سینماسینما، آرش عنایتی
هر چند هانا آرنت در کتاب توتالیتاریسم کوشیده تا ویژگیهای زندگی در چنین جامعهای را برشمرد لیکن تجربهی زیستهی آدمیان در بستر این جوامع نشان میدهد بیشمار خصیصهها از شمارش جا ماندهاند. اقتصادی مبتنی بر سرقت، مصادره و زخمی از اختلاس در شمار همین وجوه مغفول است. آنجا که برای خلاصی از تنگنا و تامین کسری بودجه، کثرتی از دروغپردازیهای تبلیغاتی برنامهریزی و تکثیر میشود تا سرقت اموال عمومی پس پرده بماند اما به هر ترتیب دم خروسشان از درز جیبِ گشادشان بیرون میزند. در حقیقت، هر چه بیشتر در نفی شایعهای برآیند بیشتر و بیشتر بر اثبات و شیوعاش میافزایند. فیلم زیبای “در سایه” اثر دیوید اُندریچک روایت ایام سال ۱۹۵۳ میلادی است زمانی که دولت چک منکر اِعمال اصلاحات پولی بود. فیلم در ژانر کارآگاهی به کشف عامل سرقتی میپردازد که بسان همهی حکایتهای آشنایِ نظامهای توتالیتر درواقع زمینهای است برای تسویه حساب حزبی و برانداختن صداهای مخالف، برپایی محاکمات نمایشی بر پایهی اعترافات اجباری، رو کردن دستهای پشت پرده و انداختن گناه بر دوش دشمنِ آشنایِ خارجی. اُندریچک به درستی قصهاش را بر بستر ژانر روایت میکند و عناصر آشنا برای مخاطب را به خدمت میگیرد تا فیلمش مرزهای ناهمزبانی را درنوردد. از این رو نماهایی عمدا تاریک( با نورپردازیهای نقطهای) در فضایی عمدتا بارانی به همراه حرکات دوربین برای افشای تدریجی، زمینهی مناسبی برای تصویر کردن این داستان و جو حاکم بر زندگی در چنین جامعهای را مهیا میسازند. خلقِ کاراکتر زنکه(سباستین کُچ)- و صدالبته تن ندادن به زیرنویس کردن و یا دوبلهی گفتارش-مبین هوشمندی فیلمساز است. به این ترتیب علاوه بر تاکید بر تفاوت، چگونگی تعامل و تهدید دو نظامِ فاشیستی و توتالیتر به زیبایی ترسیم میشود اگر زِنکه (مظهر نظام فاشیستی) به اجبار، تن به تبانی میدهد و از این طریق، راهِ گریزی میجوید جستوجوهای هاکل و تن ندادناش به روایت رسمی، ناگزیر راهی جز به گورستان به درنخواهد بُرد. ارجاعات فیلمساز به فیلمهای دیگرِ سینمای کلاسیک به خصوص به کارگیری نمایی مشابه با نمایِ فیلم مرد سوم(کارول رید) نه تنها ارتباط شماتیک میان دو اثر را پیش میکشند که از این رهگذر بر تبانی ابر قدرتها و تباهی ملتهای دربندشان هم اشاره دارد. به رغم آن همه تیرگی و دسیسهها، نمای پایانی(ریزش اسکناسها و نگاه خیرهی پسر) نمادی از میراث به جا مانده و آیندهی درخشان خانواده و وارثان مبارزه است همانها که از پس آمدند و بساط استبداد برچیدند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سقوط قهرمان، فروپاشی جامعه/ نگاهی به فیلم «اعدام»
- همسویی مدرنیته و سنت در جایگاه قدرت!/ نگاهی به فیلم «اتاق دبیران»
- این همانی سوژه و ابژه/ نگاهی به فیلم «چه کسی برایت آواز میخواند»
- خرافهزدایی علاءالدین!/ نگاهی به فیلم «سیدالمجهول»
- تا ابد، متهم!/ نگاهی به مستند «هارلان: زیر سایه زوس یهودی»
- قانون شفا!/ معرفی فیلم «مورفین»
- «آقای کلاین»؛ تلاش برای زدودن یک اشتباه
- بستن باب نسیان و گریز!/ نگاهی به مستند «ما اکنون نخواهیم مُرد»
- در کف شیر نری خونخوارهای/ غیر تسلیم و رضا کو چارهای/ نگاهی به مستند «بازدیدکنندهای از دنیای زندگان»
- پیشنهاد تماشای فیلم: «هیچ ردی باقی نگذار»/ تلاقی هنر و تاریخ
- بلبلانه نعره زن در روی گل، تا کنی مشغولشان از بوی گل/ نگاهی به فیلم «بی رویا»
- ذبحِ بی دلیل منطق در پای احساس/ کوتاه درباره فیلم «ملاقات خصوصی»
- «علفزار»؛ مملو از علف هرز!
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
آخرین ها
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان»
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!