سینماسینما، سیدمحمد حسینی
شب چله «یلدا» و دیگر جشن‌های ملی و مذهبی ایران، برآمده از یک فرهنگ کهن و آیین ناب است؛ اما گویی صدا و سیما، هیچ توجهی به خاستگاه‌های فرهنگی این سرزمین ندارد و آنها را کوچک می‌شمارد.
وقتی هیچ پشتوانه ادبی در شورای سیاست‌گذاری‌های فرهنگی نیست و به زیبایی‌شناسی نیز توجهی نشده‌است، برنامه‌سازی‌ها در تمام ابعاد اجتماعی، چه در شهرداری و چه در رسانه فراگیر تلویزیون و یا در جاهای دیگر، به آنچه که باید توجه کنند، وقعی نهاده نشده‌است. آنان به‌جای آنکه مخاطب را به آیین و فرهنگ نیک ملی، معطوف کنند، به سرگرم کردنِ محض با شیوه‌های تکراری و کلیشه‌ای در اجرا و در موضوع رویکردی سخیف و سطح پایین اکتفا کرده‌اند. در یک جشن ملی همه اقشار جامعه باید باشند، اما اینکه در هر برنامه ملی از فوتبالیست‌های مشخص، دعوت کنید که چندان سخنی درخور نیز ندارند و به شوخی‌هایی برای خنده گرفتن آمیخته به تمسخر روی می‌آورند؛ یعنی ما دچار خطای استراتژیک در برنامه‌سازی هستیم.
تلویزیون، بخصوص در این سال‌های اخیر که مردم بدان کمتر توجه دارند باید در زمان‌های طلایی به‌سان جشن‌های ملی و آیین‌های مذهبی، از فرصت برای توجه به ارزش‌ها و زیبایی‌ها استفاده کند تا مخاطب بدان مجذوب شود.
درنگ در دریای آیین‌ها، دُر را برایمان به ارمغان می‌آورد… نوروز، یلدا، مهرگان، جشن سده و آیین‌های مذهبی که پیوند خورده با فرهنگ ملی است، همچون رمضان، محرم، عید غدیر و قربان؛ در این موقعیت‌ها که آمادگی و پذیرش روحی و نشاط فراهم است، وقتی می‌خواهند برنامه بسازند با دیدگاه همان فیلمفارسی‌سازان، تولید محتوا می‌کنند.
گویی که یک پند و پیام اخلاقی، پس از آن همه ناهنجاری‌های عرفی و موقعیت‌های غیر فرهنگی، پاسخ‌گوی نیازهای فطری و راستین انسانی می‌شود، شگفتا! در همه موقعیت‌ها؛ جشن‌ها و سوگواری و نیایش‌ها در ظاهر متوقف می‌مانند و به باطن و حقیقت و مغز ریشه‌های کهن راه پیدا نمی‌کنند؛ مدام با احساسات مخاطب خود از روش‌های رایج و مرسوم بازی می‌کنند! هیچ خردورزی‌ای
در تلویزیون مشاهده نمی‌شود، آنگاه آن سخن جناب سعدی را مصداق می‌شویم؛ (جماعتی افسرده، دل مرده، ره از عالمِ صورت به عالمِ معنی نبرده).
مگر قرار نبود تلویزیون، دانشگاه باشد. دانشگاه در تضارب آراء و نظر، و به چالش کشیده شدن پیش‌فرض‌ها معنا پیدا می‌کند. اما تلویزیون در سال‌های اخیر شبیه رستوران اداره می‌شود؛ مخاطب از بین چند موضوع از پیش تعیین شده، یکی را برمی‌گزیند و البته هیچ کاری با ادراک و احساس بشری هم ندارند.
برگردیم به یلدا و جشن‌های دیگر؛
انتظار نیست از دکتر الهی قمشه‌ای و یا دکتر ژاله آموزگار در جهت تبیین ادبیات و آیین‌های اساطیری این سرزمین دعوت کنید چرا که آنها اصلا در این قاب جای نمی‌گیرند… اما می‌شود روزنه‌ای به سوی ریشه‌های این رویدادهای اصیل ایجاد کرد، که بدانیم تولد خورشید در یلدا از برای چیست و فردای آن شب طولانی را چرا خرم‌ْروز دانسته‌اند و غفلت نکنیم از این موضوع شگرف که چقدر زندگی اهمیت داشته و توجه به این مفهوم ژرف تا چه اندازه ارزشمند بوده است.
