پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، علی نعیمی– شاید در نگاه اول کمی عجیب و غیرقابل هضم به نظر برسد. ولی اتفاقی که چند سالی است سینمای ایران را تحت الشعاع قرار داده میل عجیب صاحبان آثار سینمایی برای ارائه آمار غیرواقعی در اکران است. اتفاقی که اگرچه در ظاهر هیچ نفع مادی برای تهیه‌کنندگان ندارد اما به نوعی یک اقتصاد در سایه را برای به وجود آوردن امنیت شغلی درست می‌کند.

حاشیه‌های آمارسازی فروش برخی فیلم‌ها در امسال و گذشته در حال تبدیل شدن به جنجالی جدید برای سینمای ایران است. پس از شکست فیلم‌های سینمایی در اکران نوروزی، به ناگهان شیب فروش فیلم‌ها تند شد و شبهه‌ای در واقعی بودن این آمارهای یک شبه به وجود آمد. در مقابل این آمار‌ها اعتراض سینمایی‌ها هم بالا گرفت.

بودجه سینمای ایران در سال ۱۳۹۴، رشد چندانی به نسبت سال ۱۳۹۳ نداشت بنابراین سینمای ایران، چاره‌ای جز دل بستن به گیشه برای تقویت اقتصاد سینما نداشت. این نیاز اما خیلی زود به آخرین حربه جذب مخاطب رسید و آن ارائه آمار دروغ فروش برای جذب مخاطب بود.

هرچند که معلوم نیست که این کار تا چه اندازه می‌تواند مخاطبان را به دیدن فیلم‌های روی پرده ترغیب کند اما می‌توان گفت که درصدی از مخاطبان هم وجود دارند که به آمار فروش فیلم‌ها استناد می‌کنند و میزان هیاهوی پیرامون فیلم‌های روی پرده را هم مورد توجه قرار می‌دهند. همین امر باعث تولید خبر پیرامون آمار فروش فیلم‌ها شده و رقابتی کاذب را شکل داده که لزوماً هم برنده‌اش تماشاچی نیست.

میزان فروش فیلم‌ها از مهم‌ترین مباحث در سینمای ایران است زیرا ملاک تصمیم‌گیری در شورای صنفی نمایش برای اینکه فیلمی همچنان به نمایش خود در گروه سینمایی ادامه دهد؛ پایین نیامدن کف فروش فیلم است. این روز‌ها برای پایین‌ نیامدن برخی فیلم‌ها از چرخه‌ی اکران؛ حرف‌هایی درباره غیرواقعی بودن بعضی آمار فروش که توسط تهیه‌کنندگان ارائه می‌شود؛ شنیده می‌شود.

چرخه اقتصادی معیوب سینمای ایران گاهی آنقدر گیج‌کننده می‌شود که نمی‌توان بر شنیده‌ها و دیده‌ها اعتماد کرد. برای آنها که پیگیر اقتصاد سینما هستند این آمارها گاهی آنقدر دور از ذهن و غیرقابل باور می‌شود که نمیتوان به سالنهای خالی اعتماد کرد یا به رقمهای چند صدمیلیونی! ارقامی که در نگاه اول میتواند فروش و بازگشت سرمایه یک فیلم را تضمین کند و این برای ویترین یک دفتر تهیه و تولید به عنوان یک پز قابل قبول است. اما اثرات مخرب ارائه آمار غیرواقعی از سوی دفاتر تهیه چگونه پیکر نحیف اقتصاد سینمای ایران را آسیبپذیر می‌کند؟

پس از اعلام فروش بالای بعضی از فیلم‌های روی پرده سینمای ایران، آن هم یک شبه، برخی منتقدان و فعالان سینمایی این شبهه را مطرح کردند که بسیار بعید است که چنین فروش‌های نجومی‌ای حاصل شده باشد. چون به هر حال فروش هم از منطق مشخصی تبعیت می‌کند و نمی‌توان پذیرفت که روزهای آرام گذشته گیشه به ناگهان با شیبی تند مواجه شده باشد.

سیدجمال ساداتیان یکی از تهیه‌کنندگان سینمای ایران که آثار پرفروشی را در مقام تهیه‌کننده تولید کرده در این باره می‌گوید: «به نظرم اتفاقی که در ارائه آمار غیرواقعی فروش برای برخی از دفاتر تهیه و تولید میافتد، میتواند تضمین‌کننده آینده کار آنها باشد. تهیه کنندگانی که تازه واردند و میخواهند با ارائه یک آمار غیرواقعی موجبات جلب اعتماد سینماداران و کارگردانان را فراهم کنند تا بتوانند همچنان در این چرخه به فعالیت خود ادامه دهند.»

ساداتیان اما اثرات مخرب این اتفاق را هم برمیشمرد: «یکی از اثرات مخرب ارائه آمار غیرواقعی بدهکار ماندن صاحبان آثار به سینماداران و پرداخت نشدن دستمزد افرادی است که در زمینه پخش و سالنهای سینما فعالیت می‌کنند. براساس قانون پخش فیلمها نیمی از فروش یک فیلم سینمایی به سینماداران اختصاص دارد و هر زمان آمار ارائه شده با میزان فروش واقعی یک فیلم تفاوت داشته باشد این چرخه ناقص به دور تکرار میافتد و اتفاقی که میافتد این است که دفاتر تهیه و تولید در مرز ورشکستگی قرار میگیرند.»

ساداتیان تاکید کرد که سیستم سینما هرچه دیجیتالی‌تر باشد برای همه بهتر است؛ از تهیه‌کننده، سینمادار و پخش‌کننده گرفته تا سینماگری که در دفترش نشسته و واضح می‌بیند که وضعیت هر لحظه فیلمش در گیشه چطور است.

این تهیه‌کننده همین امر را به بحث این روزهای سینما و صحت و سقم رقم فروش فیلم‌ها ربط داد و گفت: بالاخره شبهه‌ای وجود دارد که سینمادار‌ها آمار دقیق نمی‌دهند و سیستم دیجیتال می‌تواند این شبهه را برطرف و تردید در فروش غیرواقعی آثار را شفاف کند.

غلامرضا فرجی(سخنگوی شورای صنفی نمایش) با اشاره به اینکه همچنان به‌رغم انتشار برخی سخنان درباره فروش فیلم‌ها؛ ملاک تصمیم‌گیری در شورای صنفی نمایش میزان فروش فیلم در سینمای سرگروه است، می‌گوید: شورای صنفی نمایش به دقت میزان فروش یک فیلم در سینمای سرگروهش را کنترل می‌کند.

وی ادامه داد: ما ابتدا میزان فروش یک فیلم را از مدیر سینمای سرگروه سوال می‌کنیم؛ بعد میزان فروش فیلم توسط سیستم مکانیزه سینما بررسی می‌شود و حتی در برخی موارد؛ نماینده نا‌محسوسی نیز در سینما حضور دارد و در طول هفته نیز میزان فروش بررسی می‌شود.

فرجی افزود: آنچه که امروز درباره ارائه بعضی آمار دروغ مطرح می‌شود بیشتر مربوط به مباحث تبلیغاتی است که برای یک فیلم بسیار مهم است. بعضی از تهیه‌کنندگان با ارائه این آمار‌ غیرواقعی می‌خواهند برای خود یک رزومه‌ی موفق درست کنند و از طرف دیگر بدنبال تبلیغ بیشتر برای فیلم خود هستند.

فرجی با اشاره به اینکه ارائه آمار غیرواقعی درست نیست؛ افزود: باید کانون پخش‌کنندگان و تهیه‌کنندگان سینما به یک جمع‌بندی و تصمیم‌گیری جمعی درباره این مسئله برسند.

سعید سعدی تهیه‌کننده سینما نیز با اشاره به فروش فیلم‌های روی پرده و آمار غیر واقعی ارائه شده از سوی دفاتر پخش گفت: متاسفانه این موضوع واقعیت دارد. دفاتر تولید و پخش فیلم‌ها چند سالی است به واسطه اینکه می‌خواهند در رقابت اکران سهم بیشتری ببرند و فیلم‌هایشان را در شهرهای دیگر اکران کنند دست به ارائه آمار غیرواقعی از فروش خود می‌کنند به نحوی که با این ترفند می‌توانند بر روی سینماهای شهرستان‌ها هم تاثیر بگذارند.

تهیه‌کننده «آرایش غلیظ» گفت: این نوعی ابزار تبلیغاتی به حساب می‌آید چرا که با ارائه این آمار می‌توان بر روی امنیت روانی اکران تاثیر گذاشت و فیلمی که استقبال خوبی از آن نشده را به عنوان یک اثر پرفروش مطرح کرد.

سعدی همچنین افزود: خوشبختانه در یکی دو سال اخیر با فعال شدن چند سایت مطرح در عرصه ارائه آمار واقعی و تلاش شورای صنفی نمایش برای ارائه آمار درست فروش این وضعیت کمی کنترل شده است. به نحوی که فروش فیلم‌هایی که در سایت‌هایی همچون سینما تیکت مطرح می‌شود به واقعیت نزدیک تر است و نهایت اختلاف رقم بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان است. یعنی در واقع فیلمی که می‌گوید یک میلیارد فروخته است در واقع ۸۵۰ میلیون تومان فروخته است.

هر چند ابعاد دیگری از جمله ایجاد یک فضای تبلیغی و روانی برای جذب مخاطبان بیشتر از طریق ارائه آمار غیرواقعی فروش میتواند در روزهای آتی یک فیلم در حال اکران تاثیر بگذارد اما باید این نکته را هم فراموش نکرد که فیلم خوب وقتی مورد اقبال تماشاگران قرار میگیرد که تمامی مولفه‌های فروش را دارا باشد.

چرخه ناقص تولید در سینمای ایران و وابستگی فیلمهای سینمایی به بودجههای نهادهای دولتی باعث شده فیلمهایی که روی پرده میروند از سوی صاحبان آثار اقدام به ارائه آمار غیرواقعی کنند که نتیجه‌ای جز بر هم زدن نظم اقتصادی سینمای ایران ندارد. آماری که از سوی پخش‌کننده فیلم سینمایی «به خاطرپونه» ارائه شده نخستین نوع از این اتفاق نیست. پیش از این نیز فیلمهای بسیاری از جمله فیلم سینمایی «پایان نامه» ساخته حامد کلاهداری با ارائه آمار غیرواقعی از فروش فیلم موجب اعتراض بسیاری از کارشناسان شدند.