سینماسینما، عزیزالله حاجیمشهدی
واقعیت این است که «سینمای تجربی» یا بهتر است بگوییم، «تجربه گرایی» در عرصه فیلمسازی، در سینمای ایران با نوعی سوءتفاهم آغاز شد. در حالی که بسیاری از بزرگان سینمای جهان، حتی در واپسین سال های زندگی و فعالیت های خود، در عرصه های مختلف هنری، با افتخار از تجربه های تازهی خود سخن گفته اند و جدا از سن و سال و کارنامهی پّربار هنری خود، پیوسته در آروزی تجربه کردن شکل ها و شیوه های بیانی تازه و قالب های نوپدید، دست به آفرینش های هنری زده اند، هنوز بسیاری از مدعیان نقد و کارشناسی آثار فرهنگی هنری، براین باور هستند که تجربه گرایی تنها حق کسانی است که در دوره های آغازین تولید کارهای هنری از جمله فیلمسازی به سر می برند و به کسانی مربوط می شود که در حال تجربه اندوزی و در شرایط آزمون و خطا، سیاه مشق هایی تولید می کنند که سکوی پرش آنان برای پیشرفت و حرکت به سمت تولید آثاری قابل اعتنا در آینده باشد. در حالی که، گرایش به تولید فیلم تجربی و اثری تجربه گرا ( exprimental) به سن وسال و تازه کار بودن و سابقهی طولانی داشتن یک هنرمند ربط مستقیمی ندارد.
گرایش به سمت تولید فیلم های تجربی، برحسب ضرورت هایی که بخش عمدهای از آن ها، گاه ناخواسته و حتی تحمیلی به نظر می رسند، درفیلمسازان ما شکل می گیرد. البته نباید انکار کرد که با نگاهی گذرا به ترکیب سنی فیلمسازان تجربه گرا، آشکارا می توان دریافت که این عرصه از فیلمسازی، بیش تر مورد توجه فیلمسازان جوان است. همان گروهی که قرار است با هزینهی شخصی و به اصطلاح با پول قلک خود فیلم بسازند! فیلم هایی ارزان، با ساز و کارهای ساده و بدون استفاده از آرایه های صحنه و فضاهای آذین بندی شدهی مجلل و باشکوه! درست همانند فیلمسازانی که در جریان نهضت فیلمسازی در سبک «نو واقع گرایی» (Neorealism) در سینمای بعد از جنگ جهانی، در ایتالیا، که مکان های واقعی و فضاهای معمولی و خیابان ها ی پایین شهر، به دور از زرق و برق های رایج در فیلم های پرهزینه و باشکوه، مکان های دلخواه آنان برای فیلمبرداری شده بود، و به جای انتخاب بازیگران چهره و ستاره های سینمایی از نابازیگرها و چهره های ناشناخته در فضاهای واقعی کار آنان در خیابان، مزرعه یا کارخانه استفاده می کردند، در سینمای تجربه گرا نیز از بسیاری قواعد مورد عمل فیلمسازان ایتالیایی سود می برند و نگاهشان به تولید فیلم با بودجهی پایین (Low Budget) و تقویت سینمایی با اعتقاد به نوعی جنبش در جهت تولید فیلم های کم هزینه و سینمای ارزان است و پرهیز از کاربرد الگوهای سینمای جریان اصلی (سینمای تجاری) و توجه جدی به نوآوری و ابتکار در روایت و ساختار اثر (فرم و محتوا) و به ویژه اهمیت دادن به مخاطب (خاص و عام)، بها دادن به حضور محوری و نقش کلیدی «کارگردان» که بتواند به عنوان صاحب اثر، فرصت تجربه گرایی و نوآوری داشته باشد و در نهایت، در نقش واقعی یک کارگردان مولف، عمل کند و در همهی بخش های کارش (اعم از شکل و یا محتوا) فرصت تجربه گرایی- همراه با آزمون وخطا و تجربه اندوزی در عرصه های تجربه ناشده- پیدا کند. در عین حال، همواره دغدغه های مضمونی و محتوایی نیز داشته باشد و صاحب ایده های خلاقانه و غیر تکراری باشد و فراتر از همهی این مسایل، به ظرفیت ها و امکانات فنی نوپدید دیجیتال در راستای تولید فیلم تجربی نیز دلبستگی و علاقه نشان دهد تا از امکانات فنی روزآمد و بسیار پیشرفتهی امروزین نیز بی بهره نماند.
