سینماسینما، سامان بیات: تا سال ۱۳۵۸ سه فیلم درباره مراسم حج در ایران پخش شد که فیلم «خانهخدا» (۱۳۴۵) حواشی جالبی به همراه داشت. قصد داریم خیلی کوتاه این حواشی را باهم مرور کنیم.
اولین فیلم درباره خانه خدا در سال ۱۳۰۱ توسط ارنست شودساک (کارگردان مستند علف) ساخته شد که راشهای آن در حادثهای سوخت و اکنون نسخهای از آن در دسترس نیست. در سال ۱۳۱۸ یک کمپانی مصری فیلمی ساخت که در ایران با نام «حج قدیم» معروف شد. سالهای سال گذشت و اولین مستند ایرانی از خانه خدا توسط برادران امیدوار ضبط شد. این دو برادر در سال ۱۳۴۰ با ماشین ژیان از صحرای عربستان گذشتند و برای کامل کردن سفرنامهی خود تصاویری از مکه و زیارت خانه خدا نیز ضبط کردند.
دومین مستند ایرانی در سال ۱۳۴۳ ساخته شد. یعنی همان سالی که جلال آلاحمد به زیارت خانه خدا رفت و «خسی در میقات» را نوشت. این فیلم توسط فردی با نام «عزیز رشکی» ساخته شد. در کتاب خسی در میقات، آلاحمد درباره فیلمبرداری رشکی با دوربین ۱۶ میلیمتری توضیحاتی میدهد. این فیلم یکبار از شبکهای فرانسوی زبان پخش شد و به گفته فرزند آقای رشکی به آلمان فرستاده شد و اصل نوارها هرگز برنگشت. سومین مستند که مهمترین اثر ایرانی درباره خانه خداست حاصل کاری تیمیست. مستند «خانه خدا» (۱۳۴۵) به تهیهکنندگی ابوالقاسم رضایی و کارگردانی جلال مقدم که البته بر سر کارگردانی این اثر بحث و جدلی همیشگی بوده و هست. (برای مثال ابراهیم گلستان -نویسنده گفتارمتن این مستند- معتقد است که کارگردان اثر رضایی ست و مقدم کارگردان نبوده) این اثر برای اولینبار مخالفین مذهبی فیلمها را به سینما کشاند و مذهبیون اعلام کردند این فیلم به نیت فریب دادن مسلمین ساخته شده تا پای مردم به سینماها باز شود. همین امر باعث شد که فردی مذهبی را برای کشتن رضایی بفرستند. او با ضربات قمه رضایی را مجروح کرد و رضایی دلچرکین از این موضوع برای همیشه ایران را ترک کرد. جلال آلاحمد در مقالهای که درباره تجربه نمایش این فیلم نوشته، میگوید: مردم اول که وارد سینما میشدند همدیگر را حاجی خطاب میکردند و حتی گاهی بلند فریاد میزدند «بلند صلوات بفرس». عدهای پس از پایان فیلم برای تبرک به پرده هجوم آورده و پرده را میبوسیدند و معتقد بودند هرکس به تماشای فیلم برود به مقام طواف کعبه نائل گشته و حاجی خطاب میشود. فیلم «خانه خدا» توسط چهار نفر فیلمبرداری شد و همین امر باعث شد که همه مراحل حج (که بعضی اعمال موازی با هم صورت میگرفت) تمام و کمال ضبط شود و تصویری دقیق از زیارت خانه خدا ثبت شود. سینماهایی که این فیلم را پخش میکردند در آن ایام تمامی پوسترهای سینمایی آثار دیگر را از دیوار سینماها کندند و تمام سینما یکپارچه تصاویر خانه خدا و پارچههای مذهبی بود. در ادامه بریدهای از این مستند دیدهنشده را با هم ببینیم.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اختتامیه جایزه «ارغوان» به یاد ابراهیم گلستان
- ادای احترام جشنواره کرالا به مهرجویی و گلستان
- ابراهیم گلستان؛ هنرمندی که خود یک اثر هنری بود
- پیام کانون کارگردانان سینمای ایران به مناسبت درگذشت ابراهیم گلستان
- ابراهیم گلستان درگذشت
- آثار کیارستمی، شیردل، گلستان، نادری، بنیاعتماد و… در ایتالیا اکران میشوند
- پیشبینی نشریه ددلاین از ۱۵ شانس فهرست اولیه اسکار بینالمللی
- مهدی شامحمدی: اکران آنلاین تاثیری بر تعداد مخاطبان مستند نداشت/ مستند اجتماعی همیشه پر مخاطب است
- بازخوانی یک قتل از پیش طراحی شده/ نگاهی به مستند «ترور سرچشمه»
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- «تا جمعه، رابینسون»؛ رودررویی مجازی دو سینماگر بزرگ از دو موج نو
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش
- رونمایی از پوستر انیمیشن «شنگول و منگول» در آستانه اکران