متهم اصلی تنزل فرهنگی و در مدار ابتذال قرار گرفتن جامعه، تلویزیون است! که شب یلدا محصور در هندوانه و خرمالو و آجیل شده است و مواجهه‌ای بسیار سطحی با حکمت حافظ که حتی در همین شب هم، به درون آن نمی‌خواهیم راه پیدا کنیم…
( گر به مظروفش نظر داری شهی…
ور به ظرفش بنگری تو گمرهی)
در این سال‌ها هرگز یاد ندارم، حداقل در این یک شب، حافظ‌شناسی دعوت شود تا کمی مردم را با دیدگاه این متفکر بزرگ آشنا کند. در همه موضوعات و موقعیت‌ها در پوست و ظاهر غرق هستیم و نمی‌گذارند و نمی‌خواهند به درک متعالی تری دست پیدا کنیم.
جشن سده و مهرگان هم که حذف شده، چهارشنبه سوری را هم از معنا تهی کردند و آنقدر بی‌تفاوت از آیین‌های زیبای ایران باستان عبور کردند که همه‌شان استحاله شدند.
(مبارک‌تر شب و خرم‌ترین روز
به استقبالم آمد بخت پیروز)
کارکرد این جشن‌ها توجه به زندگی و شکر و سرسری از لحظه‌ها گذر نکردن بوده که سهراب اینگونه آن را به ما متذکر شده‌است؛
«زندگی آب‌تنی کردن در حوضچه اکنون است»
اما چون فلسفه آنها را برایمان حذف کردند ما نیز توجه چندانی بدان نداریم…
در آموزش و پرورش ذهن کودک و نوجوان را به مباحث بیهوده سرگرم کردند و هرگز به خلاقیت و زیبایی توجه ندادند، در صدا و سیما هم همه چیز عیان است و حاجتی به بیان نیست. دست‌کم گرفتن شعور و وقت مخاطب، روش مرسوم متولیان فرهنگی کشور شده است.
این سنت ناخجسته که چند نفر در یک دکور خیلی بزرگ کنار هم ایستاده و شلوغ‌کاری کنند و به هر کسی دو سه جمله وقت داده شود، بدون هیچ رویکرد مشخص در موضوع و روش روشن در گفت‌وگو و چگونگی پیشبرد آن از نقطه‌ای به نقطه دیگر، پر واضح است که جز سرگرمیِ محض نقشه راه فرهنگی ندارند.
به‌راستی به فکر یک برنامه‌ساز نمی‌رسد، در یک جشن ملی برنامه‌ای غیر از این شیوه تکراری و بی‌خاصیت تولید کند؟
تلویزیون و آموزش و پرورش نقش تعیین‌کننده‌ای را در نابسامانی فرهنگی ایفا کرده‌اند. و زمانی که رسانه فراگیر رسمی کشور یک‌ساحت پیش برود، نبود تنوع افکار و مسدود شدن دیدگاه‌های متکثر جامعه امروزی، به تکامل و تعالی راه پیدا نمی‌کند.
به قول اخوان ثالث؛ پرسید ز من اهل دلی کیش تو چیست؟
آزادگی و صلح و صفا کیش مَنست
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- کدام شبکههای تلویزیونی ادغام یا منحل میشوند؟
- مدیر پلتفرم فیلیمو خبر داد؛ دریافت ابلاغیه شکایت صداوسیما به دلیل پخش فوتبال و «جوکر» و چند سریال
- اطلاعیه شورای ورزش سازمان صداوسیما در پی حواشی اخیر
- بازگشت یلدایی جنابخان به تلویزیون
- تلاش صداوسیما برای فرار از بحران مخاطب با بازگرداندن چهرهها/ راه چاره چیست؟
- فرصتها و تهدیدهای مدیران جدید سیما چیست؟/ لزوم برآوردن انتظارات
- تصمیم نهایی ساختمان شیشهای برای جامجم چیست؟
- جزئیاتی از مصوبه نظارت صداوسیما بر نمایش خانگی/ مجلس چهزمانی مصوب می‌کند؟
- پیامدهای ناگزیر/ درباره واگذاری نظارت بر شبکه نمایش خانگی به صداوسیما
- پایان نمایش/ آیا باید با شبکه نمایش خانگی هم خداحافظی کرد؟
- جزئیات کامل تفاهم ارشاد و صداوسیما درباره نمایش خانگی، فضای مجازی و…
- جدیدترین اظهارات جبلی درباره نمایش خانگی؛ آییننامه تخلفات در راه است
- تهیهکننده فیلم خبر داد؛ تلویزیون برای پخش «شماره ۱۰»، هفت میلیارد تومان پرداخت کرد
- گونهای دلتنگی برای چیزی که دیگر نیست/ دربارهی سینمای کیومرث پوراحمد
- معاون حقوقی، امور مجلس و استانهای وزارت فرهنگ: وزارت فرهنگ و صداوسیما در حوزه صوت و تصویر فراگیر به صورت توامان وظیفه دارند و اقدام می‌کنند
پربازدیدترین ها
- با امضای بیانیهای؛ ۱۵۷ نفر از فعالان هنری خواستار آزادی نوید میهندوست شدند
- پاسخ متقابل سعید مستغاثی به امیر اثباتی؛ اما به تخممرغهایش نیاز دارم!
- رونمایی از پوستر «زال و رودابه» در آستانه جشنواره فیلم فجر
- واکنش امیر اثباتی به حرفهای سعید مستغاثی/ سینمای ایران گرفتار و قربانیِ همین شوراهاست
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
آخرین ها
- جوایز بخش تبلیغات اهدا شد/ غیبت چهرههای شاخص سینما در افتتاحیهی جشنواره فیلم فجر
- ترکیب داوران جشنواره برلین تکمیل شد
- بستههای ویژه همراه اول بهمناسبت دهه فجر ۱۴۰۳
- هنرمندان فعال در تئاتر خیابانی جوانانی دغدغهمند هستند
- ۹۰ نفر دیگر از فعالان هنری خواستار آزادی نوید میهندوست شدند
- سعید مستغاثی دوباره به امیر اثباتی جواب داد؛ حکایت دفتر کارگاه چرخ طیاره و دستیارش
- نشست خبری جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- پاسخ دوبارهی امیر اثباتی به جواب سعید مستغاثی؛ گفت‌وگو ادامه دارد
- پاسخ سعید مستغاثی به یادداشت علی زرنگار؛ حکایت پوری فِش فِشو و نگهبانی از دایی جان ناپلئون
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ بزرگداشت بابک، والیزاده و الوند در افتتاحیه جشنواره
- در نشست خبری جشنواره فیلم فجر مطرح شد؛ جشنواره نباید محل تنبیه کسی قرار گیرد/ سیمرغ اقتباسی باز میگردد؟
- علی زرنگار کارگردان «علت مرگ: نامعلوم»: آقای مستغاثی در حدود تخصصتان سخن بگویید
- رئیس سازمان سینمایی مطرح کرد: پیشنهاد تغییر تاریخ جشنواره جهانی فجر/ ضرورت بازنگری در آییننامههای صدور مجوز
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ داوران مسابقه سینمای ایران معرفی شدند
- «علت مرگ: نامعلوم»؛ این هفت نفر و دنیایشان
- رونمایی رسمی از سامانه مدیریت هوشمند حملونقل همراه اول در نمایشگاه خودرو تهران
- پاسخ متقابل سعید مستغاثی به امیر اثباتی؛ اما به تخممرغهایش نیاز دارم!
- فیلم جدیدی به جشنواره اضافه نمی‌شود/ خروج فیلم نیکی کریمی از جشنواره فجر
- آغاز طرح ویژه فروش سیمکارت جوانان همراه اول با شمارههای جذاب
- با امضای بیانیهای؛ ۱۵۷ نفر از فعالان هنری خواستار آزادی نوید میهندوست شدند
- رونمایی همراه اول از بستههای ویژه عید مبعث به همراه هدایای دیجیتال
- واکنش امیر اثباتی به حرفهای سعید مستغاثی/ سینمای ایران گرفتار و قربانیِ همین شوراهاست
- زندهباد سینما/ مروری بر کارنامه مصطفی کیایی
- امضای تفاهمنامه همکاری بین همراه اول و بانک شهر
- رونمایی از پوستر «زال و رودابه» در آستانه جشنواره فیلم فجر
- به کارگردانی دیوید آیر؛ برد پیت، بازیگر و تهیه کننده یک اکشن ماجراجویی می‌شود
- «چیزهای کوچک اینچنینی» بررسی می‌شود
- انتشار اثر عکاس ایرانی در کتاب فرانسوی
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ اعلام نامزدهای مسابقه تبلیغات سینمای ایران
- نشست خبری جشنواره موسیقی فجر / گزارش تصویری