سینمای تجربی و سینماگرانی که در این عرصه فعالیت می کنند نیاز به پشتیبانی و حمایت مادی و معنوی دارند. اگر به این باور رسیده باشیم که سینمای تجربی می تواند برای رشد و اعتلای سینمای ما در آینده بستر مناسبی فراهم سازد، بی تردید باید صادقانه اذعان کنیم که در مراکزی که هم اکنون نیم نگاهی به این سینما دارند و ماموریت اصلی خودرا را در تقویت سینمای مستند حرفهای جستوجو می کنند، زمینهی چندان مساعدی برای حمایت از سینمای تجربه و سینماگران تجربه گرا وجود ندارد. شاید در انجمن های سینمای جوانان ایران بتوان به دور از برخی تنگ نظری ها و محدود اندیشی ها، فرصت های مناسب تری برای رشد و اعتلای سینمای تجربی فراهم آورد. به هرتقدیر، باید بپذیریم که سینماگران تجربی، با نگاهی متفاوت و با رویکردی خلاقانه ونواندیشانه به ظرفیت های موجود در هنر سینما و فیلمسازی نگاه می کنند و مراکزی چون: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، صدا و سیما، کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان، و دفاتر متعدد انجمن سینمای جوانان ایران و حتی جایی مثل بنیاد سینمایی فارابی نیز می توانند با نگاهی مشفقانه تر به درخواست های بسیار ساده و بدیهی سینماگران تجربی توجه کنند و از طریق حمایت های مادی و معنوی خود، به ویژه با فراهم ساختن شرایط مناسب برای پخش فیلم های تجربی و ایجاد فرصت های مناسبی برای دیده شدن کارهای این گروه از سینماگران، به رشد و اعتلای سینمای تجربی کمک نمایند. واقعیت این است که امکانات سینمای «هنر و تجربه»، در شرایط کنونی، با توجه به میزان تقاضاهای روز افزون سینماگران تجربی، به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیاز آنان باشد و بی تردید باید با نوعی مشارکت و همدلی گروهی برای این گروه از سینماگران دلشیفته و عاشق، پناهگاهی امن و مساعد ایجاد کرد تا شرایط نه چندان دلخواه امروز سینمای تجربی که سینماگران تجربه گرا را «رها شده» و «بی پناه» نشان می دهد، به راستی تغییر یابد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- زیر سایه ترس و بی اعتمادی!/ نگاهی به نمایش «خمره»
- کالبد شکافی کارنامهی سینمایی بهرام بیضایی/ نگاهی به کتاب «موزاییک استعارهها»
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- هنرِ زنده ماندن در آرزوی آزادی!/ نگاهی به نمایش «ماراساد شاه لیر را شکار میکند»
- از «پلّکان» تا «شب، روی سنگفرشِ خیس»، در هفت پرده!/ نگاهی به نمایش «پرده در پرده»
- آرزوهای بر باد رفتهی عدالتجویی!/ نگاهی به نمایش «شب، روی سنگفرش خیس»
- کارنامهی درخشانِ یک پژوهشگرِ دلشیفتهی سینما/ نگاهی به کتاب «افسون پردهی نقرهیی»
- در فاصلهی خُنَک شدنِ یک استکان چای داغ!/ نگاهی به فیلم «وقتی خروس خواند»
- نمایشِ فروپاشی اشرافیّتِ پوشالی/ نگاهی به نمایش «باغ آلبالو»
- باورِ مرگ، در زمانی به کوتاهی یک زمین لرزه!/ نگاهی به فیلم «قطع فوری»
- دریغا و درد/ در سوگ کیومرث پوراحمد
- ارسال ۶۱۴ اثر برای حضور در شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت
- به بهانه روز جهانی آگاهی از «لُکنتِ زبان»/ سینما و پدیده زبان پریشی
- با معرفی هیات انتخاب و داوری بخش آثار تجربی؛ فیلمهای تجربی راهیافته به سی و نهمین جشنواره فیلم کوتاه تهران اعلام شد
- گفتگوهای اختصاصی تصویری سینماسینما با هنرمندان و منتقدان درباره سیدابراهیم اصغرزاده (بخش اول)
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز