سینماسینما، سیدمحمد حسینی
شب چله «یلدا» و دیگر جشنهای ملی و مذهبی ایران، برآمده از یک فرهنگ کهن و آیین ناب است؛ اما گویی صدا و سیما، هیچ توجهی به خاستگاههای فرهنگی این سرزمین ندارد و آنها را کوچک میشمارد.
وقتی هیچ پشتوانه ادبی در شورای سیاستگذاریهای فرهنگی نیست و به زیباییشناسی نیز توجهی نشدهاست، برنامهسازیها در تمام ابعاد اجتماعی، چه در شهرداری و چه در رسانه فراگیر تلویزیون و یا در جاهای دیگر، به آنچه که باید توجه کنند، وقعی نهاده نشدهاست. آنان بهجای آنکه مخاطب را به آیین و فرهنگ نیک ملی، معطوف کنند، به سرگرم کردنِ محض با شیوههای تکراری و کلیشهای در اجرا و در موضوع رویکردی سخیف و سطح پایین اکتفا کردهاند. در یک جشن ملی همه اقشار جامعه باید باشند، اما اینکه در هر برنامه ملی از فوتبالیستهای مشخص، دعوت کنید که چندان سخنی درخور نیز ندارند و به شوخیهایی برای خنده گرفتن آمیخته به تمسخر روی میآورند؛ یعنی ما دچار خطای استراتژیک در برنامهسازی هستیم.
تلویزیون، بخصوص در این سالهای اخیر که مردم بدان کمتر توجه دارند باید در زمانهای طلایی بهسان جشنهای ملی و آیینهای مذهبی، از فرصت برای توجه به ارزشها و زیباییها استفاده کند تا مخاطب بدان مجذوب شود.
درنگ در دریای آیینها، دُر را برایمان به ارمغان میآورد… نوروز، یلدا، مهرگان، جشن سده و آیینهای مذهبی که پیوند خورده با فرهنگ ملی است، همچون رمضان، محرم، عید غدیر و قربان؛ در این موقعیتها که آمادگی و پذیرش روحی و نشاط فراهم است، وقتی میخواهند برنامه بسازند با دیدگاه همان فیلمفارسیسازان، تولید محتوا میکنند.
گویی که یک پند و پیام اخلاقی، پس از آن همه ناهنجاریهای عرفی و موقعیتهای غیر فرهنگی، پاسخگوی نیازهای فطری و راستین انسانی میشود، شگفتا! در همه موقعیتها؛ جشنها و سوگواری و نیایشها در ظاهر متوقف میمانند و به باطن و حقیقت و مغز ریشههای کهن راه پیدا نمیکنند؛ مدام با احساسات مخاطب خود از روشهای رایج و مرسوم بازی میکنند! هیچ خردورزیای
در تلویزیون مشاهده نمیشود، آنگاه آن سخن جناب سعدی را مصداق میشویم؛ (جماعتی افسرده، دل مرده، ره از عالمِ صورت به عالمِ معنی نبرده).
مگر قرار نبود تلویزیون، دانشگاه باشد. دانشگاه در تضارب آراء و نظر، و به چالش کشیده شدن پیشفرضها معنا پیدا میکند. اما تلویزیون در سالهای اخیر شبیه رستوران اداره میشود؛ مخاطب از بین چند موضوع از پیش تعیین شده، یکی را برمیگزیند و البته هیچ کاری با ادراک و احساس بشری هم ندارند.
برگردیم به یلدا و جشنهای دیگر؛
انتظار نیست از دکتر الهی قمشهای و یا دکتر ژاله آموزگار در جهت تبیین ادبیات و آیینهای اساطیری این سرزمین دعوت کنید چرا که آنها اصلا در این قاب جای نمیگیرند… اما میشود روزنهای به سوی ریشههای این رویدادهای اصیل ایجاد کرد، که بدانیم تولد خورشید در یلدا از برای چیست و فردای آن شب طولانی را چرا خرمْروز دانستهاند و غفلت نکنیم از این موضوع شگرف که چقدر زندگی اهمیت داشته و توجه به این مفهوم ژرف تا چه اندازه ارزشمند بوده است.
متهم اصلی تنزل فرهنگی و در مدار ابتذال قرار گرفتن جامعه، تلویزیون است! که شب یلدا محصور در هندوانه و خرمالو و آجیل شده است و مواجههای بسیار سطحی با حکمت حافظ که حتی در همین شب هم، به درون آن نمیخواهیم راه پیدا کنیم…
( گر به مظروفش نظر داری شهی…
ور به ظرفش بنگری تو گمرهی)
در این سالها هرگز یاد ندارم، حداقل در این یک شب، حافظشناسی دعوت شود تا کمی مردم را با دیدگاه این متفکر بزرگ آشنا کند. در همه موضوعات و موقعیتها در پوست و ظاهر غرق هستیم و نمیگذارند و نمیخواهند به درک متعالی تری دست پیدا کنیم.
جشن سده و مهرگان هم که حذف شده، چهارشنبه سوری را هم از معنا تهی کردند و آنقدر بیتفاوت از آیینهای زیبای ایران باستان عبور کردند که همهشان استحاله شدند.
(مبارکتر شب و خرمترین روز
به استقبالم آمد بخت پیروز)
کارکرد این جشنها توجه به زندگی و شکر و سرسری از لحظهها گذر نکردن بوده که سهراب اینگونه آن را به ما متذکر شدهاست؛
«زندگی آبتنی کردن در حوضچه اکنون است»
اما چون فلسفه آنها را برایمان حذف کردند ما نیز توجه چندانی بدان نداریم…
در آموزش و پرورش ذهن کودک و نوجوان را به مباحث بیهوده سرگرم کردند و هرگز به خلاقیت و زیبایی توجه ندادند، در صدا و سیما هم همه چیز عیان است و حاجتی به بیان نیست. دستکم گرفتن شعور و وقت مخاطب، روش مرسوم متولیان فرهنگی کشور شده است.
این سنت ناخجسته که چند نفر در یک دکور خیلی بزرگ کنار هم ایستاده و شلوغکاری کنند و به هر کسی دو سه جمله وقت داده شود، بدون هیچ رویکرد مشخص در موضوع و روش روشن در گفتوگو و چگونگی پیشبرد آن از نقطهای به نقطه دیگر، پر واضح است که جز سرگرمیِ محض نقشه راه فرهنگی ندارند.
بهراستی به فکر یک برنامهساز نمیرسد، در یک جشن ملی برنامهای غیر از این شیوه تکراری و بیخاصیت تولید کند؟
تلویزیون و آموزش و پرورش نقش تعیینکنندهای را در نابسامانی فرهنگی ایفا کردهاند. و زمانی که رسانه فراگیر رسمی کشور یکساحت پیش برود، نبود تنوع افکار و مسدود شدن دیدگاههای متکثر جامعه امروزی، به تکامل و تعالی راه پیدا نمیکند.
به قول اخوان ثالث؛ پرسید ز من اهل دلی کیش تو چیست؟
آزادگی و صلح و صفا کیش مَنست
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- پیشبینی درآمد ۸ هزار میلیارد تومانی برای صداوسیما در سال ۱۴۰۴
- کدام شبکههای تلویزیونی ادغام یا منحل میشوند؟
- مدیر پلتفرم فیلیمو خبر داد؛ دریافت ابلاغیه شکایت صداوسیما به دلیل پخش فوتبال و «جوکر» و چند سریال
- اطلاعیه شورای ورزش سازمان صداوسیما در پی حواشی اخیر
- بازگشت یلدایی جنابخان به تلویزیون
- تلاش صداوسیما برای فرار از بحران مخاطب با بازگرداندن چهرهها/ راه چاره چیست؟
- فرصتها و تهدیدهای مدیران جدید سیما چیست؟/ لزوم برآوردن انتظارات
- تصمیم نهایی ساختمان شیشهای برای جامجم چیست؟
- جزئیاتی از مصوبه نظارت صداوسیما بر نمایش خانگی/ مجلس چهزمانی مصوب میکند؟
- پیامدهای ناگزیر/ درباره واگذاری نظارت بر شبکه نمایش خانگی به صداوسیما
- پایان نمایش/ آیا باید با شبکه نمایش خانگی هم خداحافظی کرد؟
- جزئیات کامل تفاهم ارشاد و صداوسیما درباره نمایش خانگی، فضای مجازی و…
- جدیدترین اظهارات جبلی درباره نمایش خانگی؛ آییننامه تخلفات در راه است
- تهیهکننده فیلم خبر داد؛ تلویزیون برای پخش «شماره ۱۰»، هفت میلیارد تومان پرداخت کرد
- گونهای دلتنگی برای چیزی که دیگر نیست/ دربارهی سینمای کیومرث پوراحمد
پربازدیدترین ها
- فوت خواننده پیشکسوت موسیقی نواحی گیلان/ ناصر مسعودی درگذشت
- نگاهی به فیلم «بیسر و صدا»؛ ایده خلاقانه، مسیر اشتباه
- حقایقی درباره بازمانده ساخته سیف الله داد/ماجرای توقیف فیلم بازمانده به دلیل حجاب!
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- «رابین هود»؛ افسانهی شیرین مرد شریف قانون شکن!
آخرین ها
- نگاهی به فیلم سینمایی «سامی»؛ دوربین به مثابه سمفونی برای سفری طولانی
- معرفی برندگان هیئت ملی نقد آمریکا ۲۰۲۵/ «یک تصادف ساده»؛ بهترین فیلم بینالمللی/ «نبردی پس از دیگری» ۵ جایزه گرفت
- ۱۵ اثری که برای فهرست اولیه اسکار فیلم بینالمللی شانس بالاتری دارند
- تأملی بر حضور نوری بیلگه جیلان در جشنواره جهانی فیلم فجر؛ داور غایب
- بیانیه کانون کارگردانان سینما درباره بازداشت سینماگران در مهمانی خصوصی
- واکنش رضا کیانیان به گزارش تاریخ سه هزار ساله زیر چرخ لودرها
- اعلام مستندهای دو بخش از نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»
- واکنش کانون کارگردانان سینمای ایران به حکم جعفر پناهی
- شروودِ تالار وحدت؛ جایی که ماهان حیدری قهرمانان آینده را پیدا میکند
- تورج اصلانی داور جشنواره ترکیهای شد
- سروش صحت و علی مصفا «بیآتشی» را روایت کردند
- سام درخشانی هم استعفا داد
- نمایش موزیکال «رابین هود» / گزارش تصویری
- حلقه منتقدان فیلم نیویورک منتخبان ۲۰۲۵ خود را اعلام کرد/ «نبردی پس از دیگری»، بهترین فیلم شد؛ پناهی، بهترین کارگردان
- جشنواره جهانی فیلم فجر۴۳؛ در ایستگاه پایانی «درس آموختهها» بهترین فیلم شد/ جایزه ویژه داوران به کارگردان ژاپنی رسید
- «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به چین میرود
- گاتهام ۳ جایزه به «یک تصادف ساده» داد/ «نبردی پس از دیگری» بهترین فیلم جوایز مستقل نیویورک شد
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- مصائب افزایش سن ، از جولیا رابرتز تا نیکول کیدمن
- تام استاپارد؛ نویسندهای که جهان را از نو صحنهپردازی کرد
- نگاهی به فیلم «پارتنوپه»؛ زیبایی از دست رفته
- توقیف سکوی پخش «بازمانده» پس از انتشار ویدیوی بدون مجوز
- «سمفونی باران» کلید خورد
- «ناتوردشت» به باکو میرود
- از جدال اندیشه تا لبخند روی ردکارپت
- گفت وگو با کارگردان مستند «مُک» به بهانه حضور آن در جشنواره سینما حقیقت
- «زوتوپیا ۲» رکورددار فروش جهانی سینما شد
- صدای بخش خصوصی را بشنوید؛ هوای آلوده با تعطیلی تئاتر تمیز میشود؟
- «رها» بهترین فیلم اول جشنواره گوا شد
- سنگرم اندازه همان کافه ام بود
