.» با صدای محمدرضا غفاری
- اختتامیه هفته پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما / گزارش تصویری
- ۶ فیلمنامه پروانه ساخت سینمایی گرفتند
- کیارستمی در آثار خود بیشتر به دنبال راه حل بود/ فرم برای کیارستمی همیشه اهمیت داشت
- اختتامیه پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما؛ یادبود کیومرث پوراحمد و داریوش مهرجویی برگزار شد
- بدرقه پیکر صدرالدین حجازی به خانه ابدی
- برای رقابت در شاخه بهترین فیلم بینالمللی؛ ایسلند، کنیا، نپال و فنلاند نمایندگانشان به اسکار را معرفی کردند
- رونمایی از دو کتاب فیلمهای محبوب زندگی من و مخمصه۲ / گزارش تصویری
- افتتاحیه سریال بازنده / گزارش تصویری
- پس از ۳ سال؛ «برف آخرِ» امین حیایی به سینماها میآید
- حضور همراه اول در سومین نمایشگاه رصتا
- اکران فیلم کلینت ایستوود و احتمال وداع با دنیای فیلمسازی
- فراخوان سیزدهمین جشن مستقل سینمای مستند منتشر شد
- تحولات سیاسی و جریان موسوم به موج نو در سینمای ملی/ بهمناسبت روز ملی سینما
- «جهان غیرموازی» در لندن و بوداپست اکران شد
- «گُم، میان منزویترین زاویه» از امروز روی صحنه میرود
- سینمای مستقل و آینده سینمای ایران بررسی شد؛ سینمای مستقل آزادی، سلطه ناپذیری، عشق و ارزش زن را بازتاب میدهد
- برندگان جوایز امی ۲۰۲۴ اعلام شد/ رکوردشکنی سریال «شوگان» با کسب ۱۸ جایزه در امی
- کتاب «داریوش خنجی» رونمایی شد؛ فرهنگ در برنامه هفتم توسعه بسیار ضعیف است/ سینمای ایران گوهر نایاب هستند
- دیپلم افتخار جشنواره اسپانیایی برای «پتتیک»