سینماسینما، آرش عنایتی
مستند چهار و نیم ساعتهی مارسل افولس در واقع سیر وقایع حول شخصیتی به نام کلاوس باربی( موسوم به قصاب لیون) از تولد تا محاکمهاش در چهار دهه پس از جنگ جهانی دوم؛ و مسیر سلسله اتفاقاتی است که بر فرارش از اروپا تا استقرارش در امریکای لاتین و اقرارش بر تباهی دلالت دارند. اینکه چگونه به بهانهی واهیِ مبارزه با کمونیسم، جنایتکاری جنگی مورد حمایت قرار میگیرد تا اینبار در جنگی سرد! با استفاده از تجربیاتاش در بازجویی و شکنجه، نَفسُ و نَفَسِ گرم مبارزان ستانده شود. داستان تبانی دولتها-آمریکا و فرانسه- و دولتمردان و دولتیانی خودخواه و کوتهبین که با وجود فهرست بلند و طولانی قربانیان، در حمایت از کلاوس لحظهای درنگ نمیکنند. افولس به زیبایی تناقض گفتار شاهدان، باورمندان نازیسم و مبارزان علیه نازیسم و … را در برابر و در پی هم میآورد تا دریابیم که چگونه دوست و دشمن، رهبران مقاومت و رهروان دینی(کلیسای کاتولیک) دست در دست هم به دسیسهچینی میپردازند و موجبات فراری دادناش را فراهم میآورند تا اینبار هزاران کیلومتر آنسوتر و در قارهای دیگر ندای آزادی را به قعر خاموشی اندازد(قاچاق اسلحه/ بولیوی/چگوارا)
نبوغ حیرتانگیز افولس، درنحوهی مداخلهاش در برابر شاهدان و راویان با چاشنی طنز(راه رفتن میان کلمها و پرس و جو از صاحبشان!) و یا به سببِ سماجتی تحسینبرانگیز در گفتوگوها نیست. نمودش جایی است که دست تقدیر و قضا، از آستین قضات و تقریر احکام بیرون میآید. وکیل باربی از قضا، همان است که وِکالت مبارزان الجزایری را بر عهده داشته! افولس با تمرکز بر استدلالهای چوبین وکیل مدافع شیطان، افول انسانیت به نام قانون، بازی ننگین سیاست و تمکین سیاسیون از هوای نفس را به تصویر میکشد. تلاقی و توالی این دو رویداد(جنگ جهانی و نبرد الجزایر) و استحالهی فرانسه از مظلوم به ظالم در پس کلمات باربی – در جنگ میبایست برنده شوید والا همه چیز را از دست میدهید- نهفته است. جایی که این عبارت برای دوبازندهی جنگ-آلمان/الجزایر، اشغالگر/اشغال شده- معنا و پیامدی به مراتب متفاوت دارد.به عبارت دیگر، افولس از طریق تدوین(در فصل خیانت اعضای جبههی مقاومت) و به کمک فیلمبرداری( نماهای افشاگر که با ترکیببندی صحیح معنایی دوگانه طرح میکنند. برای نمونه زمانِ خواندن بیانیه توسط وکیل) و هم پوشانی و جایگزینی صدا و تصویر اعترافات(خودش و دیگران) در پی پاسخ به پرسشی است که مدام از او میشود. اینکه پس از چهل سال در پی چیست؟ عدالت یا انتقام، آرامش یا آشوب.و با تلفیق هنرمندانهای صوت و تصویر نشان میدهد که چنانچه دل به فراموشی بسپاریم و دلیرانه و از طریق عدالت، حقجویی نکنیم-حتی پس از گذشت چهار دهه- دیر نمیپاید که قربانی در نقش قاتل؛ و قاتل در شمایلی نو سر برمیآورد.
هرچند بازوی عدالت، قصابها و جلادها را حتی دههها بعد و از دل دورترین قصبهها و از پس جلدهای مختلف شناسایی میکند و کشان کشان به پای میز محاکمه میکشاند. اما نه قاضی و نه وکیل، نه مبارز و نه چریک، ماندگارترین شخصیت ماجرا، کسی است که هرگز نمیبینمش. همو که در روز سرنوشت یهودیان، میان آن همه کرختی و انفعال، سرشت انسانیاش را نمایان و تنها لحظهای و به تنهایی سعی در نجات کودکِ یهودی میکند. افولس نیز با تقدیم فیلماش به او، نامش را تا ابد در تاریخ ماندگار میسازد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
پربازدیدترین ها
- یادداشت محمد حقیقت؛ چه کسی به نخل طلا نزدیک میشود؟/ درباره فیلم اول کارگردان زن فرانسوی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
آخرین ها
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟
- نیکی مظفری و بهنام شرفی همبازی شدند/ رونمایی از پوستر نمایش «مرگ با طعم نسکافه»
- راهیابی«پیچ تاریخی» به جشنواره بینالمللی فیلم مسکو
- ساخت مستند فرمانده لوطی ها آغاز شد
- اکران «قویدل» در هنر و تجربه
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
- والتر هیل با یک فیلم نوآر برمیگردد/ ادامه بزن بزن در ۸۴ سالگی
- سینمای ایران مسافر کره جنوبی شد
- استخدام ۳ قهرمان کشتی کشور در همراه اول
- «بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند